Lögrétta - 12.02.1919, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
23
Austurstræti 16 Reykjavík
Pósthólf 574 Simnefni: Insurance Talsími 542
Allskonar sjó-
og’ stríðsvátrygfg'ingfar.
Skrifstofutimi 10—4 síðd. Laugardögum 10—2 síðd.
Kvefpestin.
Álitsskjal læknadeildar háskólans.
í 5. tbl. voru prentaöareftirLögb.bl.
reglur þær, sem settar voru af stjórn-
inni um varnir gegn inflúensuveik-
inni. Litlu siöar var Lögr. sent frá
læknadeild háskólans prentaö álits-
skjal um veikina, og varnir gegn
henni. Þau blöö, sem mest hafa um
sóttvarnirnar rætt frá byrjun, hafa
alveg gengiö fram hjá þessum rit-
lingi, sem án efa er þó merkasta inn-
leggiö, sem frarn hefur komiö i mál-
inu á okkar tungu.
Um veikina segir þar, aö sótt-
kveikja kvefpestarinnar sje óþekt;
það hafi sannast ótvirætt í þessum
síöasta faraldri. Undirbúningstíminn,
frá því smitun átti sjer staö og þar
til sjúkdómseinkennin koma í ljós,
er langoftast 1—3 dagar, i lengsta
lagi 7 sólarhringar. Innlend reynsla
bendir til, að sóttnæmið geti ekki lif-
að lengi í mönnum; má gera ráö
fyrir, aö því sje eytt 12—14 dögum
eftir aö sjúklingurinn sýktist. Þaö er
ekki fullvíst, hve lengi sóttnæmiö lif-
ir utan líkamans, á munum, likum o.
þvil., en taliö vist, að þaö sje skamm-
líft, líkt og mislingasóttkveikjan.
Læknarnir ætla, að sótthætta stafi
ekki af dauðum munum, ef 24 kl,-
tímar eru liðnir frá þvi að sóttnæmi
gat borist á þá. Viöbúiö er, að menn
sjeu afsýkjandi síðari hluta undir-
búningstímans. Sýkingarháttur er al-
gengastur á þann veg, aö ósýnilegur
úöi berst úr munni og nefi sýktra,
er þeir tala, hósta o. þvil., út í and-
rúmsloftið, og honum anda þeir aö
sjer, sem smitast. Næmleiki veikinn-
ar er svo mikill, aö slíks eru tæpast
dæmi um aðrar sóttir. Aö korna
stutta stund inn í herbergi, þar sem
inflúensusjúklingur er, nægir til aö
smitast, því sóttnæmið svífur þar í
andrúmsloftinu. Úti getur þaö eflaust
borisf skamman spöl, en auðvitað
ekki móti vindi. Þó er afarólíklegt
aö þaö berist á þann hátt nema fáar
(IO—15) stikur, svo aö hætta stati
af. Næmi manna fyrir veikinni er
óvenjulega mikiö. Börnum innan 5
ára og fullorðnum yfir fertugt ei’
minna hætt, en annars geta ntenn
sýkst á öllum aldri. Ónæmir eru ætíö
nokkrir, er veikin gengur yfir (alt
að %). Ónæmiö eftir veikina helst
misjafnlega lengi, en yfirleitt stutt,
svo hún getur gengiö sem farsótt
meö stuttu millibili. Á eftir aöalveik-
indaöldunni koma aðrar smærri, svo
aö veikin hverfur ekki úr landinu fyr
en eftir 1—2 ár, eöa jafnvel lengri
tima. Þyngd veikinnar og manndauöi
af hennar völdum er rnjög rnismun-
andi. Hún getur reynst þung í einni
sveitinni, en miklu ljettari í annari,
án þess menn viti orsökina. Síöari
veikindaöldurnar geta reynst skæöari
en sú fyrsta, en föstum lögum fylgir
þaö ekki. Oft er ómögulegt aö greina
inflúensu frá almennri kvefsótt í
fyrstu byrjun. Sagt er, aö ýms hús-
dýr geti sýkst af inflúðipsu, t. d.
hestar, hundar og kettir, en alveg ó-
víst, hvort sóttnæmið getur borist úr
dýrum í rnenn.
Þetta er aöalefnið úr þv^ sem
læknadeildin segir um veikina sjálfa.
En um varnir gegn henni segir hún,
að þekking vorra tima á veiki þess-
ari sje af svo skornum skamti, aö
engar sóttvarnir geti talist óyggjandi
nema algerlega sje tekið fyrir allar
samgöngur, en slíkt sje auövitað öld-
ungis óframkvæmanlegt, svo missir-
um eöa árum skifti, og þaö þegar
hálft landiö eigi í hlut. Læknadeildin
gerir þó tillögur um sóttvarnir, og
eru reglur þær frá stjórnarráðinu, sern
áöur hafa verið birtar, bygðar á
þeim. Hún segist gera ráö fyrir, að
ekki sje gerlegt, að beita öörurn vörn-
um gegn aökomuskipum en sóttvarn-
arlögunum frá 6. okt. 1902, þótt þau j
sjeu ekki miöuð viö varnir gegn in- !
flúensu. Að sjálfsögðu sje þaö eitt
fyllilega tryggilegt, að telja allar út-
lendar hafnir sýktar eða grunaðar,
meöan sóttin sje ekki algerlega horf-
in í löndum þeim, sem skipin koma
frá. Mikil vandkvæöi sjeu þó á þessu.
Sóttvörn yröi þá að haldast gegn öll-
um útlendum skipum, sem komi til
Noröur- og Austurlands, líklega í 2
ár, en afarerfitt aö vita, hvenær sótt-
in sje um garð gengin í hverju landi,
því næstu árin eftir að inflúensa hafi
gengiö, sigli oft almennar kvefsóttir
undir hennar nafni. Erfiðleikum geti
þaö valdið, að læknar úr landi hljóti
aö veita sjúklingum á skipum hjálp,
ef á þurfi aö halda, en sje inflúensu-
sýki á skipinu, þurfi að einangra
la;kninn um tíma, eftir aö hann hefði
átt mök við það. Tryggilegast væri,
að hafa sjerstakan sóttvarnarlækni
á sóttvarnarhöfnum, sem ekki hefðl
þá ööru aö sinna, og þyrfti hann aö
vera einangraður meðan skipaferð er
mest. Svo geti og stafað hætta af
leynimökum landsntanna viö botn-
vörpunga og önnur skip úti á sjó.
Þetta er um varnirnar út á við.
En um samgöngur milli sýktra og
ósýktra landshluta, segir læknadeild-
in, aö þaö eitt sje óyggjandi, aö banna
alla mannflutninga þar í miln og
skoöa þá alt Suöurland og Vestur-
land sem sýkt. Slíkt geti þó tæplega
komiö til mála. Á einangrun veröi og
nær ókleifir erfiðleikar, er 300—400
rnenn fari með einu skipi milli lands-
hlutanna, eins og eigi sjer stað bæði
vor og haust. Búast megi viö, að óöar
en slíkar ráðstafanir korna alvarlega
í bág við atvinnurekstur manna, rísi
almenningur eindregið móti þeim, og
verði þá jafnframt vonlaust um aö
geta framkvæmt þær. Hjer beri því
aö sama brunni og er um sje að ræöa
varnirnar gegn útlöndum, aö því
fylgi nær ókleifir erfiðleikar að beita
svo ströngum vörnum, sem æskileg-
ar væru og einar gefi nokkurn veginn
fulla tryggingu. Að einangra kaupa-
fólk og aðra, sem landveg þurfa aö
fara milli landshluta á sumrin, mundi
og reynast erfitt. Aftur á móti þurfi
engin vandræði að stafa af póstferð-
um, með því að skoöa megi flutning
pósta ósaknæman 24 tímum eftir að
hann er kominn úr návist manna úr
sýktum hjeruðum.
Svo bendir læknadeildin á, aö hætta
geti stafað af því, að veikin flytjist
hingaö til Suðurlands og til Vestur-
lands aftur úr þeim hjeruöum innait-
lands, þar sem hún kynni aö ganga
með vorinu, og frá útlendum skipum.
Gæti komið til greina, að beita sótt-
vörnum gegn þessu, ef veikin yrði
lifandi í fáum sveitum þegar vorar.
Fyrir einstök landssvæöi og ein-
stök heimili telja læknarnir tiltölu-
lega auðvelt að verja sig, ef fólk hafi
eindreginn vilja á því. Engin hætta á
því, að veikin berist í lofti milli bæja.
Margar landssveitir geti varið sig
kostnaðarlítið, meðan almenningur
þar hafi eindreginn áhuga á sóttvörn,
en heldur ekki lengur.
Nokkrum orðum skal hnýtt hjer
aftan við til ,,Tímans“, út af svari
hans gegn því, sem sagt var í 5. tbl.
Lögr. um ávarp Fljótshlíðarmarm-
anna. Blaðið virðist líta á ávarpiö
eins og eitthvert merkisinnlegg í urn-
ræðurnar um inflúensuveikina og
sóttvarnarmálið. Vandalítið er þó aö
sJá, að ávarpið á aö vera árás á Lögr.,
en að hinu er aö eins beitt sem vopni,
og er lítt skiljanlegt, aö „Tímanum"
hafi ekki verið þag fullljóst frá upp-
hafi. En látum það liggja.milli hluta.
Nú faömar hann avarpsmennina aö
sjer fyrir „heilbrigöismála" skoðanir
þeirra. Formaöur læknafjelagsins hjer
hefur sagt Lögr., aö hann hafi í haust
sent „Tímanum" yfirlýsing frá fje-
laginu um skoðanir þess á veikinni,
en blaöiö hafi ekki birt hana. Aftur
á móti er svo aö heyra, sem það hafi
beint talið skyldu sina að birta heil-
brigðismálaálit Fljótshlíðarmann-
í haust heimti jeg hvítann lamb-
hrút með mínu marki: sneiðrifað
aftan hægra, tvístýft fr. vinstra,
sem jeg á ekki; sá er sannar eign-
arrjett sinn á honum vitji andvirð-
is hans til mín og semji við mig
um markið.
Lanárdal í Hrútafirði 22. jan. 1919.
Jóhann Jónsson.
anna, og það færir þá ástæðu fyrir
þessu, að þar komi fram skoðanir
mikilis meiri hluta á málinu, 99
manna af 100. Það hefur eftir þessu
hugsað, að skoðanir ljeknanna væru
í minni hluta og því ekki viljað sýna
þær í dálkum sínum. En þótt blaðið
sje sýnilega ánægt yfir þessari í-
mynduðu afstöðu sinni til meiri hlut-
ans, þá er langt frá því, að rjett sje
eða lofsvert, að haga framkomu smrii
eftir þvi, og síst af öllu er það karl-
mannlegt eða drengilegt. Meirihluta-
fylgi er engin sönnun fyrir rjettum
málstað. Maður, sem stendur einn uppi
með skoðun sína, getur haft rjett
fyrir sjer, þótt 99 mæli í móti, og
jafnvel þótt aftan við þá tölu væri
hnýtt mörgum tölum. Ef „Tíminn"
er í vandræðum að átta sig á þessu,
þá líti hann til þess máls, sem hon-
um er skyldast, samvinnustefnunnar.
Það er ekki ýkjalangt síöan að hún
átti að eins fáa formælendur. En það
voru ekki menn, sem töldu sjer skylt
að lafa aftan í meiri hlutanum. Þeir
hugsuðu ekki um, hvort 99 af 100
væru með sjer eða móti. Og það eru
þessir menn, sem samvinnustefnan á
alt að þakka, en ekki hinir, sem elta
kenningar þeirra af þeirriástæðueinni,
að þeir halda að þær sjeu nú orðnar
í meiri hluta. Sú hugsun lá í ávarpi
Fljótshlíðarmannanna, aö þeir vildu
ekki fá í blöðum þeim, sem þeiý
keyptu og læsu, annað en það, sem
þeir hefðu sjálfir áður hugsað, engan
nýjan fróðleik. Þeir mótmæltu því,
að fá til lesturs ummæli erlendra
lækna um inflúensuveikina, sjálfsagt
af því, að þau hafa ekki fallið saman
við þær skoðanir, sem þeir höfðu
áður myndað sjer um hana. Þetta
getur Lögr. ekki talið skynsamlegt,
enda veit hún þaö, aö lesendur henn-
ar eru yfirleitt ekki á sama máli og
ávarpsmennirnir um þetta, hvað sem
skoðunum þeirra á sóttvarnarmálun-
um annars líður, ]>ví um þau hafa
menn skrifað í Lögr. frá ýmsurn hlið-
um, eins og lesendur hennar kannast
viö. Lögr. efast um, aö þau búhygg-
indi „Tímans" borgi sig, þegar til
lengdar lætur, að útiloka læknana frá
umræðum um heilbrigðismál x dálk-
x:m sínum, enda þótt hann fái land-
búnðarmenn og guðfræljinga til að
skrifa um þau í þeirra staö.
Stríðslokin.
Síðustu frjettir.
Lundúnafregn frá í gær segir,
að tillögur komi fram á friðarráð-
slefnunni um það, að þjóðabanda-
lagið myndi tvö ráð, fulltrúaráð og
framkvæmdaráð. Alþjóðadómstóll
verði ekki skipaður að svo stöddu,
en friðarráðstefnan geri sjálf út
um mál þeirra, sem sök eigi á upp-
tökum ófriðarins. Verði síðar á-
kveðið, hvort dómstóllinn skuli
stofnaður. pað hefur áður verið
sagt, að Wilson hugsi sjcr þjóða-
bandalagið sem eins konar yfir-
ríki, og er það einkum hann, sem
beitir sjer fyrir þessu máli.
í Norður-þýskalandi gjósa sífelt
upp óeirðir af völdum Spartacusa
til og frá, en eru stöðvaðar og
bældar niður. 4. þ. m. var sagt frá
óeirðuin í Suður-Jótlandi og Hol-
stein. pjóðverjar eru óánægðir yf-
ir síauknum kröfum frá hálfu
bandamanna, og það er haft eftir
Ebert stjórnarformanni, að svo
geti farið, að þjóðverjar neiti að
undirskrifa nauðungarlfriðarskil-
mála.
Ensk fregn segir að þeir liafi enn
allmikinn her vígbúinn og sje því
borið við, að hann sje nanðsynleg-
ur vegna ástandsins heima fyrir.
Nu er talað um að Scheidemann
, verði forseti þýska ríkisins. Lieb-
knecht var drepinn án dóms, fjell
í óeirðum i Berlín.
Utanrikisstjórn Rússa hefur til-
kynt friðarráðstefnunni, að hún
skuli senda fulltrúa til viðtals við
fulltrúa frá henni, eins og stungið
hafði verið upp á áður, og á sá
fulltrúafundur að haldast á ey í
Marmarahafi. Rússastjórn hefur
boðist til að hætta undirróðri út á
við, ef bandamenn láti Rússa í
friði heima fyrir.
Rúmenar gera kröfu til að fá
Bukowínu, Bessarabiu, Dobrudsja
og Siebenbiirgen, en Grikkir kref j-
ast, að fá Konstantinópel og öll
hjeruð, sem Grikkir byggja, bæði
á Balkan og í Litluasiu.
Fxjettir.
Tíðin. 6—10 st. hiti daglega undan-
farna viku, og líkt urn alt land, svo
að allar sveitir munu nú snjólausar.
Er þetta sjaldgæf þorraveðrátta. —,
Aflabrögð eru góð.
Sjóvátryggingarfjelag íslands. Svo
h«itir fjelag, sem nýstofnað' er hjer
i bænum. Stofndagur þess er 15. jan.
síðastl. Nafnið ber með sjer, hvert
sje verkefni fjelagsin.s Það er eim
staki-a manna fyrirtæki, stofnað tneð
1 milj. kr. höfuðstóli og er *4 hluta-
fjárins þegar innborgaður. í stjórn
f jelagsins eru: L. Kaaber bankastjóri,
íormaður, Sv. Björnsson lögmaður,
varaform., Halld. Þorsteinsson skip-
stjói-i, Hallgr. Kristinsson framkv.stj.
og Jes Zimsen konsúll, en fram-
kvæmdastjórar fjelagsin, eru A. V.
Tulinius fyrv. sýlumaður og F. Kal-
kar, danskur maður, kunnugur vá-
tryggingannáluxn. Endurti-yggingar
hefur fjelagið fengið hjá útlendum
fjelögum. — Fyrirtækið er framfai-a-
spor og gott, að vátryggingarstari-
semin komist að nokkru á hendur inn-
lendra manna.
Bátur ferst. 5 menn drukna. 5. þ.
‘ m. fórst bátur frá Vestmannaeyjum
við lendingu á Landeyjasandi. Það
var smábátur sendur frá vjelbáti, sem
útifyrir beið, til þess að sækja fólk
í land, en dimt var orðið og hvolfdi
bátnunx við sandinn. 5 rnenn voru
á honum og fórust allir, en 2 voru
eftir í vjelbátnum. Þeii-, sem drukn-
uðu, voru: Halldór Árnason frá
Hvammi i Mýrdal, Páll Jónsson frá
Kirkjulæk, Ágúst ............... frá
Deild í Fljótshlíð, Jónas Benedikts-
son, úr Reyðarfirði, og Harald Nor-
niann, norskur.
Þetta er 3. báturinn sem ferst með
5 mönnurn nú á örstuttum tíma, og er
hörmulegt til þess að vita, hve sjó-
slysin eru hjer tíð.
Manntjónið í Eyrarsveit vestra. 1
siðasta tbl. var sagt frá, að 5 menn
þaðan hefðu farist á báti. Mennirnir
voru þessir: Ásmundur Sigurösson
oddviti i Suður-Bár, Guðm. Magnús-
son í Tjarnarbúð, Jón Elíasson í
Norður-Bár og sonur hans og sonur
Kjartans Ólafssonar á Akurstööum.
Jarðarför frú Jakobínu Thomsen
fór fram 8. þ. m. og var lík hennar
flutt suður að Bessastöðum.
Útsvarsmál landsverslunarinnar. í
yfirrjetti er nýfallinn dómur um að
landsverslunin sje ekki útsvarsskyld.
Málið reis út af útsvari því, sem lagt
var á landsverslunina hjer í bænum
fyrir árið 1917.
Slys. Þaö vildi til á Eyrarbakka, 5.
þ. m„ að maður Varð undir vjelbát,
sem verið var að setja á flot og
marði hann til bana. Maðurinn hjet
Tómas Þórðarson, frá Sumarliðabæ,
bróöir Jóns Fljótshlíöarskálds.
Guðjón Samúelsson hefur nú lokið
fullnaðarprófi í húsgerðárlist, í Khöfn
með hárri 1. einkunn.
Dönsk fjármál. Khafnarskeyti frá
4- þ. m. segir, aö danska stjórnin sje
að taka lán fyrir ríkissjóð, sem eigi
aö nema 120 miljnum, og verði það
lagt fram af skipaeigendum og aðal-
bönkunum.
Stjórnarskifti í Noregi. Ráöaneyti
Gunnars Knudsen hefur sagt af sjer
og búist við að myndaö verði sam-
Hjer með tilkynnist vinum og
vandamönnum að uppeldissystir
mín
frú María Njálsdóttir
andaðist nýlega í Kaupmannahöfn.
Haildór Hansen.
Ráðskosnstarfinn
við Heilsuhælið á Vífilsstöðum
er laus frá 1. apríl næstk. Árslaun
600 kr. + dýrtíðaruppbót, ásamt
fæði, húsnæði og vinnufötum. Um-
sóknir, með upplýsingum um ald-
ur og fyrri starfa, og með heil-
brigðisvottorði, sendist lækni hæl-
isins fyrir 1. marts næstk., en um-
sóknirnar stílist til stjórnarráðs-
ins.
steypuráðaneyti, segir símfregn frá
5- þ' m.
Rafmagnsmál Reykjavíkur. Á síð-
asta bæjarstj.fundi var samþykt að fá
verkfræðingana Kirk og G. Hlíðdal
til að taka að sjer umsjón með bygg-
ingu Elliðaárrafmagnsstöðvarinnar.
J. Krabbe fulltrúa skyldi falið umboð
til að undirskrifa lántökusamninga
í Khöfn, og byrjað á verkinu svo
fljótt sem unt væri.
Gasstöðin. Bæjarstj. hefur núsamþ.
að veita gasstöðvarstjórastöðuna, er
Borchenhagen fer frá henni, Bryn-
jólfi Sigurðssyni frá Flatey, en hann
hefur unnið við gasstöð í Noregi und-
anfarin ár.
Heiðurssamsæti hjeldu sóknar-
menn sjera Pjeturs á Kálfafellsstað
honum og frú hans 22. sept. í haust
sem leið, í minningu þess, aö þau
höfðu þá starfað í prestakallinu í
25 ár. Steindór bóndi á Breiðaból-
stað flutti ræðu fyrir minni prests-
hjónanna og afhenti þeim minning-
argjafir frá söfnuðinum, prestinum
ibenholtsstaf, búinn silfri og gulli, en
frúnni armband og brjóstnál, alt
vandaöa og góða gripi, með áletrun-
um. Samsætið var fjölment, og hald-
ið að afl'okinni messugjörð.
Hjálparstöð fyrir berklaveika í
Pvík. Sig. M*agnússon læknir skýrir
frá því i Mrg.bl, í gær, aö hjúkrunar-
fjelagið „Líkn“ hjer í bænum hafi
tekið á stefnuskrá sína, að koma hjer
upp hjálpai'stöð fyrir berklaveikt
fólk, og hefur feeknirinn áöur skrifað
um nauðsyn slíkrar stofnunar. Segir
hann nú, að „Líkn“ taki bráðlega ti!
starfa í þessa átt, og hafi ein kona
lofað að leggja fram 1200 kr. á ári
til þessarar starfsemi, en f jelagið sæki
nú um 1000 kr. styrk til hennar úr
bæjarsjóði, og muni hann auðfeng-
inn. En jafnframt hvetur hann menn
og konur til aö gerast fjelagsmenn í
„Lik“ og styðja á þann hátt þetta
þarfa fyrirtæki.
Skipaferðir. „Willemoes" kom frá
Austfjörðum í nótt. — „Gullfoss"
væntanlegur að vestan á morgun. —
„Botnia" kom til Khafnar 8. þ. m„
fer þar í þurkvi og leggur ekki á
stað hingað aftur fyr en 5. mars. —
„Sterling" fór frá Khöfn 9. þ. m.
Ný skáldsaga eftir Gunnar Gunn-
arsson kom út fyrir jólin í vetur hjá
Gyldendals bókaverslun í Khöfn, og
heitir „Edbrödre (Fóstbræöur). Ro-
man fra Islands Landnamstid". Það
eru þeir Ingólfur landnámsmaður og
Hjörleifur, fóstbróðir hans, sem sag-
an lýsir, og segir frá æskuárum þeirra
í Noregi, víkingaferðum þeirra vest-
ur um haf og loks landnámsför þeirra
til íslands. Höf. gerir sjer alt far um,
að vera í samræmi við lýsingar forn-
sagnanna, en gefur annars ímyndun-
arafli sínu lausan tauminn. Igólfur
er í sögunni staðfestumaður mikill,
trúmaður og festheldinn við fornar
venjur, en Hjörleifur óstööugur í
lund, trúlaus og reikull í ráði, en þó
drenglundaður og hraustmenni. Son-
unx Atla jarls á Gaulum, sem þeir
fóstbræður áttu við í Noregi, er einn-
ig vel lýst, og ekki siður konunx
þeirra fóstbræðra, sem með þeinx
fóru til íslands, og feörum þeirra í
Noregi, sem höf. virðist þó gera helst
ttl gamla í hlutfalli við synina í byrj-
un sögunnar. En karlarnir eru skemti-
legir. Og yfir höfuð er þetta skemti-
leg bók með góöunx skáldskap, sem
ofinn er utan um sannsögulega við-
burði. ; '!