Morgunblaðið - 26.08.1995, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 26. ÁGÚST 1995
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Sigur eftir erfið ár
í skólakerfinu
Fornám Menntaskólans í Kópavogi;
fyrirmynd sem vert er að gefa gaum
ÉG GET ekki stillt mig um að
koma á framfæri lítilli sögu um
ósigur sem snerist upp í sigur ef
vera skyldi að það gæti orðið öðr-
um til hjálpar og ráðamönnum í
skólakerfinu til umhugsunar.
Þó sumt af því sem kemur fram
í þessari grein geti litið út sem
ádeila þá er tilgangur minn miklu
fremur að benda á það jákvæða
og í þeirri von að í framtíðinni
verði betur hlúð að þeim einstakl-
ingum sem eiga við námserfíðleika
að stríða.
Dóttir mín er með Tourette
sjúkdóm. Það er sjúkdómur í
taugakerfinu sem einkennist af
ósjálfráðum hreyfingum og hljóð-
um. Þeir sem hafa TS. finna gjarn-
an fyrir óþægilegum pirringi eða
spennu í einhveijum líkamshluta
og finnst þeir verði að hreyfa hann
til að leysa spennuna eða ræskja
sig til að draga úr pirringi í koki.
Bam reynir é.t.v. að bæla kækina
í skólanum en slakar svo á þegar
heim kemur. Þess vegna virðast
kækir oft verri heima við en í skól-
anum. Oft fylgir einnig þráhyggja
og einbeitingarleysi. Greindarvísi-
tala þeirra sem hafa TS. er ekkert
frábrugðin því sem gengur og
gerist. Hins vegar geta sum ly-
fjanna sem notuð eru til að minnka
einkenni sljóvgað og þannig hugs-
anlega dregið úr námsárangri.
Reynið líka að ímynda ykkur alla
orkuna og einbeitinguna sem fer
í að bæla niður kækina og pirring-
inn í líkamanum.
Dóttir mín hefur alla tíð átt í
vissum erfiðleikum með nám en
þó hefur hún verið svona á mörk-
um þess að teljast nógu „léleg“
til að fá sérstaka aðstoð í skóla
og stundum hefur það verið við-
kvæðið að það væru margir verr
staddir. Hún hefur alltaf fengið
nokkuð góðar einkunnir inn á milli
en það hefur verið svo sveiflu-
kennt að hún hefur verið óörugg
með námið eftir sem áður. En það
að hún gat þó öðru hvoru fengið
góðar einkunnir sannfærði okkur
um að hún gæti lært, við vissum
bara ekki hvernig við gætum
hjálpað henni og leituðum því á
náðir skólans. Oft hvarlaði það að
mér hvort ekki hefði verið betra
Fornám í Menntaskól-
anum í Kópavogi hefur,
að mati Ragnheiðar
Onnu Friðriksdóttur,
reynst mjög vel.
að hún hefði staðið sig verr en
hún gerði því þá hefði hún kannski
fengið þá hjálp sem hún þurfti.
í efri bekkjum grunnskóla leið
henni mjög illa. Hún var félagslega
einangruð og náði ekki tökum á
náminu. Hún hefur alltaf verið
prúður nemandi og hún hefur náð
góðum tökum á að geyma kækina
og óþolið þar til heim var komið
sem aftur getur verið ástæða þess
að ekki hefur verið tekið nógu
mikið mark á okkur foreldrunum.
Ég þekki marga foreldra sem hafa
átt í sömu erfiðleikum og við og
við eigum það sameiginlegt að
finnast við alltaf vera í vörn þegar
við leitum aðstoðar.
Ómerkileg
kennsla
Ég get ekki sagt að dóttir mín
hafi ekki fengið neina aðstoð en
hún hefur verið losaraleg og
ómarkviss og þrátt fyrir vilja til
að læra tókst henni ekki að ná
tökum á náminu. Trú mín var sú
að ef hún fengi verulega aðstoð í
stuttan tíma þá tækist henni að
ná tökum á þessu og án efa væri
slíkt ódýrara fyrir skólakerfið.
Ég var ekki nógu dugleg til að
fylgja sannfæringu minni eftir
með látum en oft virðist það vera
það eina sem dugar. Arthur Mort-
hens á Fræðsluskrifstofu Reykja-
víkur tók mér alltaf mjög vel og
hefur bæði komið á fund í Tou-
rette Samtökunum og frætt sér-
kennara um TS. Hann samþykkti
að hún fengi þá aðstoð sem hún
þurfti en það strandaði í skólanum.
Síðasta árið hennar í grunn-
skóla fórum við eina ferðina enn
til skólastjóra og báðum um mark-
vissa aðstoð. Skólastjórinn sagði
okkur þá að við yrðum að gera
okkur grein fyrir því að hún væri
ekki fallin til frekara náms nema
þá eitthvað sem hún gæti unnið
með höndunum, eins og hann, orð-
aði það og við mættum ekki ætl-
ast til of mikils af henni. Af orðum
hans og framkomu gátum við ekki
annað skilið en að við værum
metnaðarfullir foreldrar sem vild-
um að dóttir okkar blyti þá mennt-
un sem „við óskuðum".
Grátbað
um aðstoð
Ég skal ekki neita því að ég
varð fyrir áfalli. Sáum við bara
það sem við vildum sjá og vorum
við að pressa hana áfram til að
gera það sem hún var ekki fær
um? Ég komst þó að þeirri niður-
stöðu að það væri ekki rétt því
oftast var það þannig að þegar
við leituðum eftir aðstoð var það
eftir að dóttir okkar hafði grátbeð-
ið okkur um það eftir vanmáttar-
köst sem hún fékk heima, „því hún
vildi læra“. Einnig höfum við sann-
arlega aldrei reynt að hafa áhrif
á hana í því hvað hún vill verða
og höfum síður en svo á móti því
að hún velji iðnnám. En hugur
hennar stendur til annars og það
er reyndar hálf kaldhæðnislegt að
hún finnur oft fyrir svo miklum
pirringi í fingrum að það veldur
henni erfiðleikum í því verklega.
En við höfum alltaf haft trú á
því að hún geti lært og látið hana
finna það. Hún tók samræmdu
prófin og fékk 4-4-5-7 og þar með
var hún fallin. Hún kom niðurbrot-
in heim með einkunnirnar og sagði
eftir mikinn grát að hún væri
heimsk og gæti ekki lært. Það
væri alveg auðséð, einkunnirnar
sýndu það og vonlaust væri að
halda áfram. Það varð þó úr að
hún skipti um skoðun og ákvað
að reyna aftur. Það er kannski
skrítið að segja það en ég held
að það hafí verið hennar gæfa að
falla úr því sem komið var. Ég
efast um að hún hefði spjarað sig
ef hún hefði rétt skriðið.
Fáir valkostir
Það var ekki um marga kosti
fyrir hana að velja um framhaldið.
Við höfðum lesið greinar í blöðum
eftir Helgu Siguijónsdóttur kenn-
ara í Menntaskólanum í Kópavogi
og höfðum fengið það álit á henni
eftir lestur þeirra að hún kynni
að geta aðstoðað okkur. Eftir að
við höfðum öll hitt Helgu og rætt
við hana ákvað dóttir okkar að
sækja um skólavist í Fornámi
Menntaskólansí Kópavogi. Síðan
fórum við öll í viðtal hjá Önnu
Sigríði Árnadóttur,umsjónar-
manni fornámsins. Anna Sigríður
lagði áherslu á að hún hefði ekk-
ert þangað að gera nema hún ósk-
aði þess sjálf og vildi læra og að
þama ríkti agi, sem þau að vísu
vildu kalla jákvæðan aga. Þegar
fór að hausta fór að bera á kvíða
sem þó var blandaður tilhlökkun.
Hún kom ljómandi heim úr skól-
anum strax fyrsta daginn og hún
ljómaði bókstaflega allan veturinn.
Álveg frá upphafí hefur hún stað-
ið sig frábærlega. Þetta er í fyrsta
skipti sem hún hefur hlakkað til
að fara í skólann hvern dag. Hún
hefur fengið trú á sjálfri sér og
er ekki lengur félagslega einangr-
uð, hún var ein af hópnum en
ekki fyrir utan hann eins og hún
var áður. Hún kemur út með ein-
kunnimar 10-10-9-10 í sömu fög-
um og áður vora nefnd.
Dóttir mín hefur ákveðið að
halda áfram í M.K. Hún ætlar
ekki að taka of mikið í einu og
fara hægt af stað. Hún hefur lært
það í fornáminu að taka eitt skref
í einu og leysa vandamálin jafnóð-
um en láta þau ekki hrannast upp.
Ég spurði hana hvort hún vildi
koma því á framfæri hvað það
væri við fornám M.K. sem hefði
gert henni svona gott. Hún þurfti
ekki að hugsa sig lengi um. Kenn-
ararnir era allir frábærir bæði sem
kennarar og félagar og frá upp-
hafi fann ég að þeir höfðu trú á
mér. Og svo er það aginn, jákvæð-
ur agi eins og í M.K. Það halda
svo margir fullorðnir að unglingar
vilji ekki aga, en það er mesti
misskilningur.
Hún á ennþá við vissa erfíðleika
að stríða, hún á erfitt með að lesa
lengi og skipuleggja sig fyrir próf
en hún ætlar að reyna að takast
á við þann vanda. Hún verður líka
að sætta sig við það óumflýjanlega
að lækka í einkunnum þegar nám-
ið þyngist.
Én gleðin við að læra og leysa
verkefnin er tekin við af vanmætt-
inum og það sem þessi vetur hefur
gefíð henni verður aldrei frá henni
tekið.
Þeir sem eru rétt á mörkunum
að standa sig sæmilega í skóla
verða gjaman útundan með að-
stoð. Hvað skyldu margir nemend-
ur ár hvert missa trúna á sjálfa
sig og gefast upp í námi. Ungt
fólk sem getur lært en fellur ekki
alveg inn í þetta þrönga kerfi ein-
hverra hluta vegna.
Það er dýrt að veita þessum
einstaklingum þá aðstoð sem þeir
þarfnast en þegar upp er staðið
er það dýrara að þeir lendi í upp-
gjöf á félagslega kerfinu sem al-
veg eins getur orðið raunin. Fyrir
nú utan þá lífshamingju sem fer
forgörðum, gleðina yfir því að yfir-
vinna erfiðleikana og fá trú á sjálf-
um_ sér.
Ég veit ekki hvað framtíðin ber
í skauti fyrir dóttur mína en hún
hefur fengið trúna á sjálfa sig og
hún hefur unnið mikinn sigur. En
sigur hennar er einnig sigur
Fornáms M.K. og kennaranna þar.
21.ágúst 1995
Ragnheiður Anna Friðriksdótt-
ir.
Höfundur er húsmóðir og formad-
ur Tourette-samtakamm.
ÍSLENSKT MAL
Lárus Zophoníasson amts-
bókavörður er ósköp leiður á að
heyra sítalað um „fullt af fólki“
eða „mikið af fólki“ í staðinn
fyrir margt fólk eða fjölmenni.
A sama hátt þykir honum bágt
að heyra að „mikið af fé“ sé á
afréttinum (i afréttinni), eða
„fullt af fé“. Hans málfar er að
margt fé sé á beit eða á fóðr-
um. Umsjónarmaður tekur hið
besta undir þetta og notar tæki-
færið til að minna á ofnotkun
orðsins magn, þótt orðið sé gott
og gilt í sjálfu sér. Hann minnir
á ágæta grein sem Helgi Hálf-
danarson skrifaði einu sinni und-
ir fyrirsögninni „Mikið magn af
báðu“.
★
Enskumælandi menn óskuðu
stundum náunga sínum góðs
með þessum orðum: „May you
have a good_ time“ eða eitthvað
í þá áttina. í þessu felst náttúr-
lega ósk. En þetta er heldur
langt, ef kasta skal kveðju á
fólk. Þetta styttist gjama í
„Have a good time“, eða hvað
það var nú annað, kannski
„weekend_“ eða „summer".
Mörgum íslendingi hættir nú til
að gera úr þessu leiðinlegan
boðhátt og segja: „Hafðu góða
helgi“, „eigðu góðan dag“ eða
eitthvað jafnvel enn verra í þess-
um skipunartón.
Nú er sem betur fer ekki mik-
il þörf „orð til láns að taka, né
brákað mál eða bögur að
þiggja", svo gripið sé til orðalags
frá Guðbrandi Þorlákssyni. Við
eigum fjarska mikið af stuttum
og laggóðum orðasamböndum,
þegar við viljum óska einhveij-
um góðs. Líði þér vel, getum
við sagt, og líði er þama ósk-
háttur. Við eigum að vísu til
boðhátt, ef okkur þykir hann
tiltækilegri en óskhátturinn og
segjum þá stutt og laggott:
Vertu sæl(l). Óskhátturinn -
Sértu sæll - myndi einhvern
veginn ekki eiga þarna við. En
oftast þurfum við enga sögn.
Við segjum bara: Gleðileg jól,
gleðilegt sumar, góðan dag,
góða nótt, góða helgi o.s.frv.
Hér gildir sem endranær að það
einfalda er best. Að öðra leyti
vísa ég til Halldórs Laxness, I
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
811. þáttur
túninu heima (125). Hann væri
áreiðanlega manna ólíklegastur
til að segja - Hafðu gott sumar.
★
Syng eg á leiðum löngum
ljóð göfug hástöfum.
Geiglausum glóðaraugum
greitt renni til kvenna.
Hnotgjarn á hálum brautum
heim reika, ókeikur.
Keyrist um koll í dyrum,
kná sofa í forstofu.
(Baldur Einksson; detthenda.)
★
Með þökkum móttekið frá
Örnólfí Thorlacius: „Hitt vita
færri að Lamarck er höfundur
að skiptingu dýraríkisins í
hryggdýr og hryggleysingja
(sem Jónas Hallgrímsson kallaði
beindýr og beinleysingja). Sú
skipting hefur staðist tímans
tönn betur en þróunarkenning
Lamarcks, eða allt þar til 13.
júlí síðastliðinn. Þá var í Morg-
unblaðinu skýrt frá laumufar-
þega í bifreið, geitungi, sem
hrakti ökumann út úr bílnum
eftir árangurslausar tilraunir
mannsins til að granda farþeg-
anum með þykkasta dagblaði
landsins samanvöðluðu. Skaust
bílstjórinn þá í nálæga búð eftir
skordýraeitri og úðaði bíl sinn
innan, sem varð til þess, að sögn
blaðamanns, að geitungurinn
bar beinin í aftursætinu.
Lifðu heill!“
★
Umsjónarmanni barst svofelld
spurning frá Erlingi Sigtryggs-
syni á Akureyri:
Hvað gjörir fell að fjöllum
og fordjarfar spell að spjöllum,
bellir ei bjöllum
en „bjallar" þeim öllum
uns kellingar verða úr oss köllum?
Umsjónarmaður getur ekki
svarað og vísar vandanum á les-
endur.
★
Frá Hólmkeli Hreinssyni til
umsjónarmanns:
„Undanfarið hefur verið mikið
rætt og ritað um fyrirbærið „int-
ernet“ og þar á meðal í Morgun-
blaðinu. Þar hefur orðið „alnet"
verið notað og dettur mér í hug
að það sé til komið með hliðsjón
af forskeytinu inter- í ensku,
sbr. inter-national = al-þjóð-
legur og af því leiðir inter-net=
al-net.
Internetið er í raun og sann
net tölvuneta (sbr. hlym hlymja
og mær meyja í Eddukvæðum)
um allan heim, en þó langt frá
því að vera altækt, vegna þess
að óramörg net eru ekki tengd
internetinu og því ekki hluti
þess.
Mér hefur hins vegar dottið í
hug hvort ekki mætti kalla fyrir-
bærið „samnet“, sem byggist á
því að samtengd eru mörg net
í eitt. /
Þannig má lika segja að þeir
sem hafa samskipti sín á milli
t.d. með tölvupósti, hafi sam-
neyti á samnetinu.“
Umsjónarmaður tekur hið
besta undir þessa tillögu.
★
Og enn era fréttamenn að
karlkenna Flugleiðir. En Ieiðir
era ennþá leiðir, þær leiðirnar,
og þess vegna semja menn við
Flugleiðir. Með öðram orðum:
Flugleiðir beygjast ekki eins
og Þingvellir.
Auk þess í íþróttakálfí þessa
blaðs 18. júlí: „... þeir hafa skor-
að sitthvor (auðk. hér) sjö
mörkin." Þetta og annað eins
getur Morgunblaðið ekki verið
þekkt fyrir. En hvor um sig
hafa þeir skorað sjö mörk, eða
ósköp einfaldlega báðir.
★
Aparnir óðu útí krap,
öpum er sama um glöp;
þeir hópast í ráp
og glæpast á gláp
og glepjast á tæpasta þrep.
(Gautur af Meli; leysti af í sumarleyfi.)
★
Eftir á að hyggja þótti um-
sjónarmanni sem hann hefði tek-
ið nokkuð einhæf fornaldardæmi
um tímaeignarfall í síðasta
þætti. Bætir því við einu nútíma-
legra frá Jónasi Árnasyni og
Jóni Múla.
Kátur kvölds og morgna
kyssi ég hana.
Auk þess fréttist að
„rússneski herinn ætlar að beita
hervaldi".