Morgunblaðið - 19.07.1996, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 19.07.1996, Blaðsíða 20
20 FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 1996 MORGUNBLAÐIÐ ___________AÐSENPAR GREIIMAR Núgekk encrinn af fundi I FYRIR átta árum gengu flestallir fulltrú- ar minnihluta borgar- stjómar Reykjavíkur út af borgarstjórnarfundi í mótmælaskyni við, að meirihlutinn lagði blessun sína yfir að verktaki fengi að grafa fyrir ráðhúsi í Tjöm- inni, þótt byggingaleyfi hefði ekki verið gefið út og teikningar ekki samþykktar. Minni- hlutafulltrúarnir töluðu þá um valdníðslu meiri- hlutans, sérstaklega þáverandi borgarstjóra. Nú er minnihlutinn kominn í meirihluta og í vor sam- þykkti sá meirihluti, að verktaki mætti fara að grafa fyrir íbúðar- blokkum á Kirkjusandi í Laugar- neslandi þótt byggingaleyfi hefði ekki verið gefið út og teikningar ekki samþykktar. Þar að auki var þetta leyfi veitt löngu áður en út var runninn lögboðinn fréstur til að gera athugasemdir við þá fyrir- huguðu breytingu á aðalskipulagi og deiliskipulagi sem þessar fram- kvæmdir byggjast á. Enginn talaði um valdníðslu og enginn gekk af fundi. Ég þarf ekki að rekja sögu þess- ara síðustu bygginga- áforma á Kirkjusandi, svo mikið hefur verið frá því máli sagt í íjöl- miðlum að undanfömu. En af fréttum að dæma virðist vera greinilegt, að hinn nýi meirihluti í borgarstjóm Reykja- víkur er ekki eins ákveðinn í því og þegar hann var minnihluti, að vilji íbúanna skuli virtur og þeir hafðir með í ráðum. íbúar við Laugar- nesveg eru eðlilega á móti því að byggð séu háKýsi niðri við sjó og öll útsýn til vesturs og norðvesturs þannig af þeim tekin. Þá útsýn eiga hins vegar væntanlegir íbúar íbúð- arblokkanna þriggja að fá, og hún virðist vera eitt helsta sölutromp fasteignasölunnar sem hefur tekið að sér að selja íbúðirnar. íbúamir hafa einnig áhyggjur af því, að 75 íbúðum fylgi stóraukin umferð um hverfið, og þeir óttast að íbúðir þeirra falli umtalsvert í verði af þessum tveimur ástæðum. Þeir eru í sjálfu sér ekki á móti því að byggt verði á svæðinu. Þeir gera fyrst og fremst athugasemdir við það hve mikið á að byggja - og hátt. Vonandi rifjast upp fyrir borgarfulltrúum meiri- hlutans, segir Þorgrím- ur Gestsson, hvaða skoðanir þeir höfðu á þessum málum áður. En hér er ekki aðeins um það að tefla hvort íbúum finnst að að þama eigi að byggja hærri eða lægri hús. Á væntanlegu bygging- arsvæði á Innra-Kirkjusandi stóðu til skamms tíma þrjú hús sem til- heyrðu einu af fyrstu togaraútgerð- arfélögum landsins. Eitt þeirra var rifíð árið 1992, annað fór nú í vor. Hið þriðja og elsta stendur enn, en mér er sagt að það sé einungis vegna þess að verktakinn ætlar að nota það sem kaffískúr. Þetta hús var reist árið 1901 og stækkað árið 1903. Því skortir aðeins eitt ár á að það falli undir húsafriðunar- lög. Húsin þijú stóðu við Laugarnes- veg eins og hann var allt frá því hann var lagður, rétt fyrir alda- mót, í tengslum við byggingu holdsveikraspítalans í Laugarnesi. Honum hefur nú verið breytt veru- lega, en þessi húsaröð sýndi legu hans og um leið hvernig strandlínan lá vestan við þau. Kaupmennimir Jes Zimsen og Björn Guðmundsson hófu fískverkun þarna árið 1901, en árið 1907 var stofnað fiskveiði- hlutafélagið ísland, sem hóf útgerð togarans Marz það sama ár. Það ár var reist annað hús, svonefnt vaskhús, þar sem saltfiskurinn var vaskaður, en fyrra húsið gert að íverustað verkafólks. Sex ámm síð- ar var reist fiskgeymsluhús fyrir þurrfiskinn. Á þessum árum voru raunar tvær fískverkunarstöðvar á Kirkju- sandi því árið 1899 hafði útgerðar- maðurinn Th. Thorsteinsson reist fiskvinnsluhús nokkru sunnar við Laugarnesveg, á sjávarkambinum ofan Kirkjusands, og lagt fisk- þurrkunarreiti þar sem kallað var Ytri-Kirkjusandur. Eitt af húsunum sem Thorsteinsson reisti stendur enn og er nú á athafnasvæði Stræt- isvagna Reykjayíkur. Elsta hús íslandsfélagsins er elsta húsið sem enn stendur í Laug- arnesi. Bjarmaland Norðmannsins Emils Rokstad, gullfallegt hús sem hann flutti tilhöggvið frá Noregi og reisti á bakka Laugalækjar árið 1913, vék fyrir bílastæði við syðstu blokkina við Laugarnesveg. Viðvík, steinsteypt íbúðarhús sem tveir starfsmenn við grútarbræðslu hans reistu árið 1929, varð að víkja fyr- ir bílastæði Afurðasölunnar. Gamli Laugarnesbærinn, sem stóð á bæj- arhólnum þar sem menn hafa haft bústað frá því á landnámstíð, var rifinn árið 1987. Það var gert þótt Þór Magnússyni þjóðminjaverði HOLDSVEIKRASPÍTALINN í Laugarnesi lengst til vinstri. Húsa- röð íslandsfélagsins næst honum; lengst í burtu er húsið sem enn stendur. Laugarnesbærinn er fyrir miðri mynd, Viðvík lengst til hægri. Myndin var tekin um eða eftir 1930. Þorgrímur Gestsson Svart á hvítu VEGNA þeirra um- ræðna sem orðið hafa vegna falls bókaútgáf- unnar Svart á hvítu, og vegna þess að mér var málið skylt, þar sem ég var forstjóri útgáfunnar, langar mig til að leiðrétta mis- skilning sem hefur orð- ið ansi þrálátur. Fyrst er nauðsyn- legt að taka fram að bókaútgáfan Svart á hvítu gaf út fjölda bóka, bæði innlendra sem þýddra. Forlagið er þó þekktast fyrir að hafa ráðist á sínum tíma í að gefa út ýmis stórverk svo sem heildarútgáfu á íslendingasög- um, Sturlungasögu, heildarverk Jón- asar Hallgrímssonar, hóf vinnu við útgáfu Sögu-Atlas, auk fjölmargra annarra útgáfuverka. Rétt er enn- fremur að benda á að félagið þáði aldrei neina styrki til útgáfu sinnar. Enn gætir áhrifa þessa löngu látna forlags, þar sem nú fyrir skömmu kom út geisladiskur með orðstöðu- lykli úr Islendingasögum, sem byggður er á tölvuinnslætti þeim sem Svart á hvítu lét vinna. Fyrirtækið fór síðan á hausinn fyrir tæpum sjö árum, eftir langt dauðastríð. Eigendur töpuðu margir hverjir öllum sínum persónulegu eignum og sumir urðu gjaldþrota ofan í kaupið. Þær sögur sem gengið hafa um forlagið og skuldamál þess eru Björn Jónasson BIODROGA Litrænar jurtasnyrtivörur Engin auka ilmefni. BIODROGA flestar ósannar og allar ónákvæmar. Fyrirtæk- ið var í engu frábrugð- ið öðrum fyrirtækjum sem lentu í vanda og tilraunir þess til að halda lífí voru eins og allra annarra. Fyrir- tækið skuldaði sölu- skatt, eins og mörg ágætis fyrirtæki hafa lent í og reyndi mikið til að fá dráttarvexti lækkaða, en tveir þriðju skuldarinnar voru dráttarvextir. Fjölmörg fyrirtæki á barmi gjaldþrots hafa í gegnum tíðina fengið niðurfelldar söluskattsskuldir og ennþá fleiri fengið niðurfellda dráttarvexti. Ekkert slíkt kom til greina gagnvart Svörtu á hvítu, hjá ráðuneyti sem þó hafði praktíserað slíkt í gegnum marga áratugi, eftir því sem hægt var að lesa sér til í blöðum. Við fórum fram á að fá að greiða skuldina á löngum tíma með dráttarvöxtum og öllu, eins og hundruð fyrirtækja höfðu fengið á undan okkur. Við lögðum fram sem veð hugbúnað dótturfyrirtækis okk- ar, sem við höfðum lagt í milljóna- tugi, og var enn í vinnslu þegar hér var komið sögu. Veðið sem lá að baki skuldabréf- inu voru tveir gagnagrunnar, annar var kallaður „Lagagrunnur" og hinn „íslandsgrunnur". Vinna hafði verið unnin við báða þessa grunna í nokkur ár og í það lagðir milljóna- tugir, í tækjum, vinnulaunum og öðrum rekstrarkostnaði. Laga- grunnurinn var og er gagnabanki með öllum hæstaréttardómum ís- lenskum frá upphafi og forrit til að vinsa úr honum upplýsingar. Forrit sambærilegt við þetta var selt nú á dögunum fyrir á annan tug milljóna. Lagagrunnurinn átti aðeins eftir nokkrurra mannmán- aða vinnu þegar Svart á hvítu lagði upp laupana og benti ég skiptaráð- anda á það á sínum tíma. Tækniþróun hf., félag í eigu Háskóla Islands og Eimskips, hafði Verðmæti þeirra eigna sem sett voru að veði fyrir skuldum Svarts á hvítu voru mikil, segir Björn Jónasson, og meiri en ýmissa gjald- þrota einstaklinga sem að jafnaði voru aftan við slík skuldabréf. einnig lýst áhuga á að kaupa grunn- inn, og voru allir sammála um að verðmæti þeirrar vinnu, sem lögð hafði verið í málið, voru mikil. Seinni grunnurinn var forritunar- vinna, sem fólst í að gera Island- slýsingu, sem yrði grundvöllur ýmiss konar upplýsingagrunna ann- arra á sviði sagnfræði, landafræði, þjóðfræði og átthagafræði og var það verk enn á þróunarstigi, en verðmætið mikið í réttu samhengi. Höfðu ýmsir aðilar, þeirra á meðal ríkisstofnanir, lýst áhuga sínum á að verða aðilar að verkinu, og er það óskiljanlegt að núverandi eig- andi, ríkissjóður, skuli ekki hafa gert neina tilraun til að koma þess- um verðmætum í not. Ljóst er að verðmæti þeirra eigna sem sett voru að veði fyrir skuldum Svarts á hvítu voru mikil og meiri en margra þeirra kartöfluskúra og sjálfskuldarábyrgða gjaldþrota ein- staklinga sem að jafnaði voru aftan við slík skuldabréf. Ég tel að það væri rétt að rann- saka ýmis önnur skuldabréf sem verið hafa til innheimtu hjá ríkis- sjóði og veðin á bak við þau og hvernig skilin á þeim hafa verið, áður en haldið er áfram að reka áróður gegn löngu látnu fyrirtæki. Þeir sem hafa áhuga á að ræða þessi mál frekar, þurfa að hafa metnað og sanníeiksást að leið- 'arljósi og rannsaka staðreyndir málsins og auðvitað bera saman við önnur sambærileg mál. Höfundur er fv. forstjóri Svarts á hvítu. GUÐMUNDUR Bjamason hefur tekið ákvörðun um að flytja Landmælingar Islands til Akraness. Þeirri ákvörðun ber að fagna. Flestir, ef ekki allir stjórnmálaflokk- ar hafa verið með það í orði kveðnu á sinni stefnuskrá að flytja ríkisstofnanir út á land. Mér virðist að aðeins þrír ráðherrar hafi haft dirfsku til þess að fylgja þessari stefnu allra flokka eft- ir í verki. Það eru Steingrímur J. Sigfús- son, sem flutti Skógrækt ríkisins, þangað sem mesta skógræktar- svæði landsins er, og fékk bágt fyrir, Össur Skarphéðinsson, sem flutti embætti Veiðistjóra (skert að vísu) til Akureyrar, og fékk bágt fyrir og nú Guðmundur Bjarnason, sem virðist ætla að fá mjög bágt fyrir ef marka má umræður og jafnvel leiðaraskrif útbreiddra blaða. Dirfska þessara ráðherra virðist mér ætla að færa lands- byggðinni hátt í fjörutíu störf af sjálfsagt fleiri þúsundum opinberra starfa í Reykjavík, en upplýsingar um fjölda opinberra starfa í Reykja- vík liggja ekki á lausu. Það er því von að hátt bylji í stríðstrommum þessa dagana. í hverju felst gagnrýnin? Sú gagnrýni, sem höfð er uppi á Guðmund Bjarnason í þessu sam- bandi, felst aðallega í þrennu. í fyrsta lagi að eðlilegt sé að öll stjómsýslan sé á sama stað til þess að menn geti í sömu ferðinni geng- ið á millli allra aðila, sem þeir hugsalega eiga erindi við. Sú gagnrýni tekur ekki mið af því að sími, faxtæki og rafpóstur og fleira hefur verið fundið upp, og virkar - merkilegt nokk - í báð- ar áttir. í öðru lagi beinist gagnrýnin að því að starfsfólkið hafi ekki áhuga á að flytja til Akranes. í því sam- bandi má minna á að starfsemi stofnana er ekki unnin vegna starfsmanna heldur vegna þeirra verkefna, sem leysa á. Afar margir Islendingar þurfa að ákveða sína búsetu með tilliti til þeirra starfa, sem þeir ráða sig til, og t.d. Auðvitað er þetta póli- tísk ákvörðun, segir Pétur Bjarnason, en henni ber að fagna. er það nánast lögmál að ef menn stunda langskólanám, þá verða menn að setjast að í Reykjavík. Þannig er nú hlutunum komið fyrir á íslandi. Starfsmenn Landmæl- inga íslands sitja þar aðeins við sama borð og þúsundir annarra íslendinga, sem þurfa að setjast að í Reykjavík vegna þessa, og minnist ég ekki að hafa lesið um þeirra vandamál í leiðara Mbl. I þriðja lagi beinist gagnrýnin að því að um pólitíska ákvörðun sé að ræða. Auðvitað er þetta póli- tísk ákvörðun. Þetta er pólitísk ákvörðun á sama hátt og það var Landmælingar Islands til Akraness Pétur Bjarnason

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.