Morgunblaðið - 03.06.1999, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913
122. TBL. 87. ÁRG.
FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
I
Tímamótakosningar í Suður-Afríku
Ný kynslóð
leiðtoga ryður
sér til rúms
Jöhannesarborg. AFP, AP, Reuters.
ENDALOK stjórnartíðar Nelsons
Mandela, fráfarandi forseta Suður-
Alríku og frelsishetju svartra í land-
inu, voru mörkuð í gær er um átján
milljónir manna gengu að kjörborði
til að kjósa nýtt þing. Þetta er í ann-
að sinn sem lýðræðislegar kosningar
eru haldnar í landinu frá því að kyn-
þáttaaðskilnaðurinn var afnuminn.
Skoðanakannanir fyrir kosningar
bentu til að Afríska þjóðarráðið
(ANC), flokkur Mandela, myndi á ný
vinna stórsigur í kosningunum, en
úrslit þeiira verða kunn í dag. Sam-
kvæmt fyrstu 500.000 atkvæðunum
sem talin höfðu verið seint í gær-
kvöldi, hafði ANC fengið sextíu pró-
sent atkvæða.
Milljónir manna stóðu í röðum,
sem sumar spönnuðu nokkra kíló-
metra, og að mati fréttaskýrenda
virtust flestir staðráðnir í að stand-
ast prófraun ungs lýðræðis í land-
inu. Konur báru börn sín á bakinu,
við hlið þeirra voru gamlir menn í
jakkafötum en fyrr um morguninn
höfðu nokkrir kjósendur beðið í röð-
um, umvafðir teppum til að halda á
sér hita í köldu morgunloftinu.
Nokkrir komu ríðandi á kjörstað og
sums staðar mátti líta hvítar milli-
stéttarkonur ganga með vinnukon-
um sínum hönd í hönd á kjörstaði.
Með brotthvarfí Mandela ryður
ný kynslóð ANC-leiðtoga sér til
rúms. Þeirra á meðal eni athafna-
menn eins og Thabo Mbeki, sem
Launa-
hækkun
ráðherra
hafnað
Bonn. Reuters.
RÍKISSTJÓRN Gerhards
Schröders, kanslara Þýskalands,
hafnaði í gær 2,9 prósenta hækkun
ráðherralauna, til að sýna fram á
vilja stjórnarinnar í verki til að
minnka fjárlagahallann.
„Ákvörðun stjórnarinnar var
táknrænt framtak hennar til að
takast á við fjárlagahallann," sagði
Uwe-Karsten Heye, talsmaður rík-
isstjórnarinnar.
Akvarðanir stjómmálamanna um
að laun þeirra skuli hækkuð hafa til
þessa ætíð vakið mikla óánægju með-
al Þjóðveija. Ráðherramir höfðu
lagalegan rétt til launahækkunarinn-
ar nú, en hún hefði tekið gildi frá og
með 1. júní næstkomandi.
Hans Eichel fjármálaráðherra
hafði fyrir skömmu tilkynnt fjár-
hagsáætlun sem felur í sér um 1.136
milljarða króna niðurskurð á út-
gjöldum ríkisins fyrir árið 2000. I
framhaldinu hvatti hann samstarfs-
menn sína í ríkisstjórn til að koma
með tillögur um það hvernig sér-
hvert ráðuneyti gæti skorið niður
útgjöld.
Eining ríkir meðal fulltrúa Rússa og NATO um friðartillögurnar
Friður í Kosovo sagður
aðeins velta á Milosevic
Washington, Brussel, Belgrad. Reuters, AFP, AP.
„ÞAÐ ER nauðsynlegt að júgóslav-
nesk yfirvöld samþykki þessar frið-
artillögur," sagði talsmaður Viktors
Tsjemomyrdíns, sendimanns rúss-
nesku stjómarinnar í Kosovo-mál-
inu, eftir að Tsjernomyrdín og
Martti Ahtisaari, Finnlandsforseti
og milligöngumaður Evrópusam-
bandsins, lögðu af stað til Belgrad,
höfuðborgar Serbíu, til að leggja til-
lögurnar fyrir Slobodan Milosevic,
forseta Júgóslavíu. Þetta er í fyrsta
skipti sem Tsjemomyrdín fer í
fylgd fulltrúa Vesturlanda til við-
ræðna við Milosevie, sem þykir til
marks um mikilvægi fundarins.
Ferð tvímenninganna hefur verið
sögð „síðasta hálmstráið" til að
binda enda á Kosovo-átökin á frið-
samlegan hátt. Eftir fundinn í gær,
sem stóð í rúma tvo tíma, sögðu
talsmenn Ahtisaaris og Tsjerno-
myrdíns viðræðumar hafa verið
„nokkuð árangursríkar“, en að ekki
hefði verið komist að niðurstöðu. í
dag verða tillögumar svo lagðar
fyrir serbneska þingið.
Ráðamenn á Vesturlöndum og í
Rússlandi sögðu i gær almenna sátt
ríkja um friðartillögurnar og því
væri það nú algjörlega í höndum
Milosevic að binda enda á Kosovo-
deiluna.
Upphaflega áttu Ahtisaari og
Tsjemomyrdín að fara til Belgrad í
gærmorgun en ferðinni var frestað
til eftirmiðdags þar sem ekki hafði
náðst samkomulag um nokkur atriði
sem G-8-hópurinn, samtök sjö
helstu iðnríkja heims og Rússa,
hafði lagt til fyrr í mánuðinum.
Friðartillögumar, sem vom
kynntar fyrir Milosevic í gær, sagði
Javier Solana, framkvæmdastjóri
NATO, vera „góða hugmynd" sem
bundið gæti enda á átökin í Kosovo.
Tsjemomyrdín sagðist vona fyrir
fundinn að tillögumar myndu mæta
skilningi júgóslavneskra stjómvalda,
en að fundinum loknum sagðist hann
„mjög bjartsýnn á að fyrsta skrefið
hefði nú verið tekið í átt að friði.“
Ágreiningur um samsetningu
friðargæsluliðs
Tillögumar fela í sér að loftárás-
unum á Júgóslavíu verði hætt, að
Serbar dragi herlið sitt til baka frá
Kosovo og að flóttafólkið fái að halda
aftur til síns heima, sem James Ru-
bin, talsmaður Madeleine Albright,
utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
sagði vera „mikilvægasta skilyrðið".
Einnig eru gerðar kröfur um að
Kosovo fái sjálfsstjórn og að alþjóð-
legu friðargæsluliði, KFOR, undir
yfirumsjón NATO verði hleypt til
Kosovo.
Um síðastnefnda skilyrðið virtist
þó ríkja nokkur ágreiningur. I gær
sagði Tsjernomyrdín að KFOR yrði
tvískipt, annars vegar undir rúss-
neskri stjóm og hins vegar undir
stjórn NATO. Fulltrúar Banda-
ríkjastjórnar og talsmenn banda-
lagsins tóku hins vegar þvert fyrir
þessi ummæli. Sögðu þeir NATO
opið fyrir þátttöku Rússa í KFOR,
en að friðargæsluliðið muni vera
undir stjórn bandalagsins.
„Hvað NATO varðar erum við að
takast á hendur sameiginlegt friðar-
gæslulið undir einni stjórn, miklar
skuldbindingar og sameiginlega
stefnu gagnvart Kosovo,“ sagði
Jamie Shea, talsmaður NATO, er
hann var spurður út í ummæli
Tsjernomyrdíns.
Ku Klux Klan
hyggst gera víðreist
ÆÐSTI klerkur bandariskra
kynþáttahatara, samtakanna Ku
Klux Klan, lýsti því yfir í gær að
hann mundi sækja skoðanabræð-
ur sína í Ástralíu heim. Peter
Coleman, stofnandi Ástralíuarms
Ku Klux Kian og einn af
upphafsmönnum öfgasinnaða
hægriflokksins Ein þjóð, sem hér
situr fyrir mynd ásamt tveimur
félögum sínum í Sydney, hefur
fagnað fyrirhugaðri heimsókn
hins bandaríska skoðanabróður
síns. Ferð æðsta klerksins banda-
ríska, sem verður að hljóta náð
fyrir augum ástralska útlend-
ingaeftirlitsins, er talin munu
vekja upp drauga fortíðarinnar
meðal nágranna Ástrala sem eru
af asísku bergi brotnir og muna
glöggt eftir hinni þekktu „hvít-
stefnu“ Ástrala fyrr á árum.
talinn er líklegasti eftirmaður
Mandela. Mbeki mun að öllum lík-
indum sverja forsetaeiðinn 16. júní
næstkomandi og víst er talið að
hans bíði stórvægileg verkefni, ekki
síst við að halda sáttum meðal hinna
mörgu kynþátta sem byggja landið.
Kosningarnar fóru að mestu
leyti vel fram en miklar öryggis-
ráðstafanir höfðu verið gerðar við
kjörstaði, enda Suður-Afríkubúar
minnugir þeirra miklu blóðsúthell-
inga sem fylgdu kosningunum árið
1994, er Mandela var kosinn for-
seti. Víðsvegar þurfti að hafa kjör-
staði opna lengur en áætlað var í
upphafi vegna þess fjölda fólks sem
enn átti eftir að gefa flokkunum at-
kvæði sitt.
Reuters
STUÐNINGSMENN Afríska þjóðarráðsins (ANC) og Nýja þjóðarflokksins (NNP) hvöttu leiðtoga sína til
dáða fyrir utan kjörstað skammt frá Höfðaborg, skömmu áður en kjörstöðum var lokað í gærkvöld.