Lögrétta - 08.01.1919, Blaðsíða 4

4
LÖGRJETTA
Lárus Fjeldsted,
yfirrjettarmálafærslumaður
Lækjargata 2.
Venjulega heima kl. 4—7 síiSd.
og lofthiti 234 st. Bjarni frá Vogi
afhenti bikarinn með ræöu, en Sigurj.
Pjetursson kaupm. gefur nýjan bikar
til aS keppa um.
Tíðin. Töluvert frost hefir veriS
síSustu dagana, en annars kyrt og
gott veSur.
Jarðarför V. Classens fyr. landsfje-
hirSis fór fram síöastliSinn laugar-
dag frá dómkirkjunni, aS viSstöddum
miklum mannfjölda. Árni Björnsson
prófastur í GörSum flutti bæSi hús-
kveSju og ræSu í kirkjunni, en hann
var lengi sóknarprestur Claessens sál.
á Sauöárkróki.
Rafmagnsmálið. Lán er nú fengiS
hjá dönskum bönkum, og aS ein-
hverju leyti einnig hjá bönkunum
hjer í bænum, til byggingar hinnar
fyrirhuguöu rafmagnsstöövar viö Ell-
iöaárnar, 2 miljónir kr., og hefur bæj-
arstjórnin samþykt aö taka þeim
kostum, sem boönir eru, en þeir eru
vextir og útborgun 95%, eng-
in afborgun 3 fyrstu árin, en eftii
þaS greiöist lániö á 20 árum. Lánveit-
endur fá 1. veörjett í rafmagnsstöS-
inni og áskilja sjer rjett til eftirlits
meö byggingu hennar. Auk þess er
krafist landsjóösábyrgöar og hún
fengin.
Skipaferðir. „Botnía" fór 31. f. m.
áleiöis til Khafnar. MeS henni m. a.
Sighv. Bjarnason bankastjóri. —
„Sterling" fór til Austfjaröa" 4. þ. m.
og meS henni margir Austfiröingar,
sem hjer hafa lengi beöiö. — „Borg“
fer hjeSan innan skams til NorSur-
lands og tekur þá allan póstflutning
lijeöan noröur, því landpóstferSin í
janúar legst niöur vegna sóttvarn-
anna. — „Gullfoss" fór hjeöan 6. þ.
m. áleiSis vestur um haf. — „Frede-
ricia“ er nýlega komin meö steinolíu-
farm frá Ameríku.
Prentarakaup hækkar aö miklum
mun nú um áramótin. Prentarafjelag-
iö vill fá þaö hækkaS um 50%, en
prentsmiöjueigendur hafa boöiS 25%
hækkun. Hefur staSiS í stappi um
þetta, en sú sátt er nú komin á, aö 9
manna gerSardómur ákveSi, hver
hækkunin skuli verSa. — Á hann aö
kveSa upp úrskurö fyrir lok þessarar
viku. ÁSur hefur prentarakaup hækk-
aö um 100% frá ófriöarbyrjun.
Verkmannakaup. „Fjelag atvinnu-
xekenda í Rvík“ og verkmannafjel.
„Dagsbrún“ hafa komiS sjer saman
um, aS tímakaup verkmanna skuli frá
5. þ. m. og þar til ööruvísi verSi
ákveöiS, vera 90 aurar aS degi til
(kl. 6—6) og 115 aur. fyrir nætur-
vinnu og helgidagavinnu.
Eiðaskólinn. Umsækjendur um
skólastj.embættiS á EiSum eru þess-
ir: sjera Ásm. GuSmundssOn í Stykk-
ishólmi, sjera BöSvar Bjarnason á
Rafneyri, Halldór Jónasson cand.
phil., Metúsalem Stefánsson áSur
skólastjóri, Páll Zophoníasson kenn-
ari á Hvanneyri, sjera SigurSur Sig-
urSsson í Ásum í Skaftafellssýslu og
SigurSur SigurSsson kennari á Hól-
um í Hjaltadal.
Fullveldisdagurinn. Til minningar
um hann, i. desember 1918, hefur
Magnús Ólafsson ljósmyndari gert
tnynd,sem tekin var úti fyrir stjómar-
ráSshúsinu þegar rikisfáni Islands
var í fyrsta sinni dreginn þar á stong
og hyltur. Myndin hefur tekist vel
og er stór, .20 X 28 cm. Sjest þar
húsiS meö fána á stöng og mann-
þyrpingin frammi fyrir þvi kringum
autt svæöi fram af tröppunum. Þetta
er aöalmyndin, en ofar eru tvær
smærri myndir. Á annari sjest út yf-
ir höfnina 0g er „Fálkinn" þar aö
fagna fánanum meS skotum. En hin
er stækkuö mynd af stjórfnarráös-
tröppunum meöan ræSuhöldin fóm
fram þaSan 1. desember. — Margir
munu aS sjálfsögSu vilja eignast
þessa mynd og er hún til sölu á
myndastofu höfundarins og kotar 10
krónur.
Með báli og brandi.
Eftir Henryk Sienkiewicz.
XXVI. KAFLI.
Hann haföi sofiö svo dögum skifti,
og þá er hann loksins vaknaSi hafSi
hann enn hitaveiki og óráö. Talaöi
hann um furstann og um Sbarasah.
Hann hrópaSi á Volodyjevski, Zag-
loba og Longínus. Nafn Helenu kom
aftur á móti aldrei á varir hans. Var
sem kraftur sá, er jafnan haföi hald-
iö minningu hennar geymdri í instu
fylgsnum hjarta hans hefSi bilaS í
veikindum hans.
Hann sá andlit hins búlduleita Ren-
zíans rjett hjá sjer; honum þótti sem
orustan viS Konstantínov væri aS
enda og furstinn væri aS senda sig á
staö til þess aS eyöa uppreisnarflokk-
um og Renzían kæmi óvænt aö hvílu
hans þar. Skrjetuski ætlaöi aö tala
viö hann og segja honum aS sööla
hestana, — en hann haföi ekki styrk
til aö tala, — sársaukinn herpti sam-
an varirnar. Hugsun hans varS sljóv-
ari. Hann vissi hvorki í þennan heim
nje annan.
„Renzían,“ hrópaöi hann alt í einu.
„JÚ, náöugi herra! Þjer þekkiS
mig,“ ságSi pilturinn og kraup niöur
viö hliðina á Skrjetuski. „Jeg var
oröinn hræddur um, aö þjer fengjuð
ekki heilsuna aftur.“
ÞaS varö dauöakyrS; ekki pilts-
ins heyrSist greinilega.
„Hvar er jeg?“ spurSi Skrjetuski.
„í Topovov, komuS hingaS til
kongsins frá Sbarasch. GuSi sje lof.“
„Hvar er kongurinn?“
„Hann er farinn til liös viö furst-
ann.“
Þeir þögöu um hríS. Renzían grjet
af gleöi; alt í einu sagöi hann: _
„GuSi sje lof, aS nú eruö þjer
hressari."
Hann stóð upp og opnaöi gluggann.
MorgunloftiS ferskt streymdi inn i
herbergiö. Skrjetuski hafSi nú áttaS
sig.
Renzían settist viö rúm hans.
„Er .... er jeg þá kominn frá
Sbarasch?"
„Já, náöugi herra. ÞaS var ySur
aS þakka, aö kongurinn er farinn til
liðs viö varnarliöiö. Og sannarlega
var þaö á einskis annars manns færi
aö gera þaS, sem þjer hafiS gert.“
„Longínus reyndi þaö, en hann
fjell."
„Æ! Er Longínus dáinn? Hann,
sem var svo góSur og göfugur. — ,
Hvernig deyddu þeir hann?“
„Þeir skutu hann örvum.“
„En Volodyjevski og Zagloba?"
„Þeir voru báöir lifandi er jeg fór j
frá Sbarasch."
„GuSi sje lof fyrir þaö, aö hann
verndar vini míns volduga herra ....
en þaö er satt, presturinn hefur bann-
aö mjer aS tala.“
Renzían þagnaöi og drúpti höföi,
hann virtist mjög hugsandi. BráSum
rauf hann þögnina.
„Náðugi herra!“
„HvaS er þjer í huga?“
„HvaS ætli veröi af eignum Long-
ínusar. Hann kvaö hafa verið vellrík-
ur og ekki hafa átt neina nákomna
ættingja."
Skrjetuski ansaöi engu. Renzían sá
aS spurningin var ekki aö skapi hans,
bann sagði því:
„GuSi sje lof, aS þjer, Volodyjevskí,
og Zagloba eru heilir á húfi; jeg var
svo hræddur um aö þjer hefðuö fall-
iS .... ViS höfum komist svo oft í
hann krappan meöan viS vorum sam-
an .... En þaS er satt, jeg varö aö
þegja .... Jeg hjelt, aS jeg sæi þá
aldrei framar. Turtararnir eltu okkur
svo ákaflega, skal jeg segja ySur.“
„Varstu lengi í för meS þeim? Þeir
bafa ekki minst á það viö mig.“
„Þeir hafa sennilega ekki vitaö,
hvort jeg komst lifandi undan.“
„Hvar skilduS þiS?“
„Rjett fyrir handan Ploskivov á
leiðinni til Sbarasch. ViS vorum
komnir langar leiöir frá Zampol ...'
en jeg gleymdi, aS presturinn bann-
aöi mjer aö tala.“
Nú varö aftur þögn.
„GuS launi þjer þinn góöa vilja og
erfiöi, er þú hefur haft/sagöiSkrje-
tuski. „Jeg veit í hvaöa erindum þú
hefur veriö þar. Jeg var þar sjálfur
áöur en þú .... en þaS var árang-
urslaust."
„Bara aö presturinn heföi ekki
bannaS mjer aS tala; en hann sagöi
í ákveönum rómi: „Hjúkraöu herra
þínum vel, en gettu ekki um þaS viS
hann; það getur riöiS honum aS
fullu.“
Þessi dularfullu orS höföu engin
áhrif á Skrjetuski, öll von var horf-
in. Hann spurSi eins og hann heföi
ekki heyrt þau:
„Hvemig stendur annars á því, aö
þú ert kominn hingað?“
„Frú Vitowska sendi frá Samosé
hingaS meö skilaboö til manns henn-
ar, aS hún ætlaSi aö hitta hann hjer
í Toporov. Hún er kona hugprúö og
ætlaði aö fylgja honum í herferöina.
Jeg kom hingað degi á undan yður.
Frúin kemur því hingaö brátt en þaS
verður um seinan; maSur hennar fór
hjeöan meS konginum."
Mjer er ekki ljóst hvernig þú komst
til Samosé, fyrst þú varst meö þeim
Volodyjevski og Zagloba hjá Zampol.
Hví varstu þeim ekki samferða til
Sbarasch?“
„SjáiS þjer til. Þjer eruö aö berjast
viö uppreisnarmenn er rjeöust á okk-
ur; jeg komst undan og stöSvaSist
ekki fyr en í Samosé."
„ÞaS var mikiö lán, aö þeir fjellu
ekki; en jeg hef haldið þig röskvari
pilt en þaö, aS þú flýSir frá.fjelögum
þinum strax og hættu ber aö hönd-
um.“
„Ef viö hefSum ekki veriS nema
þrír, þá skyldi jeg ekki hafa yfirgef-
iS þá .... en viö vorum fjögur ....
Þeir uröu aö snúast gegn Törturunum
en skipuöu mjer aS ríöa undan —
einum .... bara aS jeg væri viss um
aS þjer deyiS ekki af gleSi .... en
.... viS fundum hjá Zampol ....
en presturinn bannaði ....“
Skrjetuski horfSi á piltinn og neri
augun eins og hann væri nývaknaður
af löngum svefni. Alt í einu varö
hann nábleikur, settist upp í rúminu
og hrópaði:
„Hver var meö þjer?"
„Náöugi herra, náSugi herra!“ æpti
Renzian lafhræddur, er hann sá breyt-
iugu þá er varö á Skrjetuski.
„Hver var meS þjer?“ hrópaði
Skrjetuski. tíann titraöi nú af geös-
hræringu og þreif í öxl Renzians.
„Jeg skal segja yður þaö. Prestur-
inn má segja hvaö sem hann vill.
Ungfrú Helena var meö okkur; hún
er nú hjá frú Vitowski."
Skrjetuski kiptist viö; augun lok-
uöust og höfuöiö hneig aftur niöur
á kodda.
„Hvaö hef jeg gert?“ hrópaði Ren-
zían. „Hef jeg drepiS herra minn?
Ó, aS jeg hefði þagaö. Náöugi herra,
talið þjer í drottins nafni, taliS þjer!
Presturinn haföi rjett fyrir sjer, er
hann bannaö mjer .... Náöugi herra,
náðugi herra.“
„Þaö gengur ekkert aS rnjer," sagði
Skrjetuski loksins. „Hvar er hún?“
„Guöi sje lof, aS þjer eruS oröinn
jafngóöur eftir tíöindin. Nú segi jeg
heldur ekki meira .... Ungfrúin er
hjá frú Vitowski; þær geta komiö
hingaö nú á næsta augnabliki ....
Bara þjer veröiö hress........ Þær
hljóta aS koma rjett bráðum. Prest-
urinn fól í Samósé frúnni ungfrúna
á hendur. ÞaS sómdi ekki, aS hún
væri við herinn, þar sem lausunga-
konur hjeldu sig. Hún hefur lent 1
ýmsum æfintýrum, en Bohun sýndi
henni aldrei ofbeldi .... Jeg sagSi
bermönnunum aS hún væri skyla
Jeremíasi fursta, svo aö þeir hjeldu
sjer í skefjum. Jeg hef látiS margan
skildinginn í ferö þessari.“
Skrjetuski lá hreyfingarlaus. Al-
vörusvipur mikill færöist yfir hann.
Hann horfði beint upp í loftið og
liaföi yfir þakkarbæn í hljóSi, og reis
síöan upp.
„Rjettu mjer föt mín og láttu söSla
hest minn.“
„Hvert ætlið þjer, náöugi herra?"
„Fáöu mjer fötin.“
„Þjer vitiS ef til vill aS konungur-
inn sendi yöur dýrindis-klæðnaö, áöur
en hann fór hjeSan? Þrír ágætis hest-
ar bíSa í hesthúsinu. Já, sá sem ættí
bara einn þeirra! En þjer hafið vissu-
lcga betra af því aö liggja kyr, þar
til þjer verðiö styrkari."
„Mjer líSur vel. Þú sjerS, aö jeg
get setiö uppi. Flýttu þjer!“
„Já, já, jeg veit, aö herrann hefur
jötunsstyrk; en jeg biö yður aö af-
saka við prestinn lausmælgi mína ..
KORK,
notað f flár og dufl, hef jeg til sölu. Upplýsingar gefur: Bjarnl Flnn-
bogason, Iðnskólanum í Ryík. Sími 388. Box 571.
Verður sendur á allar hafnir, sem strandferðaskip koma á, gegn eftir
kröfu.
F. G. Lárusson. Búdum.
.. Hjerna eru fötin .... Slík föt
hefur enginn Armeníu-kaupmaSur á
boðstólum. Klæöiö yöur, herra minn.
Jeg skal á meöan elda yður vínsúpu."-
Skrjetuski klæddist meSan Renzí-
an matreiddi. Hann þrýsti piltinum .
livaö eftir annaö aö hjarta sjer, en ;
hann sagði honum alla söguna, um
fundi þeirra Bohuns, sendiförina og
vegabrjefin, um ferö þeirra þriggja
fjelaga til Valadynka og dráp norn-
arinnar og dvergsins, frelsun Helenu
og viSskifti þeirra viS Burdai.
„Zagloba feldi Burdai," greipSkrje-
tuski fram í.
„Zagloba þessi er ágætur riddari,"
sagSi Renzían. „Hann hefur alla góða
eiginleika. En þaS mátti ekki tæp-.
ara standa hjá Ploskirov. Hann og
Volodyjevski urðu aö snúast gegn
sæg Tartara og berjast viö þá, en viS
ungfrúin riSum í loftinu tihKonstan-
tinov. ÞaS var mesta mildi, aS þeii
sluppu heilir á húfi. Jeg taldi þá
alveg af."
„Haltu áfram frásögninni, fljótt!“
„Nær dauða en lífi af þreytu og
ótta, uröum viö aö smjúga fram hjá
Kósakka- og Tartaraflokkum; við
komumst heldur ekki klaklaust alla
leiö."
„HvaS kom fyrir?"
„Á leiöinni rákumst viö á Kósakka-
flokk og var bróSir nornarinnar, sem
viS drápum í Valadynka, foringiun.
Jeg bar honum kveöju systur hans
og sýndi honum vegabrjefiö. Taldi
jeg honum trú um, að jeg væri á leiS
meö ungfrúna til Bohuns, er biöi
okkar í Vlodova. Hann trúöi mjer,
en um leiS og jeg kvaddi hann, sagöi
hann alt í einu: „Farir þú þessa leiö,
lendir þú í greipum fjandmannanna;
það er því rjettara, aö þú fylgir oss
td Kmielnitski. XJngfrúin er öruggust
í herbúðum hans." Jeg komst í hinr.
mesta vanda, en sagöi aö líf mitt væri
i veði, kæmi jeg ekki meyjunni á
fund Bohuns. „ViS skulum gera Bo-
hun viövart," sagöi hann. „Annars
viröist mjer aö geigur sje í þjer viS
Kósakkana. Þú ert þó aldrei svik-
ari?“ ÞaS var ekki annað til úrræSa
en fylgjast meö flokknum og flýja,
ef færi gæfist. Jeg vissi, aö Petka
mundi koma um nóttina meS flokk
konungsmanna."
„Petka?“ spurSi Skrjetuski þung-
brýnn.
„Já, náðugi herra, en nú er hann
dauSur. Enginn var honum jatnsnjan
til útrása um hjeruðin, nema ef til
vill Volodyjevski. Jæja, Petka kom;
gereyddi flokkinn en handtók for-
ingjann. Petka var enginn engill að
siSferöi, en jeg sagöi honum, aö ung-
frúin væri náskyld furstanum, og
sýndi hann henni þá alla kurteisi, og
fylgdi okkur til Samosé, þar sem kon-
ungurinn dvaldi þá. Þar var þaö sem
birSpresturinn fól hana umsjá frú
Vitowski."
Skrjetuski faSmaöi piltinn.
„HjeSan í frá ertu vinur minn, Ren-
zían, en ekki þjónn. En nú á staS.
Hvenær kemur frúVitowski hingaS?"
„Hún ætlaöi aö koma hingaö viku
áöur en jeg. Nú hef jeg veriö hjer /
átta daga, en þjer hafiS veriö veikur
og meövitundarlaus allan þann tima."
„Flýtum okkur, flýtum okkur,"
endurtók Skrjetuski. „Jeg þrái svo
endurfundina, aS jeg þoli ekki við."
í sama bili heyrðist jódynur. Skrje-
tuski leit út um gluggann og sá hvar
dragónar furstans komu, og voru
hirðpresturinn, Zagloba, Volodyjev-
ski og Kuschlov í fararbroddi. Þeir
lustu upp gleöiópi, er þeir komu auga
á Skrjetuski og á næsta augnabliki
var presturinn og flokkur aðalsmanna
komnir inn til hans.
„Friöur er saminn og umsátin
hætt,“ hrópaði presturinn.
Vinirnir þrír föömuöust og gleði
þeirra yfir endurfundunum var afar
mikil.
„Þaö er oss mikið fagnaðarefni,"
sagöi Zagloba, „að hitta þig svona
hraustan 0g glaðan. Viö erum komn-
ir hingað til þess að sækja þig. Þú
getur varla gert þjer í hugarlund
viröingu þá og frægS, er þú hefur
unnið þjer, og hver laun þú átt í
vændum.“
„Konungurinn hefur launaö yöur,“
sagöi presturinn, „og konungur kon-
unganna hefur veitt ySur mikla og
óvænta hamingju.|“
, Jeg veit þaö alt saman; Renzían
hefur sagt mjer það. Guö launi yóui
trygö ySar.“
„Og þú hefur afboriö þá gleöi!
Lifi Skrjetuski og heitmey hans!“
hrópaði Zagloba. „Jeg skal segja þjer
að þaS var enginn barnaleikur aS
frelsa hana. Jeg varS aö drepa nornar-
óvættina sem gætti hennar og marg-
ar og miklar voru tálmanirnar á leiö
okkar og stundum mátti ekki tæp-
ara standa. Volodyjevski sýndi einn-
ig mikiS hugrekki og hreysti."
„Drottnn geri þig hamingjusam-
an!“ hrópaði litli aöalsmaSurinn og
faSmaði nú aftur Skrjetuski.
„GuS launi ykkur alt þaS, sem þiS
hafiS gert fyrir mig,“ sagSi Skrje-
tuski. „Jeg hef ekki orö til yfir þaS,
hversu jeg er ykkur þakklátur.“
„Tölum ekki meira um þaS,“ sagöi
Zagloba, „Nú er friður saminn, herr-
ar mínir; friðarskilmálarnir eru
reyndar afleitir, en viö erum samt
sem áöur lánssamir, aö komast lífs
frá Sbarsch, því pestarbæli, Nú ei
þó loksins komin kyrS á. Er þaS
mest okkur aS þakka, einkum mjer.
Heföi jeg ekki felt Burdai hjeldist
enginn friöur. ViS erum nú á leið-
inni í brúökaupsveitslu. Þú verður nú
aö bera þig hermannlega, Skrjetuski.
Þú getur aldrei getiS þess, hvaöa
brúðkaupsgjöf furstinn ætlar aö gefa
þjer. Hvar er ungfrúin, augasteinn-
inn minn ? Bohun nemur hana ekki
framar á burt. Hann verður áöur aö
brjótast úr böndum.“
„Þegar þiö komuö ætlaöi jeg aö
kgXH a móti frú Vitowski.
Flýtum okkur eða jeg ærist af óþoli."
„KomiS, herrar mínir, riöum meS
honutn. Á stað, fljótt!“ hrópaöi Zag-
loba.
„Frú Vitowski er víst rjett aö segja
komin hingaS,“ sagöi presturinn.
„Strax á staö!“ hrópaöi Volo-
dyjevski.
Skrjetuski varö fyrstur út og
Meypti á stað. ÞaS var ekki á hon-
um aö sjá, aö hann hefö risið upp af
sóttarsæng. Renzían fylgdi honum.
Honum var ekki um aö ræöa viö
prestinn. Þeir Zagloba 0 g Volo-
dyjevski hleyptu á eftir hinutn.
Þá er þeir höföu riSið þannig litla
stund sáu þeir vagna marga fram
undan sjer á veginum. Sóttist þeim
leiöin hægt. Riddarar nokkrir voru
þar í fararbroddi. Er þeir sáu þá
Skrjetuski hleyptu þeir á móti þeim,
til þess aö vita, hverjir færu þar her-
týgjaðir.
„Vjer erum konungsmenn," hróp-
aöi Zagloba. „Hverjir eruö þjer?“
„FylgdarliS frú Vitowskis frá Sa-
dómir,“ var svaraö.
Skrjetuski varö svo um svár þfetta,
að hann steig af baki eins og i leiöslu,
og stóö kyr á miSjum þjóðveginum
berhöföaður; svitinn spratt honum á
enni. Kraftar hans — er sýnt haföi
svo mikið þrek á ógæfutímunum, virt-
ust nú á þrotum, er hann var loks
\ iö takmark óska sinna.
Volodyjevski stökk af baki og st'að-
næmdist viö hliö Skrjetuskis.
Hinir aörir fóru aö dæmi hans og
stóöu þar allir berhöfðaðir er vagn-
arnir fóru framhjá.
„Dóttir mín kær, Skrjetuski er
j hjerna," hrópaöi Zagloba. Hann haföi
' komiö auga á Helenu þar sem hún
sat í skrautvagni viö hlið frú Vit-
owski.
„Stansiö, bíöiS við I" var hrópað
hvaðanæfa. Þeir Volodyjevski og
Kusjel báru nær því Skrjetuski aö
vagninum. Hann gat varla staöiS á
fótunum, og er hann kom aö vagnin-
um voru kraftar hans algerlega
þrotnir.
Augnabliki síöar sat hann í vagn-
inum viö hliö ástmeyjar sinnar.
FjelagsprentsmiSjan