Morgunblaðið - 17.11.1993, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B/C
262. tbl. 81.árg.
MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 1993 Prentsmiðja Morgunblaðsins
NAFTA á Bandaríkjaþingi í dag
Beðið í ofvæni
eftir útkomumri
Washington, Brussel, Hong Kong. Reuter. . /
BILL Clinton, forseti Bandaríkjanna, kvaðst/ í gær vongóður um,
að fríverslunarsamningur Bandaríkjanna, Kanada og Mexíkós,
NAFTA, yrði samþykktur í fulltrúadeild Bandaríkjaþings í dag.
Síðustu daga hefur nokkrum þingmönnum snúist hugur og hafa
nú ákveðið að styðja samninginn en ljóst er, að enn ríkir óvissa
um úrslitin. Leiðtogar og frammámenn í Evrópu og víðar um heim
bíða í ofvæni eftir niðurstöðunni enda gæti ósigur Clintons á þingi
í þessu máli ekki aðeins bundið enda á fyrirhugaðan GATT-samn-
ing, heldur orðið verulegt áfall fyrir fijálsa verslun um allan heim.
„Mér líður vel, við nálgumst
markið,“ sagði Clinton á frétta-
mannafundi í gær en jafnt andstæð-
ingar NAFTA sem stuðningsmenn
segja, að erfitt sé að segja fyrir um
útkomuna en atkvæði 218 þing-
manna þarf til, að samningurinn
verði samþykktur. David Gergen,
ein helsti ráðgjafi Clintons, sagði í
gær, að 13 þingmenn hefðu tekið
af skarið um að styðja samninginn
í fyrradag, þar á meðal nokkrir, sem
áður voru honum andvígir, og hann
taldi, að fylkingarnar væru þá
nokkurn veginn jafnar. í skoðana-
könnun, sem ABC-sjónvarpsstöðin
birti í gær og gerð var meðal full-
trúadeildarþingmanna, var útkom-
an hins vegar sú, að af 434 þing-
mönnum ætluðu 202 að greiða at-
kvæði gegn honum, 188 með en
44 voru óákveðnir.
Ottast alvarlegar afleiðingar
George Bush, fyrrverandi forseti,
sagði í Hong Kong í gær, að hann
væri viss um að NAFTA-samning-
urinn yrði samþykktur og embætt-
ismenn Evrópubandalagsins sögð-
ust bíða með öndina í hálsinum eft-
ir atkvæðagreiðslunni. Þeir benda
á, að vegna deilnanna á Bandaríkja-
þingi hafi ekkert gerst í GATT-mál-
um að undanförnu og verði NAFTA
fellt, muni GATT fara sömu leiðina.
Kváðust þeir ekki geta hugsað þá
hugsun til enda auk þess sem það
myndi hafa mjög alvarlegar afleið-
ingar fyrir frjálsa verslun í heimin-
um. Aukið viðskiptafrelsi væri ör-
uggasta og kannski eina leiðin út
úr þeim efnahagssamdrætti, sem
nú heijaði á Vesturlönd. Franskir
embættismenn gáfu raunar í skyn,
að yrði NAFTA samþykkt, þyrfti
ekki að óttast, að Frakkar brygðu
fæti fyrir GATT.
Reuter
Mælt fyrir fríverslun
BILL Clinton Bandaríkjaforseti hefur lagt nótt við dag í baráttu sinni fyrir samþykkt NAFTA, fríversl-
unarsamnings Bandarikjanna, Kanada og Mexíkós, enda er mikið í húfi fyrir hann og stjórn hans. Stóra
stundin rennur upp i dag en hér er hann á fundi í Washington með forystumönnum smáiðnaðarfyrirtækja.
*
Urslit sveitarstjórnarkosninganna í Danmörku vísbending um stöðu flokkanna
Venstre óumdeildur sig-
urvegari í kosningxuium
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
JAFNAÐARMENN, helsti stjórnarflokkurinn, tapaði lítillega í
sveitarstjórnarkosningunum í Danmörku I gær en óumdeildur
sigurvegari kosninganna var Venstre, flokkur Uffe Ellemann-
Jensens, fyrrverandi utanríkisráðherra. Bætti hann um 10
prósentustigum við fylgi sitt. Var kosninganna beðið með mik-
illi eftirvæntingu þar sem þær voru taldar geta gefið vísbend-
ingar um stöðu flokkanna á landsvísu. Kosningaþátttaka var
um 70%, heldur meiri en í síðustu sveitarstjórnarkosningum.
Kanadískur þingrnaður segir útfærslu landhelginnar ákveðna
Verður færð út í 250
mílur á Miklabanka
KANADAMENN hyggjast færa landhelgi sína út í um 250
sjómílur frá Nýfundnalandi, til að stöðva veiðar á Mikla-
banka. Að sögn Johns Effords, þingmanns á Nýfunda-
landi, voru það íslendingar sem bentu Kanadamönnum á
að næði landgrunn lengra en landhelgi mætti færa hana
út sem því næmi. Landgrunn út frá Nýfundnalandi er um
250 mílur.
Efford segir Jean Chretien,
nýkjörinn forsætisráðherra
landsins, hafa lýst því mjög
ákveðið yfír að landhelgin verði
færð út en ekki hefur verið
ákveðið hvenær. Veiðar erlendra
skipa á Miklabanka hafa verið
Kanadamönnum, ekki síst á Ný-
fundnalandi, þyrnir í augum.
Telur Chretien að útfærsla land-
helginnar sé eina leiðin til að
stöðva þessar veiðar.
Eyjólfur Konráð Jónsson al-
þingismaður sagði í viðtali við
Morgunblaðið í gær, að í Hafrétt-
arsáttmálanum væri ákvæði,
sem heimilaði útfærslu efna-
hagslögsögunnar í 350 mílur á
landgrunni eða neðansjávar-
hryggjum eins og Reykjanes-
hryggnum. Væri það augljóslega
með tilvísan til þess, að Kanada-
menn hygðust nú færa út land-
helgina á Miklabanka.
Það voru Helgi Hallvarðsson
skipherra og Arthúr Bogason,
formaður í Samtökum smábáta-
eigenda, sem bentu á þetta
ákvæði Hafréttarsáttmálans
þegar þeir voru í Kanada fyrir
rúmum tveimur árum. Var þeim
boðið vestur til að gefa kanadísk-
um sjómönnum góð ráð en þorsk-
stofninn við Nýfundnaland
hrundi eins og kunnugt er og
eru veiðar úr honum nú að mestu
bannaðar. Er kennt um ofveiði
Kanadamanna sjálfra, versnandi
skilyrðum í sjónum og einnig
miklum veiðum skipa frá Evr-
ópubandalagsríkjum, einkum
Spáni og Portúgal, á landgrunn-
inu á Miklabanka.
Venjulega er ekki talið, að mikil
fylgni sé með úrslitum í sveitar-
stjórnarkosningum og þingkosning-
um í Danmörku enda eru það yfir-
leitt staðbundin mál, sem ráða mestu
í þeim fyrrverandi. Að þessu sinni
voru atvinnuleysið, sem er 12,5%,
innflytjendavandinn og langir biðlist-
ar í heilbrigðiskerfinu talin mundu
verða aðalmálin en í raun snerist
fremur róleg kosningabaráttan mikið
um Uffe Ellemann-Jensen sjálfan.
Niðurstöðu kosninganna var því beð-
ið með mikilli eftirvæntingu og aldr-
ei þessu vant taldar geta sagt nokk-
uð fyrir um úrslit þignkosninganna
næsta haust.
Jafnaðarmenn sáttir
Þegar helmingur atkvæða hafði
verið talinn hafði Jafnaðarmanna-
flokkurinn tapað einu prósentustigi
miðað við síðustu kosningar en
Venstre unnið tæp 10 prósentustig.
íhaldsflokkurinn hafði tapað tveimur
og Miðdemókratar og Kristilegi þjóð-
arflokkurinn, sem eru í stjórn með
jafnaðarmönnum, hefðu ekki fengið
mann kjörinn ef um þingkosningar
hefði verið að ræða.
Uffe Ellemann-Jensenn sagði í
sjónvarpssal í gærkvöldi, að flokk-
urinn gengi nú tvíefldur til þingkosn-
inganna, sem hann spáði, að yrðu
næsta vor en Poul Nyrup Rasmussen
forsætisráðherra og leiðtogi jafnað-
armanna sagði árangur síns flokks
viðunandi miðað við kosningaspár
og lagði áherslu á, að þingkosningar
væru ekki á döfinni fyrr en næsta
haust.
Ihaldsflokkurinn missti nokkurt
fylgi eins og spáð hafði verið en
kosningarnar voru taldar öðrum
þræði einvígi milli hans og Venstre
en flokkarnir sækja fylgi sitt til svip-
aðra hópa. Bar Venstre sigur úr
býtum og Uffe Ellemann-Jensen er
nú sterkasti leiðtogi stjórnarandstöð-
unnar. Sósíalíski þjóðarflokkurinn
tapaði 1,6 prósentustigum í kosning-
unum.
-----» » 4------
Varað við
óeirðum út af
peningakeðju
Búkarest. Reuter.
VARAÐ var við því í gær að
óeirðir gætu blossað upp í Rúm-
eníu ef peningakeðja, sem Rúm-
enar hafa fjárfest fyrir millj-
arða króna í, brysti.
Bókhaldarinn Ion Stoica átti hug-
myndina að peningakeðjunni, eða
sjóði sem haldið er gangandi á svip-
aðan hátt og keðjubréfum. Fyrirtæki
Stoica lofaði í fyrstu að greiða þeim
sem legðu peninga í sjóðinn áttfalt
hærri fjárhæð að þremur mánuðum
liðnum. Margir Rúmenar, sem hafa
að meðaltali jafnvirði 4.000 króna í .
mánaðarláun, hugðu gott til glóðar-
innar og fjárfestingaræði greip um
sig. Alls munu Rúmenar hafa fjár-
fest fyrir jafnvirði 70 milljarða króna
í sjóðnum.
Fyrirtækið ákvað hins vegar ný-
lega að lækka endurgreiðslurnar og
lengja biðina eftir þeim. Svo virðist
sem þeim fari óðum fækkandi sem
fjárfesta í sjóðnum vegna ótta við
að hann verði gjaldþrota á næstunni.