Morgunblaðið - 26.04.1994, Blaðsíða 1

72 SIÐURB
92. tbl. 82. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 26. APRÍL 1994
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Reynt að trufia fyrstu fijálsu kosningarnar í S-Afríku með sprengjutilræðum
Yfírráðum hvítra manna
lýkur með kosningiinum
Dauði og tortíming
AÐ minnsta kosti 19 manns
týndu lífi í tveimur sprengju-
tilræðum í Suður-Afríku í gær
og í fyrradag og tugir manna
slösuðust. Hér eru lögreglu-
menn á vettvangi sprenging-
arinnar, sem varð í gærmorg-
un í einu úthverfi Jóhannesar-
borgar en þar fórust 10
manns og hátt í 40 slösuðust,
sumir lífshættulega.
Jóhannesarborg, Höfðaborg. Reuter.
BLÓÐUG sprengjutilræði settu svip sinn á lokasprett kosningabarátt-
unnar í Suður-Afríku en alls týndu nítján manns lífinu í tveimur spreng-
ingum í Jóhannesarborg á sunnudag og mánudag. Fleiri sprengjur
sprungu víðs vegar um landið en urðu engum að bana. Yfirvöld greindu
í gær frá því að verið væri að yfirheyra einn mann í tengslum við til-
ræðin. Kosningarnar hefjast í dag og munu þær standa í þijá daga. I
dag kjósa „sérstakir kjósendur“, aðallega fatlaðir og Suður-Afríku-
menn, sem búsettir eru erlendis, en á miðvikudag og fimmtudag fara
hinar almennu kosningar fram. Niðurstaðna kosninganna er iíkiega
ekki að vænta fyrr en um helgina. Með kosningunum er bundinn endi
á 350 ára yfirráð hvítra manna í Suður-Afríku og hélt þing þeirra
síðasta fund sinn í Höfðaborg í gær, þar sem þingið var endanlega
leyst upp.
Brottflutningur þungavopna frá Gorazde virðist hafinn
Rússlai ídsstj órn klofin
í afstöðunni til Serba
Stjórnmálaskýrendur telja flestir
að sú ætlan tilræðismannanna að
reyna að trufla kosningamar muni
ekki ganga eftir. Þvert á móti auki
sprengingarnar líkurnar á því að
kjósendur kjósi annan stóru flokk-
anna tveggja, Afríska þjóðarráðið
(ANC) eða tjóðarflokk F.W. de
Klerks forseta. Eru sprengjutilræðin
talin vera tákn um vaxandi örvænt-
ingu meðal hvítra öfgamanna úr röð-
um Búa.
De Klerk hét því í gær að kosning-
arnar yrðu haldnar samkvæmt áætl-
un. „Við ætium ekki að láta hægri-
öfgamenn eða nokkurn annan tefja
þessar kosningar," sagði forsetinn í
gærmorgun.
Þúsundir hafa fallið
Pólitískt ofbeldi hefur verið fyrir-
ferðarmikið í Suður-Afríku frá því
að de Klerk nam aðskilnaðarstefnuna
úr gildi árið 1990. Hafa rúmlega
fimmtán þúsund manns fallið í inn-
byrðis átökum blökkumanna á þeim
tíma sem síðan er liðinn.
Flestir ganga út frá því að Nelson
Mandela og ANC muni vinna yfir-
burðasigur í kosningunum. í við-
skiptum í kauphöllinni í Jóhannesar-
borg, þar sem menn gátu boðið í
verðbréf miðað við spár um kosn-
ingaúrslit, varð niðurstaðan sú að
„Við erum að verða vitni að mikl-
um umskiptum í efnahagsmálunum,"
sagði Edmond Alphandery, efna-
hagsmálaráðherra Frakklands, á
fundi Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og
Alþjóðabankans í Washington í gær
en fjármálaráðherrar helstu iðnríkj-
anna, Sjö-ríkja-hópsins, komu auk
þess saman til sérstaks fundar. Theo
Waigel, fjármálaráðherra Þýska-
lands, sagði, að hagvöxtur í landinu
yrði líklega um 1,5% og Kenneth
Clarke, íjármálaráðherra Bretlands,
ANC var spáð 55% fylgi, íjóðar-
flokknum 24% og Inkatha 9,5%.
Alls eru 22,7 milljónir manna á
kjörskrá og er kosið um 200 þing-
sæti af landslistum og 200 til viðbót-
ar á kjördæmalistum. Einnig eru
kosnir fulltrúar á níu héraðaþing og
mun hvert þeirra útnefna tíu menn
til að sitja í öldungadeild þingsins.
------------» ♦ ♦------
Er stjórii
Hata fallin?
Tókýó. Reuter.
SÓSIALISTAR í Japan sögðu sig
úr samsteypustjórninni í gær,
aðeins nokkrum klukkustundum
eftir að hafa staðið að kjöri Tsu-
tomu Hata sem nýs forsætisráð-
herra. Stjórnin hefur því ekki
lengur meirihluta á þingi.
Astæðan fyrir úrsögn sósíalista
er sú, að samstarfsflokkarnir, mið-
og hægriflokkar, mynduðu með sér
einn þingflokk án samráðs við
sósíalista. Tomiichi Murayama, leið-
togi sósíalista, sagði, að þeir myndu
segja af sér öllum embættum en
myndu samt standa að afgreiðslu
fjárlaganna.
sagðist bjartsýnn á, að hagvöxtur í
bresku efnahagslífi yrði um 2,5%.
Þá er einnig búist við hagvexti á
Italíu og í Svíþjóð er efnahagslífið
að rétta úr kútnum.
Theo Waigel sagði i gær, að nú
yrði ráðist gegn fjárlagahalianum í
Þýskalandi en Vestur-Þjóðveijar
hafa veitt meira en 150 miiljarða
marka árlega til uppbyggingar í
austurhlutanum. Er stefnt að því að
fjárlagahallinn verði ekki meiri en
3% af landsframleiðslu 1995.
Washington, Moskvu. Reuter.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti
sagði í gær að svo virtist sem
þrýstingur af hálfu Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) og SÞ og
hótanir um loftárásir á Bosníu-
Serba við Gorazde hefðu dugað.
Bosníu-Serbar hefðu staðið við
fyrirheit um að hætta skotárás-
um á Gorazde og virtust vera
að draga stórskotaliðssveitir
sínar út fyrir griðasvæði SÞ
umhverfis borgina. Mikill
ágreiningur virðist vera innan
rússnesku ríkisstjórnarinnar
um viðbrögð við árásum Bosníu-
Serba á Gorazde og hafa utan-
ríkis- og varnarmálaráðuneytið
gefið út gjörólíkar yfirlýsingar
um það á síðustu dögum.
Clinton hvatti jafnframt til þess
að settur yrði kraftur í að leysa
Bosníudeiluna eftir pólitískum
leiðum. „Nú er rétti tíminn til þess
að heíja samninga að nýju,“ sagði
Clinton. í þeim tilgangi var ætlun-
in að utanríkisráðherrar Banda-
ríkjanna, Frakklands og Bretlands
ræddust við í London í gær.
Á öndverðum meiði
Athygli vakti í gær þegar Pavel
Gratsjev, varnarmálaráðherra
Rússlaiids, hvatti NATO til þess
að falla frá hótunum um loftárásir
á Bosníu-Serba. Með því virðist
staðfestur klofningur milli ráðu-
neyta í Moskvu því Andrej Koz-
yrev utanríkisráðherra sagði á
laugardag að loftárásir af hálfu
NATO væru það eina sem hugsan-
lega dygði gegn sveitum Serba við
Gorazde. Gaf Gratsjev í skyn, að
hann þekkti stöðuna í Bosníu bet-
ur en Kozyrev en báðir heyra þeir
undir Borís Jeltsín forseta.
Sir Michael Rose, yfirmaður
hersveita SÞ í Bosníu, sagði í gær
að Serbar hefðu hafið brottflutn-
ing stórskotaliðsvopna út af griða-
svæðinu um Gorazde sem nær 20
kílómetra út frá borginni.
Ferðaþjónusta vopn
gegn atvinnuleysinu
Antalya. Reuter.
EFNAHAGS- og þróunarstofn-
unin (OECD) telur að ferða-
þjónusta verði helsta vopnið í
baráttunni gegn atvinnuleysi í
framtíðinni. Kom þetta fram á
ráðstefnu í Tyrklandi.
Alþjóða ferðamálaráðið (WTO)
hefur áætlað að vöxtur í ferða-
þjónustu verði frá 4,6% til 12,7%
á ári fram til ársins 2005 en fram
kom, að aðeins helmingur þess,
sem ferðamenn eyddu, rynni til
fyrirtækja í hinni hefðbundnu
ferðaþjónustu. Því væri framlag
hennar til atvinnusköpunar oft
vanmetið.
Vegna þess hversu árstíða-
bundin ferðaþjónustan er, gætir
meiri hreyfingar á starfsfólki og
launin eru um 20% lægri en í
öðrum starfsgreinum. Abdulkad-
ir Ates, ferðamálaráðherra Tyrk-
lands, hvatti til þess á ráðstefn-
unni, að ferðaþjónustan yrði skil-
greind alþjóðlega sem sjálfstæð
atvinnugrein á borð við landbún-
að og aðrar framleiðslugreinar.
Sjá „Sjötti ...“ á bls. 28.
Létt yfir evrópskum fjármálaráðherrum
Mikil umskipti í
efnahagslífinu
Washington. Reuter.
SAMDRÆTTINUM í efnahagslífinu er loks að ljúka að dómi fjár-
málaráðherra helstu Evrópuríkjanna. Búist er við, að samdrátturinn
snúist upp í 1,5% hagvöxt í Þýskalandi á þessu ári og álíka í Frakk-
landi og í Bretlandi er hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi nú meiri en
spáð hafði verið.