Morgunblaðið - 22.04.1992, Blaðsíða 1

80 SÍÐUR B/C
91.tbl. 80. árg. MIÐVIKUDAGUR 22. APRÍL 1992 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Reuter
Skæruliðar Harikat-hreyfingarinnar, eins fjölmargra skæruliðahópa í Afganistan, með rússneskan skrið-
dreka úr vopnabúri stjórnarhersins. Þessi hópur hefur Sarobi-raforkuverið á sínu valdi en það er 60
km austur af Kabúl og sér borginni fyrir rafmagni.
Ihuga refsiaðgerðir
gegn Serbíustjórn
Sar^jevo. Reuter.
SERBAR héldu uppi miklum stórskotaliðsárásum á Sarajevo, höfuð-
borg Bosníu-Herzegovínu, í gær og réðust einnig á byggðir Króata í
vesturhluta landsins. Hafa stjórnvöld í Bandaríkjunum og Evrópu-
bandalagsríkjunum til athugunar að mótmæla yfirgangi Serba og júgó-
slavneska sambandshersins með því að slíta sljórnmálasambandi við
stjórnina í Belgrad.
Vopnaðar sveitir Serba og sam-
bandsherinn hafa haldið uppi hern-
aði í Bosníu síðan meirihluti lands-
manna, Króatar og múslimar, lýsti
yfir sjálfstæði í mars og hafa nú
stóran hluta landsins á sínu valdi.
Eru Serbar, sem vilja áframhaldandi
samband við Serbíu, 31% íbúanna
en krefjast yfirráða í næstum hálfu'
landinu. Eru árásirnar á Sarajevo
sagðar liður í áætlun Serba um að
leggja hana að hálfu undir sig og
árásirnar á króatísku bæina virðast
eingöngu gerðar til að hrekja burt
íbúa þeirra. Tölur um látna í
Sarajevo voru nokkuð á reiki en frið-
argæsluliðar Sameinuðu þjóðanna
fóru í gær um borgina á brynvörðum
bílum til að reyna að bjarga særðu
fólki.
Bandaríkjastjórn og Evrópu-
bandalagið, EB, hyggjast slíta
stjórnmálasambandi við stjórnina í
Belgrad láti hún ekki af hernaðinum
í Bosníu og EB ætlar jafnvel að fara
fram á það við Sameinuðu þjóðirn-
ar, að sett verði viðskiptabann á
Serbíu. Alois Mock, utanríkisráð-
herra Austurríkis, tilkynnti einnig í
gær, að Austurríkisstjórn myndi fara
að dæmi Bandaríkjanna og EB í
þessu máli. Slobodan Milosevic, for-
seti Serbíu, vísar hins vegar ásökun-
um Bandaríkjamanna og EB á bug
og segir Serba ávallt hafa verið
hlynnta friðsamlegri lausn.
----♦-------
Fellur Egede
á fiskeldinu?
Stjórnin í Kabúl býðst til
að víkja fyrir skæruliðum
Kabúl. Reuter.
YFIRVÖLD í Afganistan buðust í gær til að afsala sér völdum til
skæruliðahreyfinga, sem hafa umkringt höfuðborgina, Kabúl, en settu
það skilyrði að skæruliðarnir friðmæltust og næðu samkomulagi um
að mynda bráðabirgðastjóm. Ólíklegt er þó talið að skæruliðarnir
komi sér saman um stjórnarmyndun og stjórnarerindrekár í Kabúl
segja að enn sé hætta á árás á borgina.
Najibullah var steypt af stóli for-
seta á skírdag og hann leitaði hælis
í skrifstofum Sameinuðu þjóðanna í
Kabúl. Benon Sevan, sendimaður
Sameinuðu þjóðanna, fór í gær til
borgarinnar Mazar-i-Sharif, í norð-
urhluta landsins til að freista þess
að ná samkomulagi við skæruliða
um að hleypa Najibullah úr landi.
Flugvöllurinn í Kabúl er á valdi
skæruliða og talið er að forsetinn
fyrrverandi hafi í hyggju að fara til
Nýju Delhí.
Abdul Rahim Hatif, sem gegndi
embætti varaforseta á valdatíma
Najibullahs, tók við forsetaembætt-
inu og sagði í gær að stjórnin væri
reiðubúin að láta af völdum. „Vanda-
málið er að skæruliðarnir verða að
sameinast og mynda stjóm sem get-
ur tekið við völdunum," sagði hann.
„Okkur er mest í mun að stjórnar-
skiptin fari friðsamlega fram.“ Hann
sagði hins vegar ekki koma til greina
að einhver ein skæruliðahreyfing
tæki við völdunum.
Allar helstu borgir landsins, nema
Kabúl og Jalalabad í austurhlutan-
um, eru nú á valdi hinna ýmsu
skæruliðahreyfinga. Leiðtogi einnar
af hreyfingunum, Gulbuddin Hek-
matyar, sem er heittrúaður múslimi,
hefur hótað að gera árás á Kabúl
ef stjórnin gefist ekki upp án skil-
yrða fyrir sunnudag. Þann dag verða
fjórtán ár liðin frá valdatöku komm-
únista, sem olli borgarastyijöldinni
í landinu.
Hekmatyar er atkvæðamesti
skæruliðaleiðtogi Pushtun-ættbálks-
ins, sem byggir einkum suðurhluta
landsins, og hatrammur andstæð-
ingur Ahmads Shah Masoods, leið-
toga Tadsjika, sem hefur myndað
bandalag með skæruliðaleiðtogum í
norðurhluta landsins.
Masood hefur sagt að skæruliða-
sveitir hans ráðist ekki á Kabúl á
meðan friðarviðræður fari fram við
stjórnina. Sveitir hans eru um 75
km norðan við höfuðborgina. Skæru-
liðar Hekmatyars eru hins vegar um
40 km sunnan við borgina.
Sjá „Ættbálkaeijur skapa
hættu ..á bls. 26.
Kaupmannahöfn. Frá N.J. Bruun, frétta-
ritara Morgunblaðsins.
HART er lagt að Kaj Egede, sem
fer með sjávarútvegs- og atvinnu-
mál í grænlensku landsstjórninni,
að segja af sér vegna fiskeldis-
eða urriðaeldishneykslisins sem
svo er kallað en það hefur kostað
Grænlendinga mikið fé.
Lars Emil Johansen, formaður
landsstjórnarinnar, flokksstjórnin í
Siumut, flokki Egedes, og öll stjórn-
arandstaðan hafa krafist þess, að
Egede segi af sér embætti vegna
urriðaeldisverkefnisins, sem hófst
fyrir nærri þremur árum og hefur
kostað um 400 milljónir ISK. án
þess út úr því hafi komið einn ein-
asti urriði. Egede segir hins vegar,
að málið sé á ábyrgð landsþingsins
sjálfs og því muni hann hvergi fara.
Rússland:
Jeltsín segir harðlínuöflin sigruð
Moskvu. Reuter.
RÚSSNESKA fulltrúaþingið lauk í gær fundum sínum, sem staðið hafa
í tvær vikur og einkennst af miklum átökum milli harðlinumanna og
umbótasinna. I ræðu sinni í gær sagði Borís Jeltsín, forseti Rúss-
lands, að harðlínumenn hefðu farið halloka og sagði að hin kommún-
íska hugmyndafræði yrði ekki endurvakin í Rússlandi. Þá krafðist
hann þess að samþykkt yrðu lög, sem gerðu ríkisstjórnina ábyrga
gagnvart forsetanum.
„Sumir þingmannanna reyndu að
bregða fæti fyrir umbæturnar og
draga úr tjáningarfrelsi og lýðræði
í landinu en meirihlutinn á þingi kom
í veg fyrir þessar fyrirætlanir,"
sagði Jeltsín og lagði áherslu á, að
hvergi yrði hvikað frá róttækri upp-
stokkun í rússneskum efnahagsmál-
um. Áður hafði Jeltsín lagt fram
lagafrumvarp þar sem völd hans
yfir ríkisstjórninni eru staðfest og
er litið á það sem svar við ályktun
harðlínumanna um, að Jeltsín láti
af forsætisráðherraembætti innan
þriggja mánaða en hann gegnir því
ásamt forsetaembættinu.
„Sá tími er liðinn, að Rússlands-
stjórn sé einhver strengjabrúða í
annarra manna höndum," sagði
Jeltsín þegar hann lauk ræðu sinni
og var þeirri yfírlýsingu vel fagnað
af þingheimi. Samkvæmt skoðana-
könnunum, sem birtar hafa verið
síðustu daga, hafa vinsældir Jeltsíns
meðal almennings aukist verulega
þrátt fyrir erfiðleikana og miklar
verðhækkanir, nú síðast á bensíni.
Álit fólks á þinginu hefur hins veg-
ar minnkað að sama skapi.
Reuter
Umdeild aftaka
Robert Alton Harris, sem dæmdur hafði verið til dauða fýrir að
myrða tvo unglingspilta, var tekinn af lífi í gær í gasklefa San
Quentin-ríkisfangelsisins í Kaliforníu. Hefur aftakan og aðdragandi
hennar vakið miklar umræður í Bandaríkjunum um réttmæti dauða-
refsingar almennt og einnig um líflátsaðferðina, sem er mjög kvala-
full. Samkvæmt skoðanakönnunum er meirihluti Bandaríkjamanna
hlynntur dauðarefsingu þegar um alvarlegan glæp er að ræða. Þess-
ir menn, sem söfnuðust saman fyrir utan San Quentin-fangelsið í
gær, voru augljóslega sama sinnis.
Sjá „11 mínútna ... “ á bls. 27.