Morgunblaðið - 05.07.1992, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 05.07.1992, Blaðsíða 20
 JOAN Myndlist Bragi Ásgeirsson Að vísu telst Listahátíð lokið, er ég færi þetta á blað, en vel að merkja ekki hvað aðalviðburði á myndlistarvettvangi snertir, en það teljast ótvírætt framlög Listasafns íslands, Norræna hússins og Kjar- valsstaða. Allar þessar sýningar eru á fullu og sumar þeirra munu standa langt fram í júlí. Skal fólk minnt sérstaklega á þetta og um leið vil ég upplýsa, að venjan er að sinna þeim sýning- um fyrst, sem standa einungis yfir Listahátíðartímabilið en snúa sér svo af krafti að hinum. Kjarvalsstöðum nægðu ekki minna en tvær sýningar, að þessu sinni og báðar teljast þær í hæsta gæðaflokki. Kjarval eins og hann er hvað magnaðastur, og mynd- verkunum betur fyrir komið en um árabil í myndlistarhúsinu, og svo fjöldi fymisverka, auk nokkurra málverka, eftir hinn fjölhæfa spánska snilling frá Katalóníu Joan Miró, er telst allt í senn málari, myndhöggvari og grafíklistamaður. Sýning verka Miró, sem hér verður fjallað um, kynnir ekki lífs- hlaup listamannsins heldur er hér um að ræða samtíning úr eigu listajöfursins Aimée Maegh, er hann bauð listamanninum að gera sérstaklega garð villu sinnar í Sa- int-Paul-de-Vence í Suður-Frakk- landi. Maegh, sem var eigandi og rak eitt frægasta listhús Parísar- borgar fyllti staðinn, sem fékk nafnið Fondation Maegh, af lista- verkum að innnan sem utan. Eftir andlát hans og jafnvel fyrr var villan gerð að safni, og er meðal þess, sem ferðalangar sækjast hvað mest eftir að sjá í þessum undurfagra hluta Frakklands, gera sér jafnvel ferð þangað sérstaklega frá fjarlægum heimshornum. Joan Miró var fæddur í Montro- ig í nágrenni Barcelona, 20. apríl 1893 og dó í Palma de Mallorka á jóladag 1983. Faðir hans var sæmilega efnum búinn gullsmiður og fjölskyldan, sem var frá Palma de Mallorka, hafði lengi stundað leirkerasmíð. Traust handverk telst líka einkennandi fyrir alla list- sköpun Mirós. Hann stundaði nám við fagurlistaskólann í Barcelona á árunum 1907-1910, en yfirgaf þá skólann, sem honum þótti bæði full akademískur og vanabundinn, og setja frjálsu hugarflugi of mikl- Atlot fuglsins, 1967. Og að Miró hafði skilning á mikilvægi handverksins og þjálf- unar í myndlist má marka af því, að hann innritaðist í fagurlistaskól- ann í París 1937 og gerir þar nær hundrað módelteikningar, þar sem hann lagði áherslu á umformun mannslíkamans. Er borgarastríðið braust út á Spáni 1935 hafði hann flúið til Parísar sama ár og var búsettur þar til ársins 1940, er hann flúði aftur, en nú undan þýsku heijunum, um Varangeville til Palma de Mallorka. Að baki slíks skynræns öryggis býr jafnan áralöng stöðug þjálfun og Miró gekk að vinnu sinni dag >3 n„ ■rf> 30 hvem og eftir hann liggur gríðar- legt lífsverk og aðeins yfirlit og lausleg skráning þess fyllir þannig þykkar listaverkabækur. Svo lánsamur er ég, að eiga nokkrar þeirra af nýrri gerð frá því ég skoðaði Miró-safnið í Barcel- ona fyrir ári og hugðist þá skrifa sérstaka grein um hann, en þáð var nokkrum vandkvæðum bundið þar sem ég hafði rætt við ritara blaðafulltrúa safnsins, sem sjálfur var ekki við er mig bar að garði. Hún gaf mér mikilvægar upplýs- ingar um safnið og alls konár bæklinga, en tók af mér sérstakt loforð um að birta ekki neina mynd eftir Miró í grein minni nema áð fengnu leyfí safnstjórans, Rose Marie Malet. Auðvitað vildi ég standa við orð mín en þetta er dálítið flókið, því að Malet þarf að hafa samband við fjölskylduna og fá leyfi hennar og um leið tilgreiná hveija einstaka mynd, sem % hyggst birta! Þannig gengur þetta til í list- heiminum og er rétt og eðliiegt, en ekki kemur mér til hugar að bijóta vísvitandi á rétthöfum í þessu tilliti. Af þeim sökum hef ég látið grein mína bíða, en héf fullan hug á að rita um Miró'í stærra samhengi seinna méð myndbirtingarleyfi frá safninu dg fjölskyldu listamannsins. Ég get þessa hér sérstaklega í framhjá- hlaupi af ærinni ástæðu. Þótt aðeins lítill hluti af ævi- verki Mirós sé til sýnis að Karvals- stöðum, og það allt verk sem harin gerði á efri árum, er nauðsynlegt að kynna bakgrunn verkanna. Elsta verkið er frá 1960, er listá- maðurinn var orðinn 67 ára gam- all, en aðrar myndir gerir hann sjötugur og eldri! Sér einhver ellimörk á þessum myndum, eða staðfesta þau kannski þegar allt kemur til alls, að allt tal um aldur og kynslóðabil í myndlist er markleysa? Þá er athyglisvert hve æskri- stöðvar Mirós eru stór þáttur í allri listsköpun hans og listamaðurinn þannig trúr uppruna sínum og umhverfi. Rætur sköpunargáfu Mirós liggja í katalónskri alþýðulist, én hann verður fljótlega fyrir greini- legum áhrifum frá Cézanne, van Gogh og Matisse. Einkum hafði Les Fauves hópurinn.sem Matisse ar skorður. Brotthlaup hans úr skólanum olli foreldrum hans mikl- um áhyggjum og þau gátu talið hann á að vinna að verzlunarstörf- um næstu tvö árin, en þá fékk hann aftur að mála, og mestu þrengingum hans í æsku lauk er honum tókst að fá sig innritaðan í fagurlistaskóla Galí í Barcelona 1912. Skólinn var kenndur við Francesco Galí, og sá upgötvaði fljótlega miklar Iistrænar gáfur hjá nemandanum og ýtti þess vegna undir eins konar þreifíæfíngar til að styrkja jafnframt snertiskynið og formtilfinninguna. En einnig í þessum skóla fannst Miró sköpun- arkraftur sinn ekki fá nægilega útrás og hann yfirgaf hann 1915 til að starfa í myndlist upp á eigin spýtur. Vel að merkja var nær sex ára akademískt nám að baki, sem sýn- ir hvers eðlis myndlistamám er, þar sem Miró taldist enn ekki hafa íokið því, hvað þá að hann útskrif- aðist með prófí eða námsgráðum. Skólinn hafði þannig verið vinnu- vettvangur hans þennan tíma og trúlega hefur hann a.m.k. lært eitt-' hvað af þjálfun snertiskynsins hjá Galí. Því var viðbrugðið hve breiðu tæknisviði hann réði yfír, hve ríka tilfinningu hann hafði fyrir lit og hve formskyn hans var þjálfað og öruggt. Þá bera þróttmiklar og formsterkar teikningar hans einnig svip af öryggi míkilli verklegri þjálfun. Um Miró var líka eitt sinn sagt, að hann þyrfti einungis að setja þijár litaklessur af handahófí á léreft til að komið væri óað- finnanlegt samræmi á myndfleti. Persóna, fugl. 31.8. 1972.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.