Skírnir - 01.01.1908, Blaðsíða 31

Sjálfstæðisbarátta Noregs árið 1905.
31
Og víst er um það, að þetta atriði, sem nú hefir síð-
ast verið á minst, hlaut að hafa mjög eftirtektarverðar af-
leiðingar — þær, að mikill munur hlaut að verða á skiln-
ingi Norðmanna og Svía á því, hvernig sambandinu væri
í raun og veru háttað.
Framar öllu öðru verða menn að athuga það, að Sví-
þjóð hafði alt framan úr fornöld átt þess stöðugan kost
að haga þjóðlífi sínu samkvæmt hugsjóninni: »Sjalfr leið
sjalfan þik«. Ekki að eins fyrir þá sök, að landið var
flatara og þéttbýlla, og fyrir því auðveldara að kotna
þjóðartilfinningunni í eina heild; heldur hafði og verið meiri
eldur og meira magn í þjóðinni, en hún hafði notað heima,
og það hafði hvað eftir annað vakið bæði undrun og að-
dáun allrar Norðurálfunnar. Hvað var ljóminn utnh verfis
Harald, Olaf, Sverri og Hákon á undan hnignunartíman-
um í samanburði við ljómann umhverfis Gústaf Adolf og
Karl 12 ? Hér hafði sannarlega árangurinn af hugsjón-
inni: »Sjalfr leið sjalfan þik« orðið meiri en nokkur-
staðar annarstaðar á Norðurlöndum. Sízt varð Noregur
borinn saman við Sviþjóð. Menn eiga ekki að vera að
mæla því neina bót, og því síður vera að stagast á því
með ofsafengnum hroka — menn eiga blátt áfram að líta
á það sem eðlilegan hlut, eins og ástatt var, að þrátt fyr-
ir það veglyndi, sem beitt hafði verið, veitti Svíum örð-
ugt að vinna bug á meðvitund sinni um það, að þeir væru
fremri þjóðinni við hliðina á þeim, sem var þeim lítil-
mótlegri og fátækari. Sannanir þess, að þeir höfðu verið
henni fremri, voru svo ótvíræðar í mannkynssögunni.
Það var, með öðrum orðum, ekki annað en sjálf-
sagður hlutur, að Svíar litu einkum þeim augum á sam-
bandið, að smám saman ætti sameiginlegum málum á öll-
um sviðum þjóðlífsins að fjölga. Og það er skiljanlegt —
og fyrir því má mæla því bót — að Svíum hætti við
því, þegar þeir litu á málið frá stjórnmála-sjónarmiði ein-
göngu, litu á afstöðuna til annarra landa, sendisveitir
sínar í öðrum löndum og utanríkisstjórn, að finnast það
skerðing á þeim veg, er hið fræga land hafði getið sér