Morgunblaðið - 22.07.1999, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FIMMTUDAGUR 22. JÚLÍ 1999 49*
OLAFUR
KETILSSON
+ Ólafur Ketilsson
fæddist á Álfs-
stöðum á Skeiðum
15. ágúst 1903 og
andaðist hinn 9. júlí
s.I.
Foreldrar hans
voru þau Ketill
Helgason, bóndi á
Álfsstöðum, og
kona hans, Kristín
Hafliðadóttir.
Systkini hans voru
Brynjólfur, Val-
gerður, Helgi, Sig-
ríður (dó ung), Sig-
urbjörn, Ellert,
Kristín, Hafliði og Guðmundur.
Systkinin eru nú öll látin nema
Hafliði.
Ólafur kvæntist 1931 Svan-
borgu Þórdísi Ásmundsdóttur
frá Neðra-Apavatni í Grímsnesi,
f. 11. febr. 1905, en hún lést 4.
apríl 1988. Börn þeirra eru: 1.
Asrún, f. 1931, maki Þórhallur
Jónsson. 2. Katla Kristín, f.
1934, maki Frosti Bjarnason. 3.
Föðurbróðir minn, Ólafur Ketils-
son, bílstjóri og sérleyfishafi á Laug-
arvatni, andaðist hinn 9. júlí sl. Þar
hefur Elli kerling mikinn öldung að
velli lagt.
Foreldrar hans voru þau Ketill
Helgason, bóndi á Álfsstöðum og
kona hans Kristín Hafliðadóttir.
Ketill var sonur Helga Ólafssonar
bónda í Skálholti og síðar í Drangs-
hlíðarkoti undir Eyjafjöllum og konu
hans Valgerðar Eyjólfsdóttur Gests-
sonar frá Vælugerði í Flóa. Kristín
var dóttir Hafliða Jónssonar, bónda
á Birnustöðum á Skeiðum, næsta bæ
við Álfsstaði, og konu hans Sigríðar
Brynjólfsdóttur frá Bolholti.
Hann var kominn af sunnlenskum
bændum í báðar ættir mann fram af
manni.
Systkinin á Álfsstöðum urðu tíu,
sjö bræður og þrjár systur. Ein
systirin, Sigríður, lést í barnæsku,
en hin komust öll til fullorðinsára.
Þar ólst einnig upp sem einn af
systkinunum Helgi Olafsson, bræðr-
ungur þeirra. Þau eru nú öll látin,
nema Hafliði. Stutt var á milli
þriggja bræðra því Guðmundur dó
hinn 9. maí sl., Sigurbjörn hinn 11.
júní og nú Ólafur.
Álfsstaðaheimilið varð fyrir því
áfalli að heimilisfaðirinn varð ör-
kumla maður á besta aldri og ekki til
erfiðisvinnu fær. Það kom því
snemma í hlut elstu bræðranna, og
þá sérstaklega Brynjólfs og Ólafs, að
vinna fyrir heimilinu.
Ólafur stundaði alla þá vinnu sem
hægt var að fá strax og hann hafði
aldur til. Hann vann að gerð Skeiða-
áveitunnar ásamt bræðrum sínum,
Brynjólfí og Helga. Þegar þeir unnu
þar að garðhleðslu þannig að Ólafur
stakk, Helgi kastaði frá og Brynjólf-
ur hlóð, þá var sagt að rösklega væri
að verki staðið og að fáir myndu
fínnast þeirra jafnokar við það verk.
Síðar var Ólafí falið að standa fyrir
sprengingum á klöppinni óbilgjörnu,
sem kölluð var. Einnig var hann
þrjár vertíðir á togaranum Arinbirni
hersi. Það var strangur skóli fyrir
ungan mann.
Árið 1927 tók Ólafur bflpróf og ár-
ið eftir keypti hann sér sinn fyrsta
bfl, vörubíl af Chevrolet gerð, sem
bar heilt tonn. Með þessu var stefn-
an tekin á ævistarfið.
Hann byrjaði að aka vörum til ný-
stofnaðs Kaupfélags Grímsnesinga á
Borg, en þar voru forystumenn tveir
bræður, báðir tengdasynir Böðvars á
Laugarvatni, þeir Stefán á Borg og
Páll á Búrfelli. Skömmu síðar hófst
bygging héraðsskólans á Laugar-
vatni. Þá var ekki auðvelt með flutn-
inga, því akvegur var ekki kominn
nærri alla leið og um langan veg að
fara um götuslóða og óbrúaðar ár og
læki. Akvegur náði ekki til Laugar-
vatns fyrr en árið 1932.
Frá því er sagt að fjórir vörubflar
lögðu af stað með vatnsrör í bygg-
inguna. Einum þeirra stýrði Ólafur
og fór síðastur, því hann var yngstur
og óvanastur akstri. Hann var samt
sá eini sem komst á áfangastað. Hin-
Elfa, f. 1938, maki
Sigurður G. Sig-
urðsson 4. Kjörson-
ur þeirra er Börkur
Siguijón, f. 1949,
maki Elma Eide
Pétursdóttir.
_ Ólafur ólst upp á
Álfsstöðum. Hann
stundaði almenn
sveitastörf, verka-
mannavinnu og sjó-
mennsku áður en
hann hóf bifreiða-
akstur árið 1928.
Hann annaðist vöru-
flutninga og síðar
jafnframt fólksflutninga milli
Reykjavíkur og uppsveita Ár-
nessýslu í hartnær sextíu ár og
var lengst af búsettur á Laugar-
vatni og við þann stað kenndur.
Ólafur var þjóðkunnur bflsljóri
og ötull baráttumaður fyrir um-
bótum í samgöngu- og umferð-
armálum.
títför Ólafs hefur verið gerð í
kyrrþey.
ir þrír gáfust upp við Djúpá og töldu
þar sínu verki vera lokið enda ófær
leið framundan, en Ólafur lét sig
hafa það að draga rörin yfír með
handafli og koma þeim síðan á
áfangastað. Það var aldrei hans stfll
að gefast upp við hálfunnið verk.
Nú tóku við miklar starfsannir
sem stóðu í hartnær sextíu ár. Ólafur
hafði með höndum flutningaakstur
til Laugarvatns og uppsveita Árnes-
sýslu og fljótlega bættist við akstur
með farþega, sem síðar varð aðal-
starfíð. Hann settist að á Laugar-
vatni og var jafnan síðan kenndur
við þann stað. Árið 1932 eignaðist
Ólaftir tíu manna hálfkassabíl og árið
1940 22ja manna bíl. Umsvifín jukust
með hverju ári. Þegar mest var, um
1960, gerði hann út 10 bíla flota. Og
árið 1978, á fímmtíu ára starfsafmæli
sínu sem bílstjóri, flutti hann til
landsins stærstu og glæsilegustu bif-
reið sem þá var í fólksflutningum á
Islandi.
En tímarnir breyttust, einkabíll-
inn yfirtók sífellt stærri hluta far-
þegaflutninganna og staða þeirra
sem héldu uppi áætlunarferðum
veiktist. Ólafur tók að reskjast og að
finna fyrir ættarfylgjunni, sem lék
föður hans svo grátt. Nú voru þó
læknavísindin komin lengra og ekki
sjaldnar en fjórum sinnum var gert
við mjaðmarlið í Ólafí Ketilssyni.
Ólafur var ekki sáttur við þessa
þróun, hann gerði tilraun til að
breyta rekstrarfonni fyrirtækis síns,
en þegar hann sjálfur gat ekki leng-
ur lagt fram ómælda vinnu og marg-
falda starfskrafta kom að því að ekki
var lengur grundvöllur fyrir rekstrin-
um með þeim hætti sem verið hafði.
Það var ekki aðeins á vettvangi
farþega- og vöruflutninga, sem Ólaf-
ur lét til sín taka. Hann var alla tíð
mikill áhugamaður um vegagerð og
gagnrýndi óvægilega þau vinnu-
brögð sem honum fannst brjóta í
bága við reynslu sína. Sjálfur tók
hann sig til og lagði veg frá Laugar-
vatni að Miðdal í Laugardal fyrir
eigin reikning á árunum 1945-1947.
Áður hafði verið áformað að leggja
þann veg með hlíðinni, þar sem þurrt
var. Ólafur var á annarri skoðun.
Vegurinn með hlíðinni mundi ekki
verða til friðs í snjóalögum og eina
vitið væri að fara beint yfir mýrina
og það gerði hann.
Viðskipti hans við yfirvöld og
stjórnendur vegamála væru efni í
heila bók. Hann hafði ákveðnar skoð-
anir í þeim málum, byggðar á ára-
tuga reynslu, og hann hafði bæði ein-
urð og þrek til að koma þeim á fram-
færi með þeim hætti að eftir var tek-
ið, en því miður of sjaldan eftir farið.
Hann var stundum of langt á undan
sinni samtíð.
Ólafur var stórskorinn í andliti og
líkur sumum frændum sínum frá
Birnustöðum. Hárið var skolleitt og
þynntist með árunum en gránaði
seint. Hann var meðalmaður á hæð
en afar sterklega vaxinn, hálsdigur,
herðimikill og þykkur undir hönd,
úlnliðirnir gildir, höndin þykk og
stór; handtakið fast. Hann var enda
afrendur að afli, svo orð var á haft.
Þegar ég var unglingur í skóla á
Laugarvatni man ég það að strákar
tóku sig til og veltu stóra steinmum
á hlaðinu í veg fyrir rútuna Ólafs.
Síðan stóðu þeir uppi á bakkanum og
ætluðu að hafa gaman af að sjá Ólaf
fást við steininn. Ólafur stöðvaði bíl-
inn, gekk að steininum, tók hann upp
og lagði á sinn stað. Enginn hló.
Ólafur var vel að sér í íslendinga-
sögunum og vitnaði oft í þær. Samt
las hann varla nokkra bók eftir að
hann komst til fullorðinsára. Hann
hafði ekki tíma til slíkra hluta. Starf-
ið tók allan hans tíma. Ekki veit ég
hvaða kappa hann hafði mest dálæti
á, en gifsmynd af Agli Skallagríms-
syni, gjöf frá Ríkarði Jónssyni, hékk
í stofu hans alla tíð.
Yfírborðið á Ólafi var hrjúft og
mörgum fannst hann vera hranaleg-
ur. Þetta var þó aðeins yfirborðið,
því undir niðri var viðkvæmur
strengur. Hann var skjótur til svars
og mörg tilsvör hans urðu fræg og
gerðu hann landsþekktan. Hann
þótti vera einþykkur maður og óráð-
þæginn en hann var manna greið-
viknastur. „Já, hvað get ég gert fyrir
þig?“ máttu heita hans einkunnarorð.
Ekki verður svo um Ólaf fjallað að
ekki sé minnst á Svanborgu, konu
hans. Hún var dóttir þeirra hjóna
Guðrúnar Jónsdóttur frá Skógarkoti
og Ásmundar Eiríkssonar frá Nesja-
völlum, sem bjuggu á Neðra-Apa-
vatni. Hún þótti einhver bestur
kvenkostur í Árnessýslu. Þau opin-
beruðu trúlofun sína á Alþingishátíð-
inni á Þingvöllum 1930. Árið eftir
giftu þau sig og reistu sér hús á
Laugarvatni, sem þau nefndu Svana-
hlíð, en þar bjuggu þau síðan nánast
allan sinn búskap, en Svanborg and-
aðist hinn 4. apríl 1988, þegar þau
voru í þann veginn að flytja þaðan í
Sunnuhlíð í Kópavogi.
Svanborg bar af öðrum konum að
reisn og glæsileik. Hún stóð svo sann-
arlega við hlið manns síns í blíðu og
stríðu, annaðist farmiðasölu, síma-
svörun, afgreiðslu og hvers kyns fyr-
irgreiðslu sem fai-þegar þurftu að
hafa, jafnframt húsfreyjustörfum á
stóru heimili þar sem var endalaus
gestagangur og annar erill. I kjallar-
anum í Svanahlíð var barnaskóli
sveitarinnar til húsa allt til ársins
1947 og bjó kennarinn þar einnig. Á
sumrin var þar enn fleira fólk, stund-
um bjuggu þar þrjár fjölskyldur í
einu.
Þau voru að mörgu leyti ólík hjón,
en saman stóðu þau í blíðu og stríðu.
Hjónaband þeirra einkenndist af
gagnkvæmri virðingu.
ðlafur skipti sér ekki af stjórn-
málum, en hafði gríðarlegan áhuga á
þjóðmálum og þá ekki aðeins sam-
göngu- og vegamálum, sem þó voru
oftast efst í huga hans. Hann hafði
yfirleitt ákveðnar skoðanir á málun-
um og fór ekki dult með þær, hvort
sem hann var sammála viðmælanda
eða ekki. Hann tók oft til máls á
mannfundum um þjóðmálin og ritaði
fjölda blaðagreina um áhugamál sín.
Hann var óþreytandi í að benda
ráðamönnum, bæði embættismönn-
um, alþingismönnum og ráðherrum,
á það sem að hans áliti betur mætti
fara í samgöngumálunum.
Síðustu árin bjó Ólafur í íbúð sinni
í Sunnuhlíð í Kópavogi og sá að
mestu um sig sjálfur fram undir það
síðasta, en dætur hans voru skammt
undan, boðnar og búnar til að að-
stoða hann, þegar á þurfti að halda.
Aldurinn færðist samt yfir og líkam-
legt þrek fór smám saman þverrandi
en hann átti því láni að fagna að
komast sjálfur ferða sinna fram und-
ir það síðasta. Hann hélt fullri and-
legri heilsu allt fram í andlátið og
beið þess rólegur og ókvíðinn sem
framundan var. Hann fylgdist vel
með öllu sem gerðist og hafði sama
áhugann á þjóðmálunum sem fyrr.
Aldrei kvartaði hann og hann var
jafnan glaður í bragði og alltaf tilbú-
inn til að ræða málin. Nú er síðustu
vegferð hans lokið.
Með Ólafi Ketilssyni er genginn
einn af frumherjunum í samgöngu-
málum á íslandi. Hann varð lands-
frægur maður fyrir störf sín, afskipti
af þjóðmálum og tilsvör, sem gerðu
hann nánast að þjóðsagnapersónu í
lifanda lífi. Minning hans mun lengi
lifa.
Tryggvi Sigurbjarnarson.
Ástkær sambýlismaður minn, faðir okkar,
fósturfaðir og sonur,
BARÐI HELGASON,
Bæjarási 11,
Bakkafirði,
lést föstudaginn 16. júlí síðastliðinn.
Jarðsungið verður frá Skeggjastaðakirkju
laugardaginn 24. júlí kl. 14.00.
Aldís Gunnlaugsdóttir,
Sigrún Alla Barðadóttir,
Valgeir Helgi Barðason,
Ingibjörg Kristín Barðadóttir,
Lovísa Eva Barðadóttir,
Ingimundur Barðason,
Gunnar Hreinn Hauksson,
Gunnlaugur Jónsson,
Ingibjörg Ingimundardóttir,
tengdabörn, barnabörn og aðrir aðstandendur.
t
Ástkær rnóðir okkar, tengdamóðir og amma,
ÞÓRANNA STEFÁNSDÓTTIR
sjúkraliði,
Klapparstíg 1,
Reykjavík,
sem andaðist fimmtudaginn 15. júlí, verður
jarðsungin frá Fossvogskirkju á morgun, föstu-
daginn 23. júlí kl. 15.00.
Rúnar Ármann Arthúrsson,
Brynja Arthúrsdóttir,
Rut Arthúrsdóttir,
Pétur Friðrik Arthúrsson,
Stefán Júlíus Arthúrsson,
tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
t
Útför hjartkærrar móðursystur
minnar og vinkonu,
KRISTÍNAR MARGRÉTAR
KONRÁÐSDÓTTUR,
Hafnargötu 26,
Siglufirði,
fer fram frá Siglufjarðarkirkju laugar-
daginn 24. júlí, kl. 14.00.
Fyrir hönd systkina hennar og annarra vandamanna,
Fanney Vernharðsdóttir,
Skarphéðinn Guðmundsson.
t
Ástkær eiginkona mín,
ERLA GUÐNADÓTTIR
frá Miðbæ,
Vestmannaeyjum,
síðast til heimilis
í BólstaðarhKð 48,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju föstu-
daginn 23. júlí kl. 10.30.
Helgi I
t
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
INGIBJÖRG MARÍA (EBBA) JÓNSDÓTTIR,
Flugumýrarhvammi,
verður jarðsungin frá Flugumýrarkirkju laugardaginn 24. júlí kl. 14.00.
Rögnvaldur Jónsson,
Sigurveig Rögnvaldsdóttir,
Jón Rögnvaldsson, Ásdís Björnsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför
LILJU ÞORVARÐARDÓTTUR,
Elli- og hjúkrunarheimilinu Grund,
áður til heimilis að Eskihlíð 33.
Aðstandendur.