Fréttir - 10.07.1918, Blaðsíða 2

2
FRETTIR
Lloyd Georg-e.
Eftir
Frank Dilnot.
(Frh.)
Samt bar það við, að hann brá af þessari
venju. í einni af ræðum sínum mælti hann:
»Hvað er það sem andstæðingum mínum
finst mest þörf á?« — »í*að sem eg held að
ríði mest á, er að breyta stjórnarfarinu«,
kallaði ölvaður maður í mannþrönginni. —
»Nei«, sagði Lloyd George, »yður er mest
þörf á að drekka annað en það sem þér
drekkið«.
Sjaldan mun Lloyd George hafa svarað
jafn vel og eitt sinn á stjórnmálafundi frjáls-
lynda flokksins. Par var maður einn aftur-
haldssinnaður, og hafði hann hugsað Lloyd
George þegjandi þörfina. »Við verðum að
koma á heimastjórn«, sagði Lloyd George,
»ekki einungis írlandi til handa, heldur og
Skotlandi og Wales«. — »Og helvíti!« kallaði
afturhaldsmaðurinn. — »Þér hafið rétt fyrir
yður«, mælti Lloyd George. »Það á hver
maður rétt á, að tala máli sinnar fóstur-
jarðar«.
Þrátt fyrir það, þótt Lloyd George hefði
mörgum störfum að gegna, þá talaði hann
máli sínu í kjördæminu með mestu atorku.
Margir héldu að hann ynni fyrir gíg. Svo
vildi til, að keppinautur hans við kosning-
arnar var lánardrottinn þorpsbúanna í Llan-
ystumdwy. Var hann maður mikils metinn
þar um slóðir, og stórmenni í augum Lloyd
George, er hann var drengur. Kosningahríðin
var hin harðasta. Lloyd George sigraði með
fárra atkvæða mun — 1963 móti 1945. —
Þegar Lloyd George vann þenna sigur, þá
var hann 27 ára gamall, og var nefndur
»stjórnmála-drengurinn«. Andstæðingar hans
völdu honum hæðiorð mörg. Kváðu þeir
hann eigi annað vera en kjaftaskúm, er brátt
mundi falla í tigninni. Spáðu þeir því, að
þegar hann kæmi á þing meðal æfðra og
duglegra stjórnmálagarpa, þá mundi litið úr
honum verða, og honum mundi brátt verða
vísað þangað, sem honum sómdi bezt að
vera. Upphefð sína kváðu þeir hann eiga
slembilukku einni að þakka. Og litu menn
óvilhalt á málið, þá var þetta eigi all-ólík-
legt, því að vafasamt var, að gáfur Lloyd
George mundu geta hafið hann hærra en
komið var. Hann hafði komizt til vegs og
valda meðal almúgamanna, þar sem gáfur
hans gátu notið sín. Frægðarljós hans hafði
kviknað sem elding, og ekkert var líklegra
en að það mundi slokkna jafn skyndilega.
Flestir mundu hafa orðið forviða, hefðu
þeir vitað hvern veg Lloyd George leit á
upphefð sina. Þessi 27 ára gamli þingmaður
hugði nú lífsstarf sitt vera að byrja. Það sem
áður hafði fram farið, leit hann á sem undir-
búning þess, sem hann stefndi að. í þann tíð
mundu menn hafa brosað, hefðu þeir séð
orð þau, sem Lloyd George reit í vasabók
sína, er hann kom í fyrsta sinn á áheyrenda-
palla þingsins, 17 ára að aldri. Sennilegt er,
að enginn hafi haft hinn minsta grun um
járnvilja þann, er lá að baki fjöri og glað-
værð Lloyd George’s.
Fyrsta þingið sem Lloyd George sat á,
kom saman 17. apríl 1890. Stjórnin var í
höndum frjálslynda flokksins. Gladstone-var
forsætisráðherra. Hann var þá áttræður að
aldri. Mikilsmetnir stjórnmálamenn sátu á
fremstu bekkjunum, og bar Lloyd George
kensl á þá alla af umtali blaðanna. Hann
settist á einn hinna aftari bekkja, og tók nú
að hyggja að mönnum þessum og framkomu
þeirra. Eigi leið á löngu, unz hann hafði
dregið upp mynd af þeim í huga sér. Er
hann hafði skamma stund á þingi setið, reit
hann svolátandi lýsingu á Asquith í blað eitt
í Wales: »Hann er maður lágur og riðvax-
inn, lítið eitt siginaxla, og svo nauðrakaður
sem prestur væri — augun eru hvöss og
ennið breitt og gáfulegt — hann talar hægt
og skýrt, og ber fram skoðanir sínar með
svo miklu afli og eldmóði, að unun er á að
heyra«. — Lítt mun þá ungmennið hafa
grunað það, að það ætti fyrir sér að liggja
að verða eftirmaður Asquith’s sem forsætis-
ráðherra Englands.
Frá upphafi vega leitaðist Lloyd George
við að afla sér sem mestrar þekkingar á sið-
um og starfsemi neðri málstofunnar. Hugðist
hann að forðast gildrur þær, er oft verða
ungum þingmönnum að fjörlesti í starfsemi
sinni.
Brátt flutti Lloyd George fyrstu þingræðu
sína og farnaðist vel. Gamlir þingskörungar
Iuku lofsorði á ræðu hans. — Þótt ungir
menn geti sér góðan orðstír á alþýðufund-
um, þá ber þess að gæta, að neðri málstofan
tekur oft svo í lurginn á þeim, að þeir eiga
sér ekki viðreisnarvon. — Hvað sem öðru
líður ber að játa það, að neðri málstofan
hefur ýmsa góða eiginleika til að bera. Hún
er velviljuð nýgræðingum, og virðir menn
þá sem einlægir eru. Hún er þeim mönnum
erfið, sem flytja langar ræður og leiðinlegar,
og sýnir þeim ungmennum fyrirlitningu, sem
treysta of mjög á sjálfa sig, og leitast við að
heilla menn með gáfum sinum og fjölvísi.
En þegar menn hafa setið svo lengi á þingi,
að þeir geta ekki framar nýgræðingar talist,
þá komast þeir að raun um það, að fáir eru
jafn vandfýsnir sem þingtnenn neðri málstof-
unnar. Reyndar er sumum þingmanna hlíft
sökum ættgöfgi eða auðæfa. En þeir menn
eru færri hinum. Yfirieitt virðir þingið eigi
öðrum fremur þá menn sem ríkir eru. Ætt-
göfgi iná sín þar ekki heldur mikils. Þeir
menn, er máttu sín mest í þann tíð í neðri
málstofunni og nutu mestrar alþýðuhylli,
voru þeir Thomas Burt, Nestor málstofunn-
ar, sem áður hafði verið málmnemi, og ír-
inn Willie Redmond, sem var maður aðlað-
andi og eldheitur ættjarðarvinur. Báðir nutu
þeir hylli og virðingar alls þingsins. Að
nokkru leyti minnir þingið á stóran skóla,
sem kostaður er af almannafé. Þrátt fyrir
allan ágreining vinna afturhaldsmenn og
frjálslyndir að því í sameiningu að halda
heiðri þingsins óskertum.
Lloyd George var ekki lengi að átta sig á
því, hvern veg sakir stóðu, og hegðaði sér
mjög samkvæmt því. En þetta mundi hafa
komið honum að litlu haldi, ef ræður hans
hefðu ekkert markvert haft til brunns að
bera. En menn komust brátl að raun um
það, að nýgræðingur þessi var maður vitur
og skemtinn. Að vísu skorti hann reynzlu á
ýmsum sviðum, en hann vakti máls á ýms-
um nýmælum, flutti ræður sínar skýrt og
skipulega, og var svo hreinskilinn að það
olli því nær óþægindum. Hann vann ekld
hylli manna í einu vettfangi, en menn hlýddu
á ræður hans með athygli. Og hann gat sér
fljótt góðan orðstír. Áður en árið var liðið,
var hans tíðum getið í blöðunum sein eins
þeirra manna, sem aldrei sætu á sáttshöfði
við stjórnina. Lloyd George taldist eigi til
neins hinna stærri stjórnmálaflokka.
Lloyd George hafði gefið nánar gætur að
þingmönnum neðri málstofunnar, og komist
að raun um, að enginn þeirra væri svo
styrkur á svellinu, að eigi væri fært á hann
að ráða. Gladstone var forsætisráðherra, og
taldist Lloyd George fylgismaður hans, en í
mörgum málum var hann honum samt and-
stæður. Þeir voru sem refur og ljón, er þeir
áttust við. Gladstone stóð öllum betur að
vígi, því að hann hafði í 50 ár starfað í
þágu lands síns, og verið fjórum sinnum
forsætisráðherra. 670 þingmenn voru í neðri
málstofu enska þingsins, og margir þeirra al-
kunnir stjórnmálagarpar. Samt sem áður
mundu flestir þeirra hafa hikað við að vega
að Gladstone, því að þótt hann væri áttræð-
ur að aldri, var hann hinn versti viðfangs.
Augu hans voru sem vals-augu, og voru þau
ein nægileg til þess að skjóta flestum skelk
i bringu. En ungmennið Lloyd George hop-
aði jafnvel ekki af hólmi fyrir Gladstone.
Wales-búar háðu baráttu mikla fyrir
óháðri kirkju í landi sínu, og nokkrir menn
frjálslynda flokksins, með Lloyd George í
broddi fylkingar, kváðu það óhæfu hina
mestu, hve máli þessu miðaði lítið áfram.
Margt var það sem á móti því mælti, að
málið væri borið upp í þinginu. Nauður rak
til að ýms önnur lög væru samin, og flestir
þingmenn neðri málstofunnar voru málinu
andstæðir. En Lloyd George hirti ekkert um
alt þetta. Hann krafðist þess, að kirkjan í
Wales væri gerð óháð ríkiskirkjunni á Eng-
landi. Oft ber það við, að forsætisráðherra
lætur sig engu skifta árásir minni háttar
þingmanna. En Gladstone varð að svara
Lloyd George. Stundum hugðist hann fræða
þenna unga mann, og var það þingmönnum
hin bezta skemtun. En Lloyd George siapp
jafnan heill á húfi úr eldraunum slíkum, og
var eigi betri viðfangs eftir en áður.
Árið 1892 sagði Gladstone af sér, og Rose-
berry lávarður varð forsætisráðherra frjáls-
lynda flokksins. Lloyd George ól stöðugt á
fríkirkjumálinu, og átti í 'sífeldum erjum við
foringja flokksins. Árið 1894 fór frjálslynda
stjórnin frá. Þá hægðist Lloyd George mikið
um hönd. Nú gafst honum kostur á að sýna,
hvað í honum bjó. Nú voru það ekki hans
flokksmenn sem hann átti í höggi við, held-
ur sá flokkur, sem allir vissu að hann var
andstæður. Hann réð á stjórnina af hinni
mestu grimd, einkum Chamberlain, sem var
mest metinn í neðri málstofunni eftir að
Gladstone sagði af sér.
Chamberlain átti atorku sinni að þakka
þessa upphefð. Þeir sem einu sinni hafa séð
hann, munu aldrei gleyma honum. Hann er
maður langleitur. Augnaráð hans er hvast og
rólegt, og munnurinn beinn og skarpir drættir
út frá munnvikunum. Hann er grannur og
beinvaxinn. Hann hefur glerauga og blóm í
hnappagatinu. Hann er frábærlega mælskur.
Röddin er köld og skær, og ber vott um
járnvilja og fyrirlitningu á tápleysi og leti.
Marga átti hann andstæðinga í neðri mál-
stofunni, en eigi voru fleiri en tveir eða þrír,
er færir voru til þess að ganga á hólm við
hann. Og eg held að enginn þeirra hafi þorað
að ganga í berhögg við hann. Samt sem áð-
ur gerðist nú Lloyd George andstæðingur hans.
Upp frá þessari stundu réð Lloyd George
ávalt á Chamberlain er færi gafst. Er rædd
voru ný frumvörp sátu, þeir aldrei á sátts-
höfði. Chamberlain lét sér í fyrstu nægja að
skjóta að honum nokkrum hæðiyrðum. Það
hafði oft komið honum að haldi. En Lloyd
George brá sér ekki upp við það. Hann réð
á Chamberlain eftir sem áður. Chamberlain
varð að leita einhverra annara ráða gegn
honum. Hann réð á Lloyd George með öll-
um þeim ákafa og háði, sem hann átti til í
fórum sínum, og leitaðist við að gera hann
að athlægi, og var það Chamberlain ekki
erfitt, þvi að meiri hluti þingmanna var hon-
um fylgjandi. (Frh.)