Skírnir - 01.01.1908, Blaðsíða 28

28
Sjálfstæöisliarátta Noregs árið 1905.
ágúst 1905, að norsku synirnir gætu farið að fullu og öllu
eftir þessu dýrlega heilræði hinnar norrænu móður sinnar.
Einkum var örðugra í Noregi en í Danmörk og Sví-
þjóð að koma þjóðarmeðvitundinni í eina
h e i 1 d, vegna þess að sveitirnar voru svo einangraðar
og svo langt var á milli bæja í þessum einangruðu sveit-
um. Starf Haralds hárfagra, Olafs helga og Hákonar
gamla fekk í því efni ekki notið sín, og fyrir því hafa
Norðmenn í raun og veru aldrei verið samvaxin þjóðar-
heild, jafnvel ekki á hinni glæsilegustu fornöld landsins.
En innan hverrar einstakrar sveitar hefir samt mátt
finna. nóg, og m e i r a en nóg, af þessu gamla hugar-
fari: »Sjalfr leið sjalfan þik«. Og fyrir því verða menn
víst við það að kannast, að ranghverfan á sannarlegu
sjálfstæði, tröllseðlið í henni, sem kemur fram í orðum
Dofrakarlsins: »Vertu sjálfum þér nógur!« hefir látið
meira á sér bera en góðu hófi hefir gegnt. Og ekki er
rétt að draga fjöður yfir það, að ýrnsir höfðingjar á óðals-
jörðunum hafa raunalega oft átt í illdeilum í því einu
skyni að losna hver við annan. Svo að það er sannleik-
ur, að þrætugirni og málaferlasótt hefir, alt fram að síð-
ustu timum, oft verið hörmulegt aðaleinkenni þjóðlífsins
uppi í hinum þröngu, einangruðu sveitum Noregs.
En þrátt fyrir það hefir mátt sjá glampa af göfugri
hugsjón á þessari hættulegu skrípamynd sjálfstæðisins,.
sem kemur fram í orðunum: »Vertu sjálfum þér nógur!«
— þegai' gætt hefir verið að ástæðum öllum. Og óhætt
er að fullyrða það, að án þessa hugarfars hefði annar
eins dagur og 13. ágúst 1905 aldrei yfir oss runnið — dag-
urinn, er öll ættarbönd, virðing manna hvers á öðrum og
virðing einstaklinganna á sjálfurn sér styrktist svo eftir-
minnilega um alt landið. Vér vitum, að við atkvæða-
greiðsluna 13. ágúst sögðu 184 nei, og 368,211 sögðu já. En
eg er þess fullvís, að hefðu allir þessir atkvæðisbæru
menn getað farið með alt sitt hyski, karla, konur og
vinnufólk, þá hefði allur sá manngrúi líka sagt já — og