Heimskringla - 09.01.1946, Blaðsíða 1

We recommend for
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
•+
We recommend for
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LX. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 9. JANÚAR 1946
NÚMER 15.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Mikilhæf dönsk stúlka býður
almenningsálitinu byrgin
Frá Kaupmannahöfn barst sú
frétt 22. des. að fröken Ingrid
Nordsntoft ætli að halda áfram
að kenna börnunum í Katrine-
dalsvejens skólanum, eftir að
hún hefir fætt sitt óskilgetna
barn í aprílmán. n. k. Út úr þess-
ari yfirlýsingu varð gríðarlegt
uppþot og kröfur komu úr ýms-
um áttum um
Meira af þeim
Það var eftir írskum vísinda-
manni haft,dr. Armattoe að
nafni, í fréttunum í gær, að
R'ússar hafi fundið upp atóm-
sprengjur, er taki New York
uppgötvuninni rniikið fram.
Dr. Armattoe vill ekki að svo
stöddu segja hvernig hann komst
yfir þessa frétt. En hann segir
tvo hertekna Þjóðverja hafa
unnið að fullkomnun sprengj-
unnar í Rússlandi.
Dr. Armattoe lýsir sprengj-
unni þannig, að hún sé á stærð
við golf-knött, en mylji á 53
mílna svæði alt mjölinu smærra.
Efni rússnesku sprengjunnar
kvað minna en hinnar banda-
rísku. Sprengju-máttur hennar
fer ekki eftir stærðinni eða
úraníum efninu í henni, eins og
hinni bandarísku, heldur eftir
gerð hennar og innbyrðis snún-! börnin sín, þó skólastýran eign-
ingi eða hreyfingu efnisins. I áðist ibairn án þess að vilja giftast
Sú rússneska kvað haglegar Fröken Nordentoft er 42 ára,
Horfir friðsamlegar í Kína
í Kína þykja horfur betri um
frið milli kínversku stjórnarinn-
ar og kommúnista. Mun það
aðallega byggjast á orðum Mar-
shalls, hershöfðingja, er sagði
eftir þriggja daga fund, er hann
átti bæði með kínversku stjórn-
inni og kommúnistum, að hann
teldi að talvert hefði orðið á-
gengt í þessa átt.
Það er eftir Chou En-Lai hers-
höfðingja og formanni kommún- eru
ista, haft að hann búist við að
framleiða þessi efni úr sjónum,' vinarhönd, sem þið hafið rétt
að það svaraði kostnaði. | okkur. Eg bið guð að blessa alla
Hinar þrjár helztu námur, þar Þá góðu vini mína, sem áttu þátt
sem úraníum er unnið, til þessa, í Því, að mér var send þessi góða
afmælisgjöf. Og af heilum hug
óska eg Lestrarfélaginu ykkar
allrar hamingju æfinlega.
eru: Joachimethal náman í
Tékkóslóvakíu, þaðan fengu
Þjóðverjar það efni er þeir brúk-
uðu í tilraunum sínum við til-
búning atomsprengja; r.ámurnar
í Belgiska Congo ríkinu, hvaðan
komu 60 prósent af allri atom
orku, upp til ársins 1942. Svo| ... __
, . _ . ' ar venð miog veil. Konan mm
hinar auðugu namur við , ._ . ... ,
, ' r> j hefir verið rumfost siðan nokkru
Stora Bjarnavatn i Canada,
Hvað á eg nú að segja þér? Eg
skal ekki vera mjög fjölorður um
heilsufar okkar hjónanna. Um
all-langt skeið hefir heilsa okk-
gerð til framleiðslu vanalegrar
i ðnrekstursorku.
áttum um, að hún léti af j skiPun um að hætta vopnaskift-
stöðu sinni, því hún hefði gert j um> yrði birt n- k- fimtudag (á
sig seka um siðferðilegt brot. Nú morgun).
hafa 1200 foreldri skólabarn- 1 óstaðfestum fréttum er þrátt
anna, og meirihluti skólaráðsins fyrir þetta sagt, að Kínverska
úrskuirðað, að í þessu máli sé um stjórnin hafi síðast liðinn laug-
ekkert siðferðisbrot að ræða. ardag verið að selflytja herlið til
Á fjölmennum fundi sem for- Changchun í flugförum, höfuð-
eldrar skólabarnanna héldu um ! b°rgar Mansjúríu.
þetta mál, samþyktu 1200 for-|
eldri gegn 700, að það gæti eng- Úr dag'leg’a lífinu
in siðferðisspillandi áhrif ihaft á! ^ *
c 1 Kona segir svo fra: Eg var að
skygnas um eftir jólakortum á
búðarborði, er ungan mann bar
þar að. Hann tók upp kort með
áletruninni: Til einu stúlkunnaT
hvaðan, líklega, hefir komið
mest af því efni sem notað var
við framleiðslu og tilbúning
atom sprengjanna í Bandaríkj-
unum.
fyrirjól. 1 fyrra var hún tvisvar
I um tíma í spítala, þar sem henni
! var veitt blood transfusion. —
Læknarnir segja að veikindi
hennar stafi af mjög háum blóð-
mjög mikilhæf stúlka. Skólaráð-
ið veitti henni frí frá kenslu-1 „ , , ,
,, . , sem eg elska. Buðarþion bar þar
írski vísindamaðurinn heldur s er U™>JÞ*r brátt að, er spurði unga mann-
fram að sþrengjan hafi verið eftlr aðhun hafðl hotað> að log'
fullger 18. desember. j sækja það um stórar skaðabætur,
' ef þeir sviftu sig stöðunni,
Hún neitaði að segja hver væri
faðir barnsins sem hún gengi
með, en sagðist vera ákveðin í
Það hefir ein tilraun verið
gerð með hana og hepnaðist eins
og til var ætlast; næsta tilraun
verður bráðlega ger, en hvar, , , _ ... . , , .
segir Dr. Armattoe ekki um aðj ^vlLa . _a S1^ e x'
öðru leyti en því, að það verði
uppi á heiðum gert.
iSkyldi nú ekki verða heimtað,
að gerð þessarar sprengju verði
inn, hvort hann gæti gert nokkuð
fyrir hann. Já, sagði ungi mað-
urinn, eg ætla að kaupa hálft
dúsín af þessum kortum.
þrýstingi. Og þar að auki hefir
Hin lélegasta þessara náma, hún sár innvortis (ulcer of the
sem nefndar eru, var sú í Tékkó- j stomach)< Hún er mjög mátt-
slóvakíu, sem fyrir stríðið gaf af | farin5 og það sækir á hana mikil
sér 20 smálestir af úraníum ar- mæði> ef hún sfíéur . fæturna
lega, og þrátt fyrir aukna fram- Nú vilja lœkna,rnir> að reynt sé
leiðslu, eftir að Þjóðverjai lögðu á að veita henni blood trans-
Bæheim undir sig, er óvíst ihvort fusion) og verður það gert hér
þeir hafi gert betur en tvöfalda heima hjá oiíkur, því að álitið er,
framleiðsluna. Búlgaríu nám-
urnar eru miklu ríkari.
Nú er hafin víðtæk leit eftir
úraníum, um aUan heim, sökum
sinnar stórkostlegu hernaðarþýð-
að hún þyldi ekki að vera flutt í
spítala, þó að sú leið sé ekki löng.
Eg hefi ennþá fótavist meiri
hluta dags, flesta daga. En ves-
Kensla í rússnesku
gerð öðrum þjóðum kunn eins £ms
og fyrsta atom-sprengjan?
Eg þráði að eiga barn, en eg
vil ekki giftast,” sagði hún for-
eldrum barnanna og skólaráð-
inu.
Auk þess að vera forstöðukona
Fyrverandi sonur himinsins
Hirohito hefir ákveðið að |
'leggja niður hinn veglega titil
sinn og hætta að kalla sig himna-
soninn.
Það hefir víst enginn maður
fyr átt iþennan titil nema Adolf
Hitler síðari árin.
Það hlýtur að vera orðin mikil
breyting á hugarfari Hirohitos
að géra þetta.
Hann hafði um langt skeið
kent þjóð sinni að líta upp til
sín og tilbiðja sig, sem heilaga
veru.
Það er ekkert út á þessa breyt-
ingu að setja. Hún er góð í sjálfu
sér. En hún kemur heldur seint.
Hefði hún komið fyrri og Hiro-
hito sagt þjóð sinnij að hann væri
sem hver annar brotlegur mað-
ur, gat skeð að honum hefði
gengið erfiðara að leiða þjóð sína
út í stríðið.
En að játa nú að framferði hans
1 þessu efni hafi ekki verið ann-
að en blekking, hlýtur að vera
Þungbært fyrir fyrverandi
himnasoninn að viðurkenna.
Og Það má virða við Hirohito,
að hann er sá eini af þeim, sem
aður hafa getað komið mönnum
H1 að líta á sig, sem æðri og ó-
skyldar verur mannkyninu, sem
Isetur sig hafa það, að kasta
Þeirri virðingu frá sér.
J'ei’ Bracken á
ff'iðarfundinn?
Það hefir verið á orði. að King-
lorsætisráðherra Canada hugsi
sór, að taka Mr. Bracken með sér
a friðarfundinn í London, sem
Þráðlega verður haldinn. Frá
Hing eða riturum hans hefir þó
ekkert svar verið gefið fregnrit-
um, er eftir þessu hafa spurt.
Einn af riturum Kings gekk svo
að segja enga átyllu fyrir orð-
róm þessum, þó frá fréttafélagi
Canada sé (Canadian Press).
stærsta barnaskólans í
Kaupmannahöfn, er hún ein af
fulltrúum kommúnista í danska
þjóðþinginu.
Eftir að foreldrin höfðu með
atkvæðagreiðslu sinni látið í
• Ijósi traust sitt á fröken Norden-
toft, komst skólaráðið í bobba og
sikftist í flokka, eftir pólitískri
j afstöðu sinni, um hvort hún ætti
að fá að halda stöðu sinni áfram.
Sósíal-demókratar og aðrir
frjálslyndir meðlimir skólaráðs-
ins, sem voru í meirihluta, mæltu
eindregið með því að hún héldi
óátalin stöðu sinni áfram, en í-
haldsmenn (conservatives) vildu
reka hana frá skólanum.
Miss Nordentoft hafa borist
fjölda bréfa frá konum, um alla
Danmörk, síðan lhún gerði al-
menningi kúnnugt um ástand
sitt. Margar sökuðu hana um
velsæmisbrot, en langflestar,
sagði hún, að hrósuðu sér fyirir
hreinskilni og heiðarlega fram-
komu. Meðal þeirra kvenna sem
skrifuðu henni voru margar, sem
sögðu, “að þær hefðu oft óskað
að gera það sama, en hafi ekki
ihaft hug né áræði til að mæta,
eða verða fyrir hörðum dómum
almennings álitsins.”
■Hún sagðist hafa viljað fá
hireinan úrskurð í þessu máli, og
bætti því við, til að gera sitt til
að koma í veg fyrir þá 10,000
ólöglega uppskurði, sem gerðir
eru á hverju ári í Danmörku, til
að taka fóstur frá þunguðum
konum.
“Látum oss gefa kvenfólkinu
rétt til að eiga börnin sín, án
þess að aðriir séu að skifta sér af
því.”—Lauslega þýtt úr Winni-
peg Free Press. G. E. E.
Þingkosning hermanna
Kosning þriggja hermanna á
þingið í Manitoba, fer fram 10. j hveirri teningsmílu af sjónum
og 11. janúar. Verða þeir full- það er sem næst, sama hlutfallið
ingar sem það hefir sýnt sig að 01(1 min ágerist samt stöðugt, þó
hafa j að hægt fari. Meinsemdin inn-
Hingað til hefir engin sérleg vortis vex altaf smátt °? smátt>
eftiirspurn verið eftir þessu efr.i. °§ verð eS stundum að n°ta sef- ——‘>
ncr Pkki knst.naði. að unarlyf, nú orðið, þegar eg finn Það langa sknf undir prentun.
er með styrkara móti, að lagfæra
ýmsa kafla í Dagbók minni og
búa hana undir prentun. En það
verk sækist seint, bæði sökum
veikindanna, og eins vegna þess,
að starfþol mitt er óðum að
ganga til þurðar. Dagbók mín
er mitt langlengsta skrif og nær
frá 1. nóv. 1902 og alt til þessa
dags. Eg er oft í miklum vafa
um ýms atriði, sem í bókinni eru:
hvort eg eigi að sleppa þeim með
öllu, eða lofa þeim að fljóta með.
Þar er, nefnilega, svo ótal margt,
sem ekki hefir neitt bókmenta-
gildi og á hreint ekkert erindi
til almennings. En eg hefi samt
gert mér það að venju, að skrifa
aldrei annað í þá bók en það, sem
er í alla staði gott og um leið al-
veg satt. Ef til vill mundu sumir
finna bókinni það til foráttu, ef
hún kæmi einhverntíma fyrir al-
menningssjónir, að hún sýndi
aðeins aðra hlið hvers þess mál-
efnis, er hún fjallar um, þó sú
hlið, að vfsu, sé bjartari og betri
hliðin. — Verði Dagbók mín öll
látin vera í heildarútgáfu rit-
safns míns, sem bókaforlagið
Edda er að byrja að gefa út á
Akureyri, þá verður hún, fyrir
víst, tvö bindi í því safni. Annars
ímynda eg mér, eins og heilsu
minni er nú farið, að eg geti
aldrei lokið því verki, að búa alt
og bað svaraði ekki kostnaði, að
vinna, jafnvel hinar beztu nám-!tn mikilla Þrauta 1 bringunni.
ur þeirrar tegundar. Fram að En 'Þau W era okki míðg ^rk.
stríðinu var það notað, einungis,Það er nú rúmt ár síðan e§ hætti
til að vinna úr því radíum. að rent nokkru niður, sök
G. E. E. þýddi
KUNNINGJABRÉF
(Hkr. hafa borist þrjú bréf frá
er
er
sem
um meinsemdarinnar, sem
neðarlega í hálsinum. Mér
veitt fæðan á þann hátt,
kallast “tube feeding”. Fæðan,
sem er vökvun, er látin fara ofan
í mágann eftir pípu (tuibe) um
ið sem er styzt, en hin koma í
næstu tveimur blöðum Hkr.
Elfros, Sask., Canada,
4. júní, 1945.
Mr. A. G. Breiðfjörð,
Blaine, Wash., U.S.A.
Kæri vinur:
Nýr skóli hefir verið stofnað-
ur í Toronto. Hann kennir rúss-
nesku. Er bæði kent að rita og
tala málið. Tækin eru sögð hin
beztu og er ætlast til að gáfaðir
nemendur geti bjargað sér í rúss-
nesku eftri tvo mánuði, einkum
í að tala hana. Stofnunin sem ^ q Breiðfjörð, Blaine, Wash., op, sem læknirinn gerði rétt fyr-
fyrir þessu stendur, er Toronto
Council for Canadian-Soviet
Friendship. Hugmyndin er, að
með þessu sé greitt fyrir að
skilja hagfræðis- og pólitísk mál
Rússlands í þessu landi.
Nýr úraníum fundur
Á striðsárunum fundust
Austur-Evrópu, nýjar úríanum
námur, sem hingað til hefir verið
haldið leyndu, sem hernaðarlegu
leyndarmáli; stærsti fundurinn
er ætlaður að sé um 25,000 smá-
lestir af úraníumettuðu málm
grýti, sem hafi að innihalda, að
minsta kosti 2 prósent af úraní-
um. Þessi náma er skamt frá
borginni Geten í Búlgaríu. Úr
þessum fundi er áætlað að fá
megi tvær smálestir af úraníum
Isolope U—25. Þetta efni er
grundvallarefni atom orkunnar.
í árbók Bandaríkjanna, um
námavinslu víðsvegar um 'heim,
er talað um miklar birgðir af
Radioactive efni á Rússlandi,
sem þar til nú hefir aðeins verið
unnið til að ná úr því radíum
Það er álitið að það sé úraníum
mettað grjót, sömu tegundar og
fu^dist hefir í Búlgaríu.
Allmikið af úraníum mettuðu
námagrjóti hefir og fundist í
Portugal og í Narke héraðinu í
Svíaríki, sem ekki hefir verið
unnið ennþá.
Þar að úraníum er svona víða
í jairðskorpunni, hafa fræðimenr.
talið til, að það muni vera alt að
sjö hlutar úr miljón. Þær nám-
ur sem hafa verið unnar, eru ein-
ungis þær fáu sem ríkastar eru
af úraníum. Það er og ein smá-
lest (2000 pund) af úraníum í
En frændstúlka mín, Charlotte
Goodmundson að nafni, vélritar
handritið jafnóðum og eg lagfæri
orðalag þess og leiðrétti það á
ýmsan hátt. Eg hefi þegar beðið
Dr. K. J. Austmann, að koma því
til leiðar, ef mín missir við áður
en heildarútgáfu rita minna er
lokið, að handrit Dagbókar minn-
ar> °g ýms önnur handrit mín,
komist í tæka tíð til bókaforlags-
ins Edda á Akureyri.
1 vor fékk eg nokkur vinsam-
er skáldið Jóhann Magnús ir neðan ibringubeinið. Fæðan
Bjarnason skrifaði honum síð- er aSallega samsett af mjólk og
asta árið eða mánuðina sem hann rjóma, hráum eggjum, pablum, le„ sendibréf frá fólki á tslandi
lifði. Hefir Mr. Breiðfjöið góð- matjurta-safa, apelsínu-safa, Það fólk þekki ,eg samt ekki per;
fúslega leyft Hkr. að birta þau, þorskalýsi, ofurlitlu sykri og sonulega Eg var aðeins 9 ara
ef henni svo sýndist og er ekki hunangi. . jgamall; þegar eg fiuttist af Is-
vafi á því hvemig Hkr. litur a þegar €g for heim af Winnipeg iandi til Nýja-Skotlands. Flest,
það mál. Birtist hér fyrsta bréf- General HoSpital um miðjan júní ‘
mánuð í fyrra; fór íslenzk hjúkr-
unarkona með mér hingað vestur
til Elfros, og hefir hún verið hjá
okkur síðan og stundað konuna
mína og mig með mikilli ná-
kvæmni og alúð. Hún verður hér
að öllum líkindum fram eftir
sumrinu, en heimili hennar er í
Þann 1. þessa mánaðar sendi Winnipeg. Hún fór hingað vest-
eg þér fáein orð á spjaldi, til þess ur með mér að tilmælum Dr.
að láta í Ijós þakkjæti mitt fyrir Kristjáns J. Austmanns. Hann
þitt vinsamlega bréf frá 28. maí hefir ávalt reynst mér sem sann-
og póstávísun, að upphæð $56.50, ur vinur og velgerðamaður. —
sem því fylgdi. Og mun eg þá Hann á nú heima í Winnipeg. í
hafa lofað því, að skrifa þér aftur fyrra vor kom hann hingað vest-
innan skamms, ef heilsan leyfði. ur til mín og ráðlagði mér, að
En um þcssar mundir á eg oft leita mér lækningar i Winnipeg,
ekki hægt um vik með að skrifa, °g f°r eg Þa austur þangað með
sakir vesaldar. Krankleika þeim, honum. I hans húsi var eg
sem eg er haldinn af, er meðal nokkra daga, meðan hann var að
annars þannig háttað, að suma útvega mér rúm í spítalanum,
daga get eg ekki stjórnað penna,1 þar sem eg gæti verið aleinn í
nema rétt örstutta stund í senn. j herbergi. Og eftir að eg fór af
Aftur á móti er eg svo hress og, spítalanum, var eg enn nokkra
styrkur suma daga, að eg get sit- daga í húsi hans. Síðastliðinn
ið við skrifborðið æði langan
tíma, án þess að þreytast mikið.
desember kom hann hingað til
að vitja um okkur hjónin. Svo
Þá sæti eg jafnan lagi með það,1 kom hann aftur í febrúar, og enn
að svara þeim sendibréfum, sem á ný á afmælisdaginn minn
eg fæ. — 1 dag er eg furðanlega iþann 24. maí). Hann var nem-
hress, og gríp eg því tækifærið' andi minn, þegar eg var kennari
til að efna loforð mitt og skrifa við skóla nálægt Gladstone í
trúar á þinginu sinn fyrir hverja
deild hersins, loft-, sjó- og land-
hersins.
og af gulli sem er í sjónum, er
menn hafa ekki, ennþá, fundið
þér nokkrar línur.
Vil eg nú þakka þér á ný fyrir
hið alúðarríka bréf þitt. Og um
Manitoba.
Eins og eg tók fram áður, á eg
stundum erfitt með að skrifa,
leið vil eg biðja þig að gera svo einkum nú upp á síðkastið. En
vel, að skila kærri kveðju okkar siðan eg veiktist, hefir mig, að
hjónanna til Lestrarfélagsins heita má, hungrað og þyrst í það,
“Jóns Trausta”. Við þökkum af að lesa froðlegar og skemtilegar
hjarta þá góðu og stóru gjöf, sem bækur, og hefi eg því lesið all-
það félag sendi okkur. Við þökk- mikið) nu um tíma. En við og við
upp svo hagkvæma aðferð til aðjum innilega þá hlýju hjálpar- ogjer ,eg þo að grípa í það, þegar eg
eða alt, það fólk, sem eg kyntist
á Islandi, er að líkindum löngu
gengið til grafar. Bernskustöðv-
ar mínar eru á Fljótsdalshéraði
í Múlasýslum, og eg man enn
furðu-vel eftir ýmsu á þeim
stöðvum. Svo hefir líka skáldið,
Þóroddur Guðmundsson (sonur
Guðmundar skálds Friðjónsson-
ar á Sandi), sent mér ágætar
myndir af nokkrum stöðum í því
héraði. Hann var um nokkurt
skeið ke^nari við skólann á Eið-
um. En nú er hann skólastjóri á
Reykjanesi við ísafjarðardjúp.
Hann er, að mínu áliti, ágætt
söguskáld, eftir þeim 13 smásög-
um að dæma, sem komu út í
fyrra og hann kalla “Skýjadans”.
Er langt síðan þú fluttist af
íslandi? Hefir þú átt lengi heima
á Kyrrahafsströndinni? Ertu
fæddur nálægt Breiðafirði á Is-
landi?
Þetta er nú orðið lengra bréf
en eg í fyrstu hugði að það mundi
verða. Eg var að grípa í það, að
skrifa það, í allan gærdag, og nú
er kominn þriðjudagur (5. júní),
og læt eg bréfið leggja af stað í
dag. En eg sé, að bréfsefnið er
í eintómum smá-molum, og
skriftin næsta bágborin. Og samt
kveinka eg mér við, að fara að
hreinskrifa það.
Með innilegustu kveðjum og
endurnýjuðu hjartans þakklæti
fyrir þitt alúðarríka bréf og gjöf-
ina góðu frá lestrarfélaginu
“Jóni Trausta”.
Þinn einlægur,
J. Magnús Bjarnason