Morgunblaðið - 13.06.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. JÚNÍ 1993
Ihaldsflokkurinn í Kanada kýs þjoðinni nyjan leiðtoga
KIM Campbell hefur verið líkt
við járnfrúna Margaret Thatc-
her og líka poppgoðið Ma-
donnu, og margt bendir til að
hún verði næsti forsætisráð-
herra Kanada. Félagar í íhalds-
flokknum hafa þingað í Ottawa
undanfarið, og í dag kjósa þeir
sér nýjan leiðtoga í stað Brians
Mulroney, sem lætur af emb-
ætti eftir níu ára setu. En
Campbell á sigurinn ekki vísan.
Helsti keppinautur hennar, Je-
an Charest, hefur saxað mjög
á forskot sem var með eindæm-
um.
Skömmu áður en Brian Mulr-
oney fráfarandi forsætisráð-
herra tilkynnti í febrúar síð-
astliðnum að hann ætlaði að
láta af embætti formanns
íhaldsflokksins, tóku kanadískir
fjölmiðlar miklu ástfóstri við Camp-
bell. Bæði var það að hún virtist
lang líklegasti arftaki forsætisráð-
herrans, og svo líka hitt, að hún
virtist hafa svo gaman að því að
vera í sjónvarpi; orðhvöt og fannst
ekkert vera sér óviðkomandi. Viðtal
við Campbell varð aldrei dauflegt.
En í fyrstu brá svo við að hún þvert-
ók fyrir að segja nokkuð um hvort
hún hefði áhuga á að verða forsæt-
isráðherra og þar með fyrsta konan
til að gegna því embætti í þessu
næst stærsta landi í heimi. Ekki er
gott að segja hvort það var af klók-
indum eða hvort hún átti bara erf-
itt með að gera upp hug sinn. Allt
um það, íjölmiðlar urðu enn að-
gangsharðari og frægðarsól Camp-
bell skein sífellt skærar. Svo gerði
Mulroney það sem hann hafði lengi
neitað að til stæði, tilkynnti að hann
hygðist láta af embætti. Þá loksins
gekkst Campbell við því að hún
hefði áhuga á starfinu hans.
Það leit lengi vel út fyrir að í
flokknum ríkti fulikomin eindrægni
um nýjan leiðtoga og forsætisráð-
herra. En svo fóru eldri flokksmenn
að hafa áhyggjur. Það væri ekki
Járnmadonnan
Kim Campbell átti sjálf hugmyndina að þessari ögrandi uppstillingu sem ávann henni titilinn „Madonna
kanadískra stjórnmála“.
það hana tæplega eitt og hálft ár
að fá frumvarp um herta byssulög-
gjöf samþykkt í þinginu, og ekki
fyrr en hún hafði endurskoðað það
ótal sinnum að það fékkst sam-
þykkt. Taka þurfti tillit til mjög
ólíkra viðhorfa þéttbýlisþingmanna,
sem vildu sem strangastar reglur,
og dreifbýlisþingmanna sem sáu
fyrir sér skelfilegan reglugerða-
frumskóg. Það er rétt að hafa í
huga, að reglur um byssueign al-
mennings eru mun strangari í
Kanada en Bandaríkjunum, og það
er ákaflega mikilvægt atriði fyrir
marga Kanadamenn. Það er að
segja, byssulöggjöfin er eitt af því
sem greinir Kanada frá risastóra
grannanum í suðri, og Kanadabúar
nefna það gjarnan sem sláandi dæmi
um þann mun sem sé raunverulega
á þeim og Bandaríkjunum. Þeir
segja - allt að því stoltir - að þeir
hafi reglur um byssueign, enda sé
glæpatíðni mun minni hjá þeim en
sunnan við landamærin. Tölfræðin
staðfesta þann vitnisburð. Þetta,
ásamt fleiru, kostaði nýbakaða
dómsmálaráðherrann auðvitað gíf-
urlega vinnu, og eiginmaðurinn fékk
nóg og sagði skilið við hana.
ímyndin og einlægnin
Það var líka þá sem myndin var
tekin. Dularfull og dálítið ögrandi
svart/hvít mynd af dómsmálaráð-
herranum beraxlaðri á bak við lög-
fræðiskikkjuna, birtist í ljósmynda-
bók um kanadískar konur. Kim átti
hugmyndina sjálf, og mun hafa sagt
við Ijósmyndarann að stellingin
myndi ekki virka nema axlirnar
væru berar.
Þannig skiptir ímyndin hana
miklu. Eins og áður sagði hefur hún
látið skína í tungumálakunnáttuna,
og eins hefur hún svo sem ekkert
verið að ieiðrétta það þótt einhver
haldi því fram að hún hafi próf í
stjórnmálafræði. En á hinn bóginn
dregur hún ekki fjöður yfir það sem
er óþægilegt, og hefur viðurkennt
að lífíð sé „ólýsanlega einmanalegt“
í Ottawa fyrir tvískilda konu í póli-
JARNMADONNAN
F JQLSK YLDUM AÐIIRIN N
eftir Kristjón G. Arngrímsson
hollt, hvorki fyrir flokkinn né þjóð-
ina, að Campell fengi embættið á
silfurfati og það væri nauðsynlegt
að binda endi á þetta „Campell-
æði.“ Spumingin var bara sú, hver
gæti hugsanlega att kappi við þessa
metnaðarfullu og kraftmiklu konu
sem þótti helst minna á þá bresku
járnfrú Thatcher, _ og poppgoðið
Madonnu um leið. Ýmsir voru kall-
aðir en það var ekki fyrr en ungur
maður frá Quebec, umhverfisráð-
herrann Jean Charest, fór að láta í
sér heyra og sagðist viss um að
hann myndi verða næsti forsætis-
ráðherra Kanada, að Campbell hafði
fengið keppinaut sem virtist geta
saxað á þetta afgerandi forskot
hennar. Og það hefur hann svo
sannarlega gert. Þegar íhaldsmenn
söfnuðust til flokksþings í Ottawa
síðastliðinn miðvikudag var forskot
Campbell á Charest orðið minna en
tíu prósent. Hann hefur, allt frá því
hann fyrst tilkynnti að hann hygðist
bjóða sig fram, lagt mikla áherslu
á að hann sé fjölskyldumaður; konan
og börnin þijú era gjaman með á
myndum. Þannig hefur hann óbeint
undirstrikað muninn á sér og keppi-
nautnum Campbell, sem er tvískilin
og barnlaus. Og einn stuðnings-
manna hans sagði blátt áfram: „Sá
sem á fjölskyldu sem hann þarf að
sjá farborða, er skuldbundinn öðru
fj ölskyldufólki. “
Hraðferð til Ottawa
Avril Phaedra Campbell ólst upp
í Vancouver. Foreldrar hennar
skildu þegar hún var 12 ára, og
nokkru síðar tók hún þá ákvörðun
að framvegis myndi hún heita Kim.
Campbell. Snemma fór að bera á
því að stúlkan væri metnaðargjöm
og óhrædd við að fara sínar eigin
leiðir. Efst í áttundabekk og á
greindarprófi svaraði hún hverri ein-
ustu spumingu rétt. Forseti nem-
endaráðs í menntaskóla, skipulagði
fundi, samdi lög á píanó og gítar,
birti ljóð í skólablaðinu. Tvítug tók
hún upp fast samband við 42 ára
gamlan stærðfræðiprófessor, og um
svipað leyti lagði hún út á mennta-
braut sem varð dálítið hnúskótt. Til
að byija með las hún stjórnmála-
fræði við British Columbia háskóla,
en ekkert varð úr að hún lyki prófi.
Þá fékk hún styrk til doktorsnáms
og við London School of Economics
las hún um stjómskipulag Sovétríkj-
anna. Upp úr því hafði hún helst
óbeit á vinstristefnu í stjórnmálum,
því aftur varð ekki úr því að hún
lyki prófi. Og svo lærði hún líka
svolítið í rússnesku, og hefur ekkert
verið að fela það í kosningaslagnum.
Þijátíu og tveggja ára breytti hún
enn um stefnu og hóf laganám. Því
lauk hún þrem árum síðar, og um
það leyti hófst stjórnmálaferillinn.
Hún náði ekki kjöri í fylkiskosning-
unum í British Columbia, en áhug-
inn á pólitík hafði ekki dalað. Árið
1986 fann hún sér nýjan eiginmann
og bauð sig fram til embættis fylkis-
stjóra. Frambjóðendurnir vora alls
tólf, og Campbell vakti athygli fyrir
frumlega kosningabaráttu, og einn
dálkahöfundur sagði að hún hefði
stolið senunni. En samt fékk hún
langfæst atkvæði í fyrstu umferð,
fjórtán af tæplega 13 hundruð.
Otrauð hélt hún áfram og komst inn
á fylkisþingið skömmu síðar.
Hún hafði vakið athygli, og innan
skamms lá leiðin til Ottawa. Mulr-
oney efndi til kosninga í nóvember
1988, og Campbell lagði út í kosn-
ingabaráttu og hafði sigur. Eindreg-
inn stuðningur hennar við hug-
myndir um efnahagsbandalag
Kanada og Bandaríkjanna vakti at-
hygli Mulroneys, sem þóttist sjá í
henni stjörnuþingmann. Og frami
hennar á þinginu í Ottawa varð
skjótur. Tveim árum eftir að hún
tók þar sæti varð hún dómsmálaráð-
herra.
En framinn var fráleitt auðsótt-
ur. Með sínar eindregnu skoðanir
átti Campbell erfitt með að sætta
sig við málamiðlanir. Til dæmis tók
tík. Og hún segist vilja breyta
stjórnmálunum. „Ég held að
Kanadabúar vilji heyra stjómmála-
menn tala heiðarlega," sagði hún
nýverið á kosningaferðalagi í Hali-
fax. „Fólk vill fá að vita hver við
erum.“
Margir flokksmenn, orðnir
þreyttir á miðjumoði Mulroneys,
heyra í henni tón sem boðar breytta
tíma. „Hún er okkar Thatcher. Þess
vegna styðjum við hana,“ sagði 23
ára gamall landsþingsfulltrúi. „Hún
segir okkur að þetta sé ekki lengur
gamli forpokaði íhaldsflokkurinn.
Hún þorir að segja eitthvað. Gera
eitthvað." Hún hefur hafnað þeirri
hugmynd að hallinn á ríkissjóði verði
réttur af-án þess að það kosti niður-
skurð í heilbrigðiskerfinu (sem hefur
svipaða þýðingu fyrir marga
Kanadamenn og byssulöggjöfin -
eitt af þessu sem greinir Kanada
frá Bandaríkjunum), samdrátt í rík-
isútgjöldum og mikinn niðurskurð á
skrifstofubákninu í Ottawa. í stað-