Lögberg - 05.08.1926, Blaðsíða 2

B!a. 2.
LÖGBEKG FIMTUDAGINN,
5. ÁGÚST 1926.
Elzta óðal á Islandi.
Þegar Matthías Jochumsson leit
yfir Skagafjörð og rif jaði upp fyr-
ir sér sögu héraðsins, kom honum
það í hug, að
hver einn bær á sína sögu,
sigurljóð og raunabögu.
Menn muna ekki alt af eftir þessu
að það eru ekki stórbýlin ein, sem
eiga sína sögu, kotin og miðlungs
jarðirnar eiga hana líka. Saga
alls þorra þeirra, jafnt smábýla
hefir því fyrst verið bygt. Skarð
hefir þó líklega bygst mjög
skömmu eftir daga Geirmundar og
hafa þá Geirmundarstaðir orðið
hjáleiga og Skarð síðan verið að-
albærinn. Talið er, að Geir-
mundur kæmi hingað um 895 og
var þá orðinn gamall. Hann bar
konungsnafn, enda er hann tal-
inn konungborinn, sonur Hjörs
konungs Hálfssonar konungs, er
j réð Hálfsrekkum. Sú ættfærsla
þykir þó hæpin, en Landnáma ber
sem stórbýla, er nálega jafnlöng, | vitra menn fyrir því, “at hann
þúsund ára eða þar um bil. Flest j hafi göfgastr verit allra landnáms
hafa býlin hér á landi staðið í
sömu sporum, á sama hólnum eða
í sama hvamminum, síðan á land-
námsöld. í þau þúsund ár, sem
síðan eru liðin, hefir kynslóð tek-
W þar við af kynslóð, lifað þar og
starfað, átt þar vonir sínar og
vonbrigði, gleði og sorgir, sigra
og ósigra og horfið að lokum und-
ir græna torfu. Væri það mikil
saga, ef hún yrði öll sögð. En
því miður er mest af henni j
gleymt. Þar eru að eins örlítil vissu. En vel má vera, að jörðin
brot eftir. Eins og vænta má, hafi allan þann tíma haldist í ætt
þekkjum við flest brotin úr sögu
höfuðbólanna. Þar" bjuggu þeir
manna á fslandi.” Geirmundur
átti fjórar dætur, og eru ættir
taldar frá tveim þeirra. Senni-
legt, er að einhver þeirra hafi bú-
ið á Geirmundarstöðum eftir föð-
iy sinn. En síðan er Skarðs eða
Geirmundarstaða ekki getið í tvær
aldir. Verður því ekkert fullyrt
um það hverjir átt hafa jörðina
eða búið á henni þann tíma. Og
j eigi verður ætt hinna síðari Skarð-
' verja rakin til Geirmundar með
manna
unnar.
hans og það er enda líklegast.
Síðan er Skarðs fyrst getið um
1100. Þá býr.þar Húnbogi Þorr
gilsson, er Sturlunga telur meðal
góðra bænda þar í sveitum. Frá
ætt hans er ekkert sagt, nema að
móðurætt hans er rekin til Ljóts
Síðu-Hallssonar. En þess hefir
verið til getið, að hann hafi verið
bróðir Ara fróða, og styðst sú til-
gáta við það að afkomendur hans
áttu hálft Þórsnesingagorðorð, en
afkomendur Ara hálft. Húnbogi
kemur lítið við sögur. Þó er þess
getið, að Þegar Hafliði Mársson
kom í Dali sumarið 1120, til þess
að heyja féránsdóm eftir Þorgils
Oddason, hafi hann og Þórður
hvarf þá úr höndum leik-1 Gilsson á staðarfelli, faðir
og undir forræði kirkj- j iHvamms-Sturlu, og með þeim
menn, er mest bar á í þjóðfélag-
inu, og mestar fóru sögur af. Því
hefir saga þeirra geymst. Smá-
býlanna er minna getið. Er þó
saga sumra þeirra eflaust jafn-
verð þess að geymast, eins og saga
stórbýlanna. Á smábýlunum hafa
gerst flest
krosslýðsins hljóðu hetjuverk
og maklegt væri, að þau mættu
hefja sig upp yfir frægðina
Ijóða og sagna.
Saga höfuðbólanna islenzku er
ærið margþáttuð. Staðamálin í
lok 13. aldar skildu örlög margra
þeirra. Fjöldi af fornum höfuð-
bólum
Varð saga' þeirra síðan
öll önnur en hinna, er leikmenn
héldu. Kirkjan var ekki allstað-
ar jafn fengsöm. Á Vesturlandi
hélst leikmönnum einna bezt á
höfuðbólunum. Er í þeim sveit-
um, í miðöldunum og síðar, hvert
höfuðbólið við annað, er leikmenn
ráða yfir: Vatnsfjörður, ögur,
Hóll í Bolungarvík, Mýrar í Dýra-
firði, Saurbær á Rauðasandi, Hagi
og Brjánslækur á Barðaströnd,
Reykhölar, Staðarhóll, Skarð,
Staðarfell, Hvammur í Hvamms-
sveit. Eigi skal hér farið í neinn
jöfnuð um sögu höfuðbóla þess-
ara, hvert þeirra eigi mesta sögu
eða merkilegasta, en að einu leyti
er eitt þeirra einsdæmi, meðal
allra höfuðbóla, og líklega allra
jarða á landi hér. Það hefir með
vissu verið í eign sömu ættar ó-
slitið í full 800 ár, eða síðan um
1100, síðan á dögum Jóns biskups
ögmundssonar og Sæmundar hins
fróða. Meira að segja eru allar
likur til þess, að jörðin hafi aldr-
ei úr ætt gengið siðan hún fyrst
var numin á landnámsöld. Það
má víst óhætt fullyrða, að þetta
verður ekki sagt um neina jörð
aðra hér á landi. Og fá munu þau
vera höfuðbólin í öðrum löndum,
sem aldrei hafa úr ætt gengið á
svo löngum tíma. Þetta er þeim
mun merkilegra, að átthagatrygð
cg rækt við forn ættaróðul virð-
aðrir góðgjarnir menn safnað liði
til meðalgöngu.
Eftir Húnboga býr á Skarði
sonur hans, Snorri Húnbogason.
Hann var prestur að vígslu og var
lögsögumaður frá 1156 til dánar-
aags 1170. Lögsögumannsstarfið
var þá mesta virðingarstaðan á
landinu og völdust ekki til þess
aðxir en ágætustu menn. Snorri
hefir verið friðsamilr maður og
kyrlátur, eins og bezt sést af því,
nð honum tekst að sitja algjörlega
hjá deilum nágranna sinnq
Hvamms-Sturlu og Einars Þor-
gilssonar.
Eftir lát Snorra, búa synir hans
á Skarði, Narfi og Þorgils. Voru
þeir báðir prestvígðir. Þorgils
Snorrason gefur nálægt 1197 Sig-
hvati Sturlusyni hálft Þórsnes-
irgagoðorð. Annars er þeirra
bræðra lítið getið. Þorgils deyr
1201 og Narfi árið eftir, 1202.
Sonur Narfa Snorrasonar var
Snorri Narfason, Skarðs-Snorri,
eða Snorri Skarðsprestur eins og
hann tíðast er nefndur. Hann bjó
á Skarði og segir Sturlunga, að
hann hafi verið manna auðugastur
í Vestfjörðum. Snorri var hinn
mesti ágætismaður. Er hans oft
getið og oftast að því, ’að koma
sáttum og griðum á með mönnum
í róstum Sturlunga-aldarinnar, eða
við gerðardóma til að jafna mál
ist annars ekki hafa verið mjög j manna. Glögt dæmi um góðgirni
rík hjá oss íslendingum. Því til i hans er það, að 1241 býður hann
sönnnunar má benda á það, að Sturlu Þórðarsyni að ráða fyrir
óðalsrétturinn, er frændur vorir j Reykhólum, hvort sem hann vildi
Norðmenn mátu svo mikils, festi búa þar sjálfur eða fá þá órækju
aldrei rætur hér á landi að marki., Snorrasyni. Gerði hann þetta til
Og það er ljóst t. d. af íslenzkum j þess, að betur greiddist sættir
ættartölubókum, að ættir hafa nieð þeim órækju og Sturlu, og
dreifst ótrúlega um landið og að var Órækja þó ekki
furðulega miklir mannflutningar
hafa verið innanlands þrátt fyr-
ir strjálbygð og vegaleysi.
Þessi jörð er Skarð á Skarðs-
strönd.
Vegna þess hve einstakt þetta
dæmi er og merkilegt, skal saga
Skarðs rakin hér stuttlega alt
fram á vora daga. Er það auð-
skilið, að rúmsins vegna verður að
fara fljótt yfir sögu.
Skarð hefir öll einkenni íslenzks
höfuðbóls. Þegar komið er fyrir
Klofning og beygt inn hlíðarnar
hjá Melum og Ballará blasir Skarð
við. Er bæjarstæðið staðarlegt,
æskilegur
Annars er
væri hinn
Sturluson-
landseti eða nágranni.
þess getið, að hann
mesti ástvin Sighvats
ar og sonar hans Sturlu. Voru
sjmir hans oft í bardögum og her-
ferðum með Sturlungum, og einn
þeirra, Bárður, féll á Reykhólum
með Tuma Sighvatssyni. Skarðs-
Snorri andaðist 1260 og hefir þá
verið orðinn gamall,
Af sonum Skarðs-Snorra koma
tveir hér við sögu, Bjarni og
Narfi.
Bjarni Snorrason býr á Skarði
eftir föður sinn. Hans er getið
að því, að 1263 gengur hann á
á hjalla undir lágu felli, en fyrir j milli þeirra Hrafns Odssonar og
neðan hjallann er sléttlendi til
sjávar. Heima er útsýnið eitt-
hvert hið fegursta í þeim sveitum.
Blasir allur Breiðifjörður við með
öllum eyjagrúanum ogi yzt Snæ-
fcllsjökull og Skor hvort til sinn-
ar handar. Sjálf er jörðin ein-
hver mesta jörð á landinu, mun
hafa verið talin þriðja hæsta jörð
að hundraðatali í jarðabókinni
frá 1861. Heimalandið er mikið
og gott og eyjalöndin víðlend og
gagnsöm. En eins og margar aðr-
ar slíkar jarðir, mun Skarð vera
fólksfrekt og örðugt ef nota á öll
hlunnindin til fulls.
Saga Skarðs hefst með Geir-
mundi heljarskinn. Landnáma
segir, að hann hafi fyrstur manna
numið land milli Fábeinsár og
klofasteina og búið á Geirmund-
arstöðum undir Skarði. Geir-
mundarstaðir ern nú hjáleiga frá
Skarði, skamt út frá garði. Þar
Sturlu Þórðarsonar og kemur á
griðum með þeim. Annars er ó-
kunnugt um æfi hans, en lifað
mun hann hafa fram undir 1280.
Narfi bróðir hans var prestur.
Kvæntist hann Valgerði dóttur
Ketils lögsögumanns Þorláksson-
ar á Kolbeinsstöðum, réðist þang-
að suður og bjó á Kolbeinsstöðijm
til æfiloka (d. 1281)Narfi var vel
metinn maður. Er þess getið, að
þegar klerkum var boðið að skilja
við konur sínar, hafi hann fengið
h/á erkibiskupi undanþágu frá því
banni og; fékk þá undanþágu eng-
inn klerkur annar. Narfi prestur
varð vinsæll. Urðu þrír synir hans
lögmenn. Tveir koma við sögu
hér, Þórður og Snorri.
Bjarni Snorrason á Skarði íhun
hafa dáið barnlaus og Skarð þa
borið að erfð undir Narfa prest
bróður hans. Víst er um það, að
skömmu eftir 1280 er Þórður
Narfason farinn að búa á Skarði.
Þórður er tvívegis lögmaður, 1296
til 1297 og síðan 1300 og 1302 er
sagt að hann hafi haft umboð
Bárðar Högnasonar hins nor-
ræna, er þá hafrði lögsögn. Þórð-
ur andaðist 1308, að líkindum
barnlaus, því þá tekur bróðir hans,
Snorri Narfason, við Skarði. Snorri
mun hafa verið yngstur sona
Narfa prests á Kolbeinsstöðum.
Hann kvæntist austur í Árnessýslu
og bjó þar eystra til þess að hann
flutti að Skarði. Síðasta lög-
rnannsár hans er þess getið, að
hann léti skera í sundur vébönd
um lögréttu á Alþingi. Hefir það
þótt hið mesta óhæfuverk, er sjálf-
ur lögmaðurinn traðkaði svo þing-
friðnum, enda er sagt að lögsögn-
íij væri tekin af Snorra næsta
vor. Snorri andaðist tveim árum
síðar, 1332.
Sonur Snorra, Ormur Snorra-
son, hefir erft Skarð eftir föður
sinn. Ormur hefir verið ungur,
er faðir hans lézt. Hans er fyrst
getið 1344, þá fer hann utan með
Gúðmundi bróður sínum. Ormur
bjó á Skarði og kemur mjög við
sögur. Tvisvar var hann lögmað-
ur, 1359'—1368 og aftur 1374—
1375, og hirðstjóri var hann um
eitt skeið. Á fyrri lögmannsárum
hans, 1362, var hann í norðurför
Smiðs Andréssonar og í Grundar-
bafdaga. Fékk Ormur kirkjugrið
í bardaganum og gat sér lítinn
onðstír fyrir framgonguna. Að
því lýtur þessi vísa í kvæði SnjólfS
slcálds um Grundarbardaga:
Frá ek stála storm
mjök sturla Orm, ,
þar er kysti kyrr
kirkjunnar dynv
kvað hann þurfa þess
að þylja vers;
þó er bænin bezt
honum byrgi mest.
Tveggja sona Orms skal getið hér,
Guttorms og Guðmundar. Gutt-
ormur Ormsson bjó í Þykkvaskógi
og var veginn í Snóksdal 1381.
Vegandinn hét Þorsteinn Jónsson
er ókunugt er um tildrög vígsins.
Guðmundur Ormsson var ribbaldi
og óeirðamaður. Á jólum 1385 fór
hann ásamt Eiríki nokkrum Guð-
mundssyni, er ef tíl vill hefir ver-
ið sonur Guðmundar föðurbróður
hans, að Þórði nokkrum Jónssyni
og tók hann höndum. Komu þeir
síðan Ormi í málið, ef hann þá
ekki hefir verið við það riðinn frá
upphafi. Ormur nefndi dóm yfir
Þórði. Var Þórður dæmdur til
dauða og höggvinn eftir dómin-
um. Hverjar sakir þeir feðgar
hafa gefið Þórði greinir ekki, en
geta má þess til, að Þórður hafi
verið bróðir Þorsteins þess, er
Guttorm vóg, og að aftaka hans
hafi verið hefnd. Þetta verk þótti
níðingsverk og mæltist illa fyrir.
Segja annálar, að þeir Guðmund-
ur og Ormur hafi verið þröngdir
með manngangi á þingi, en að bein
Þórðar hafi verið flutt í kirkju-
garð í Stafholti eftir skipun offic-
ialis og samþykki allra lærðra
manna og hyggi menn hann helg-
an mann. Er þess og getið 1390,
að skriða féll á bæinn í Búðarnesi
og önduðust 12 menn, en einn lifði
í húsbrotunum og hafði heítið á
Þórð Jónsson. Greftrun Þórðar
í kirkjugarði sýnir, að menn hafa
talið að hann væri dæmdur sak-
laus, því ódáðamenn áttu ekki
kirkjugræft, og trúin á helgi
hans, að menn hafa talið af-
töku hans morð. Var það almenn
trú á þeim tímum, að þeir menn
væru helgir er myrtir væru sak-
lausir. Því segja Sólarljóð um
ræningjann, er myrtur var sof-
andi af manninum, er hann veitti
húsaskjól:
Helgir englar
kómu ór himnum ofan
ok tóku sál hans til sín;
í hreinu lífi
hon lifa skal
æ með almátkum guði.
Eftir þessi stórræði var þeim
Eiríki og Guðmundi ekki fritt hér
á landi og fóru þeir utan árið eft-
ir (1386). En eitthvað meira hef-
ir' sögulegt gerst áður en þeir
færi, því annálar geta þetta ár um
það að rán og stuldir væri í Sunn-
lendinga- og Vestfirðinga-fjórð-
ungi af mönnum Guðm. Ormsson-
ar. Af utanförinni er það að
segja, að Eiríkur kom út næsta ár
(1387) og var þá kominn til æðstu
valda í landinu, orðinn hirðstjóri.
En skammvinn varð sú tign, því
hann var veginn árið eftir (1388).
Sama ár segja ánnálar að Guð-
mundur Ormsson hyrfi um nótt í
Færeyjum “með undarlegum
hætti”. Ormur lögmaður lifði
þessa sonu sína langa stund og
varð gamall maður. Er hans síð-
ast getið 1401, þá er hann að búa
sig undir að kveðja þennan heim.
Fær hann bróðursyni sínum, Ólafi
Guðmundsyni, umboð yfir eignum
sinum. Sama ár fær hann til
eignar 20 hdr. kröfu, er Óttar
nokkur Bjarnarson átti hjá
Reynistaðarklaustri. Þetta fé og
10 hdr. er Ormur sjálfur átti hjá
klaustrinu, gefur hann “guði alls-
valdanda og hans signuðu móðir
og öllum guðs helgum mönnum”.
Er þetta ekki eina gjöfin, er Orm-
ur gefur fyrir sálu sinni, því víða
er í kirkjumáldögum getið um
gjafir frá honum. Ormur mun
hafa lifað skamma stund eftir
þetta og ef til vill hafa dáið í
Svartadauða árið eftir (1402).
Eftir lát Orms hefir Skarð
gengið að erfð til sonar Guttorms
í Þykkvaskógi og sonarsonar
Orms, Lofts Guttormssonar, sem
kalaSur hefir verið hinn ríki, Loft-
ur hefir sjálfsagt haft bú i Skarði,
eins og á öðrum höfuðbólum sín-
um. En oftast mun hann sálfur hafa
setið á Möðruvöllum í EyafirSi, að
minsta kosti síðari hluta æfinnar.
Sumir telja aS Loftur hafi feng-
iS dóttur sinni, Ólöfu Loftsdóttur,
SkarS er hun giftist. En líklegra er
að hún hafi veriS ógift er faðir
hennar lést. 1432, og hlotið Skarð
að erfðum. Hvarf Skarð þá úr karl-
legg Skarðverja, en Ólöf var heitin
eftár langömmu sinni, Ólöfu hús-
freyju Orms Snorrasonar, og bar
því nafn úr SkarSverjaætt. Ólöi
giftist Bimi hirðstjóra Þorleifssyni
og bjuggu þau á SkarSi viS mikla
rausn. Björn féll í Rifi 1467 í við-
ureign við enska kaupmenn og eru,
svo sem kunnugt er, miklar sagnir
um þaS, hversu rækilega Ólöf hús-
freyja hefndi bónda síns. í október-
mánuði sama ár fóru fram skifti
eftir Björn, milli Ólafar og barna
hennar. Hlaut Ólöf þá, ásamt mikl-
um eignum öðrum. Skarð og allar
jarSir, er þar fylgdu. Bjó hún siðan
á SkarSi til æfiloka (1479).
Ólöf og Björn áttu f jögur böm er
upp komust, þrjá sonu, Árna, Ein-
ar og Þorleif, og eina dóttur, Sol-
veigu. Ámi fé1l í orustunni á
Brunkabergi i Svíþjóð 1471, í her-
ferS meS Kristjáni konungi fyrsta,
og var því látinn áður en móðir
hans dó. Solveig haföi hlotið Hól í
Bolungarvík í skiftum eftir föður
sinn og fleiri jarðir þar í sveitum og
bjó hún á Hóli. Þar Var ráðsmaS-
ur hjá henni, en Jón hét Þorláksson,
sem var orSlagður fyrir þaS hvílík-
ur listaskrifari hann var. Þau feldu
hugi saman og vildu eigast. En Jón
var fátækur og þótti frændum Sol-
veigar eigi jafnræði með þeim og
meinuðu þeim hjúskapinn. Þau
bjuggu þó saman á Hóli og eignuS-
ust 8 börn. Þegar Ólöf var látin,
skiftu þeir bræður, Einar og Þor-
leifur, arfi eftir hana með sér ein-
um, en gerðu Solveigu systir sína
alveg afskifta. Hefir þeim verið
þungt í skapi til hennar fyrir sam-
búS þeirra Jóns og ætlaS sér aS
beita við hana ákvæðum Jónsb.
Kvennag. 7, urrj það, aS dóttir, sem
legin er i föðtirgarði eSa bróður.
skuli ekki taka arf eftir föSur ne
móður. Þó er svo að sjá sem sambúð
þeirra Jóns hafi verið slitið áður en
Ólöf lést,, þvi þá er komið til tals
að Solveig giftist Páli syni Jóns
bónda Ásgeirssonar í Ögri. Páll var
ríkur maður og hafa frændur Sol-
veigar getað unaS þeim ráSahag. En
hvað sem þessu líður þá gengu þeir
bræður fram hjá Solveigu við skift-
in. Fékk Einan Skarð í sinn hlut og
bjó þar næstu ár. Pá!l og Solveig
voru fjórmenningar að skyldleika.
Vegna þess neitaSi Magnús biskup
Eyjólfsson i Skálholti þeim um að
giftast. Fengu þau tvívegis páfa-
bréf til hjúskaparins og biskup varð
að Iokum að láta undan. í þessu
stappi hefir þó staðiS nokkur ár og
þau hafa varla gifst fyr en um 1484.
En eftir aS þau voru gift hafa skift-
in eftir Ólöfu sennilega verið tekin
upp að nýju og Solveig þá hlotið
SkarS. Vist er að þau Páll bjuggu
á Skarði og í arfleiðsluskrá sinni
gaf Solveig sonum sínum og Páis,
Jóni og Þorleifi, SkarS meS 17 til-
iggjandi jörðum þar á Ströntiunum.
Solveig dó 1495 og Páll bóndi henn-
ar var veginn árið eftir (1496J.
Jón sonur Páls og Solveigar dó i
æsku, ef til vill á undan föður sín-
um. Hinn bróðirinn, Þorleifur Páls-
son, var barn að aldri, er hann misti
foreldra sina. Varð Ormur Jónsson,
föSurbróðir hans, fjárhaldsmaður
hans og bjó á SkarSi meSan Þor-
leifur var í æsku, en þegar Þorleif-
ur var orSinn fulltíSa tók hann sjálf
ur við Skarði og bjó þar siðan alla
æfi. Þorleifur var vel metinn mað-
ur, sýslumaður lengi, og lögmaður
var hann árin 1541—1546. Voru þá
siðaskiftadeilur farnar aS harSna
og sagSi hann því lögmannsdæminu
af sér. Þorleifur var vitur maður,
friSsamur og óáleitinn, en fastur
fyrir ef á hann var leitað og var þá
ekki allra færi við hann aS fást.
Sannaðist það í viðskiftum hans viS
Jón biskup Arason. Jón biskup þótt-
ist hafa sakir á hendur Þorleifi og
sendi síra Þorlák Hallgrímfeson á
StaSarbakka, 1549» v>ð sextánda
rpann vestur í Dali, þess erindis að
taka Þorleif höndum. Um tilefm
fararinnar vita menn ekki með
vissu, en vera má aS biskup hafi
ætlað aS hafa það aS átyl'lu fyrir
handtöku hans, að hann stæði í 0
bættum sökum við helga' kirkju um
kvennamál, en Þorleifur var ærið
breiskur í þeim sökum. Karlmenn
voru fáir heima á Skarði er Norö- ,
lendingar komu. Tók Þorleifur því
þaS ráS, aS hann lét reka hjoss
heim i traðir og kvenfólkiS lét hann
klæðast karlmannsfötum og standa
með vopnum úti fyrir dyrum, Norð-
lendingar sáu þennan viðbúnað og
hugöu aS liðsföldi væri fyrir.
Hurfu þeir því aftur viS svo búiS.
Jóni biskupi þótti erindi manna
sinna lítiS orðið og kvað skopvísur
um förina:
Sendir voru sextán menn,
sagan er þessi uppi enn ;
riðu þeir heim i rikan garð,
rausnarlítið erindiS varS;
höldar segja aS höfuöból þetta heiti
SkarS.
Um Þorleif segir biskup þetta:
Einn fór heiman elliraumur
augnaveikur, á gjaldi naumur,
aldrei var hann í orustu frægur,
ýtum þótti ráðaslægur,
sagt hefir jafnan sína vild í svör-
unum hægur.
Er Þorleifi líklega nokkuð rétt
'lýst í niðurlagi visunnar. Þorleifur
dó 1558, kominn á áttræðisaldur.
Börn Þorleifs lömanns voru
mörg og eru miklar ættir af þeim
komnar. Ein af dætrum hans hét
Sigriður og ánafnaði Þorleifur
henni SkarS í arfleiSsluskrá sinni
Sigríður Þorleifsdóttir giftist
Bjarna syni Odds bónda Tómasson-
ar i Eskiholti í BorgarfirSi. Segir
sagan aS aldavinir föður hennar,
Daði i Snóksdal, hafi komið þeim
ráðahag á, og gefiS Bjarna fé til
giftingar, Bjarni og Sigriður
bjuggu á SkarÖi og þar dó Bjarni
1621.
Sonur Bjama og SigriSar var
DaSi Bjarnason, er heitinn var eft-
ir Daða i Snóksdal. DaSi erfði
SkarS eftir foreldra sína og bjó þar
alla æfi. Hlann kvæntist Amfríði
dóttur Benedikts Halldórssonar á
Möðruvöllum,. DaSi dó 1633, 67
ára gamall, en Amfriður kona hans
1647, 78 ára.
Af börnum þeirra Daða og Arn-
fríðar kornst aðeins eitt upp, Sig-
ríöur, er -giftist Birni syni Magnús-
ar prúSa i Ögri, Björn var sýslu-
/»V •11111 3

Þér þurfið ekki að geta yður til
um aldurinn á
éé
CWhISKY
Það er ekkert vafamál.
Geymt í eikartunnum og aldurinn
er ábyrgstur af stjórninni í Canada
eins eitt af börnum þeirra við sögu,
Eggert Bjarnason, er tók við búinu
á Skaröi á efri árum föður síns.
Eggert hafSi í æsku veríð við nám
hjá Jóni prófasti Halldórssyni i
Hítardal. SSan fór hann i þónustu
Benedikts lögmanns Þorsteinssonar
í SkriSu og kvæntist nyrðra prests-
dóttur frá Völlum í Svarfaöardal.
Bjó hann á ýmsum stöðum nyrðra
og vestra. þar til er hann tók við
búinu á SkarSi. Þar bjó hann fram
til 1770. Þá brá hann búi og var
siðan í húsmensku á Skarði fram
undir 1780, en fór þá til tengdason-
ar sins Magnúsar sýslumanns Ket-
ilssonar í BúSardal og dó þar 1782,
76 ára gamall.
Dóttir Eggerts, Ragnhildur Egg-
'ertsdóttir, giftist 1765 Magnúsi
Ketilssyni og var fyrri kona hans.
Erfðu þau Skarð eftir Eggert. Eigi
bjuggu þau þó á Skarði heldur í
Búöardal. Magnús Ketilsson er al-
kunnur maöur og var einhver á-
gætasti maður sinnar tíðar, fræSi-
maður mikill og höfðingi. Hann dó
1803, 71 árs gamall, en Ragnhildur
10 árum fyr (1793J.
Húnboga Þorgilssyni. Alla þá
ættliði hefir Skarð, eins og sýnt
hefir verið hér að framan, verið
óðal ættarinnar, og allan þann
tima munu þeir frændur hafa bú-
ið þar, nema tímabilið milli þess
að Eggert Bjarnason brá búi og
Skúli dóttursonur hans reisti bú.
Þennan tíma, rúm 20 ár, var Skarð
í leiguábúð, en Magnús Ketilsson
hafði þó víst jafnan undir eitthvað
v.i Skarðslöndum.
Ólafur Láruson.
—Iðunn.
maöur 1 Barðastrandasyslu og bio 1 . .. .
c , - r> * ,• c. ,L var eftir ommubroður sinum, skula
Saurbæ a Rauöasandi. Sigriður ,, ’
v. , yc . i fogeta. Skuh var settur til menta
varð skammhf og do a undan for-
, t,... . og sigldi til haskolans 1 Khofn, og
eldrum sinum. Áttu þau Bjorn einn 1,7, , „
— , r,- , tok þar logfræðisprof 1796. Sama
son, Eggert Bjornsson, og var hann , , , , , , , ...,
J b ' ar varð hann aðstoðarmaður foður
síns í sýslumenskunni og fékk
sýsluna eftir hans dag. Árið 1797
því einkaerfingi afa síns og ömmu, |
Daða og Arnfríðar, og erfði SkarS
eftir þau. Eggert var í uppvexti
sinum í Bræðratungu, hjá Gísla lög-
manni Hákonarsyni og nam þar
lög. Þegar hann var um tvítugsald-
»SöguIegur draugur.
Fyrir skömmu síðan var undir-
foringi nokkur í brezka hernum,
Hennessy að nafni, að gæta skyldu
sinnar, sem varðmaður utan við
Lundúna turninn (Tower of Lon-
don). Bygging þessi hefir öldum
saman verið notuð til að geyma
í henni sakamenn, og er enn til
þess höfð, sérstaklega þá, sem
sakaðir eru um að hafa brotið
gegn ríkinu, eða um einhver þau
lagabrot, sem líflátshegning ligg-
ur við.
Eina nóttina var Hennessy á
gangi fyrir utan byggingu þessa,
og bar ekki neitt á neinu, þangað
til hann alt i einu stekkur að einni
hurðinni eins og óður maður, og
rekur byssustinginn af öllu afli í
hurðina. Hann rak upp angistar-
vein og datt svo niður á götuna og
steinleið yfir ahnn. Var hann þá
reisti hann bú á Skarði og bjó þar tckinn Qg fluttur burt þangað,
til æfiloka. Erfði hann nokkurn | sem honum yrði hjúkrað.
'Ut af þessu var honum vikið
Sonur Magnúsar og Ragnhildar
var Skúli Magnússon, sem heitinn
hluta jarðarinnar eftir foreldra
V*Y U‘“ sma en leysti til sín erfðahluta ~' " . . hprnnm 0ff hann
ur bað faöir hans honum til handa i______________ ^,___________fra stoou sinm 1 hernum og nann
var sakaður um það glæpsamlega
. , ,, ....... . svstkina sinna, svo að hann eign
Kristmar dottur Gisla lopanns.' aðigt jörðina aUa Kona hang yar
Ætla mætti að æskuastm hefSu ver- Krigtín Bogadóttir frá Hrappsey.
ið mi'lli þeirra en saga þéfesa bon-'skúli d6 1837> 6g ára gamall Bogi
orös bendir ekki t.I þess að svo haf. j - Staðarfelli lýsir honum á þessa
ver.S og hun lys.r e.nkar vel hugs- leið; «Framkvæmdar- og búmað-
unarhætti manna á þeim tímum í
þeim sökum. Bónorðinu var vel tek-
iÖ og skyldi brúðkaup þeirra vera
næsta ár. En þegar þeir feðgar voru
komnir á leiS austur til brúSkaups-
ins, bar nýjan biSil aÖ garði í
BræSratungu, sjálfán Hólabiskup-
inn Þorlák Skúlason. Hann baS
Kristínar. Löganni þótti vandast
máliö, og hvorttveggja ilt, að visa
biskupi frá og að bregða giftumál
unum við þá feðga. Tók hann þvijbúkumj
þaS< ráð, að hann reið á móti þeim
og fékk komiS svo sínu máli, aS
Eggert hugði af ráSahagnum við
Kristínu, en skyldi fá Valgerðar
systur hennar i hennar staS. Biskup
fékk því ' Kristinar og sátu þeir
ur var hann utan húss í betra lagi
og séður í mörgu, mesti risnumað-
ur, gjöfull við snauða menn og
iþó veglátur; af náttúru var hann
góður maður og vildi bjarga öllum
nauðstöddum. Berorður stundum
við fólk sitt og sýslubúa, einkum 1
við öl, mjög eftirgefandi í tekjum
og þó auðugur. Hann mun hafa
haft meðalgáfur, en lagði sig lítið
eftir lærdómsmentum eða fræði-
a sinum seinni arum.
Sýslubúar hans unnu honum hug-
ástum, einkum bændafólk.”
Sonnr Skúla og Kristínar var
Kristján Skúlason Magnussen., er
tók próf í dönskum lögum við
feðgar brúökaup þeirra, en Eggert Hafnarháskóla 1827, og varð syslu-
og Valgerður giftust 1633. Bjuggu !maður f Snæfellsnessýslu ar.ð eft-
þau fyrst i Sarbæ á Rauðasandi en ir' en fekk Da asys u eft.r foður
fluttu aS SkarSi um 1640 og bjuggu sinn og flutf* þá að Skarð.. frekari vam.r fram í málinu þá
' ö J OO ttI ~ Ronn nolrlrníC «4? i'KkX nni Cl 7\ , 1 1 ií TT__ o X lnn,1o T +11 Orf.
athæfi, að hafa verið drukkinn,
þegar hann átti að gæta skyldu
sinnar sem hermaður. Samkvæmt
ráðum lögmanns síns, bar Henn-
essy vitni í málinu, þegar það kom
fyrir rétt, og var framburður hans
á þessa leið:
“Eg gat ekki að því gert, herr-
ar mínir. Hvort sem þér trúið
mér eða ekki, þá er þó það sem eg
segi, sann leikanum samkvæmt.
Eg get lagt eið út á, að þegar
eg réðist á hurðina, þá sá eg eitt-
hvað koma út um dyrnar. Það
var kona, hvítklædd; en það var
ekki nóg með það. Höfuðið var
laust frá bolnum, en fylgdi þó
strjúpanum; og það var alblóðugt
og augun voru starandi. Það var
skelfileg sjón. Eg hefði átt að
hafa vit á að kasta frá mér byss-
unni og signa mig, en eg var svo
hræddur, að eg vissi ekki hvað eg
hafðist að.”
Dómarinn sagði, að ef ekki kæmu
þar síöan. Eggert var einhver auð-
ugasti maöur á landinu á sínum
tíma, en var talinn nokkuð aðsjáll.
ValgerSur kona hans var aftur á, ,
„... „....... t- , t. „ maður, kammerráð a Skarði, sem
mot. mjog orlat.. Er mælt aö hann ’ , . , ’
hann tíðast var nefndur, var at-
hafi sagt: “Gef þú, Valgerður, en
láttu mig ekki sjá það.” Eggert dó
á Skarði, 71 árs gamall, 1681. Val
Hlaut hann nokkuð af jörðinni að . hiyti Hennessy að Ienda i tugt-
erfð æftir föður sinn en leysti hitt j húsinu. En þá leiddi lögmaður
til sín frá systkinum sínum, og bjó j hans fram ein sjö vitni, sem öll
þar jafnan síðan. Kristján sýslu-ihöfðu séð hið sama 0g Hennessy
og einn af þeim var undirherfor-
orku- og búsýslumaður hinn mesti,
eijjkennilegur og stórgeþður og
fornum sið. Kona
s.jiKei
tOTðii
geröur lifSi lengi eftir hann og dó '‘'^ingi oa£,r<j6óttir
háöldruð 1702 I hans’ Ing.bjorg Ebenesersdottir, l
c • t?7 j' ■sýslumanns Þorsteinssonar í .trúa að hér væri um
vn.r Egger g g ( nu 1 ardal var mesta ágætiskona. ! vofu að ræða 0g eftir klæðnaði og
ung.r en dætur þevrra naöu fullorð- „/Ml1lltnn«1ir ar,da«;at útHti að dæma> hélt hann að hér
ingi, sem bar Victoríu krossinn.
Þar kom einnig fram herforingi,
nokkur, sem sagðist áldrei hafa
trúað því, að draugar væru til, en
ekki gæti hann komist hjá þvi, að
einhverja
ins aldri. Ein þeirra, Amfríður Egg
ertsdóttir, giftist, 1675, Þorsteini
syni s.ra Þórar Jónssonar i Hitar-
dal. Bjuggu þau fyrst í Hjörsey á
Mýrum og viöar, en fluttu aS
Skarði eftir lát Eggerts og bjuggu
þar siðan. Bogi á Staðarfelli lýsir
Þorsteini svo aS hann væri “góöur.
Kristján sýslumaður andaðist
1871, 79 ára gamall. Bjó ekkja
ira»ri Anne Bolevn, hin fagra, en
arinar og dvelur þar hjá dóttur
sinni og tengdasyni, er búa á
Skarði. Bogi er 22 maður frá
vel stiltur og örlátur maSur, vMd. hluta barna hennar ^ Skarði og er
engu embætti bindast. , Þorsteinn hann nú einn eigandi Skarðseign-
ció áriS 1700 en Arnfríður lifði til
1736.
Þorsteinn og AmfriSur átti fjór-
ar dætur. Ein þeirra, Elin Þor-
steinsdóttir, giftist 1704 Bjarna
gýslumanni Péturssyni á StaSarhóIi
(Staðarhóls-Pálsj. Hlutu þau
Skarð í erfð eftir foreldra Elinar,
og bjuggu þar síSan. Bjarna er svo
lýst aS hann hafi verið. stórgerður
maöur og höfðinglyrtdur, örlátur
mjög svo fé gekk af honum fyrir
þá sök, vel viti borinn og sæmilega
læröur. Hann vafö háaMrað-
ur, andaðist 86 ára, 1768. Elín kona
hans var þá dáinn fyrir löngu 1746.
Miklar ættir eru komnar af þeim
Bjarna og Elínu. En hér kemur aS
hans á Skarði eftir hann og lézt j ólánssama kona, sem Henry átt-
þar 1899, 87 ára. Gekk Skarð þá undi lét hálshöggva á þessum
að erfð til barna hennar, Elín- stað.
borgar og Boga. Elínborg var; Hjennessy var algerlega frí-
gift séra Jónasi Guðmundssyni og kendur og fékk fulla uppreisn og
andaðist 1902. Eftir hennar dag j fékk aftur stöðu sína í hernum, og
leysti Bogi bróðir hennar til sin I viðurkendi réttvísin þar með, að
hér væri um verulegan draug að
ræða og verður því naumast öðru
vísi litið á málið, en Anne Boleyn
sé af löglegum dómstóli viður-
kend virkilegur draugur.
VÉR ÞURFUM MEIRI RJÓMA!
Vér ábyrgjumst hæzta markaÖsverð. skjóta af-
greiðslu og peninga um hæl. Sendið oss dúnk
til reynslu og sannfærist. Vér sendum ókeypis
merkiseðla, þeim er óska. Sendið oss líka egg,
ST. B0NIFACE CREAMERY C0MPANY
373 Horace Street, St. Boniface, Manitoba.
iH5H5H5HSH5HSHSHSHSHSHSHSHSHSHSH5HSHSHSHSHSH5HSHSH5H5HSHSHj2S5