Norðurland - 17.02.1917, Blaðsíða 3

„Samvinnumaöurinn“I
Þú sagðir mér einhverntírra í síma,
að samvinnu- eða kaupfélagsmenn í
Eyjafirði hefðu l.igt mikið kapp á að
vinna Einari \ »þingmanni« ykkar fylgi
í haust. Ekki virðist mér blása byr-
lega hjá honum með trúskapinn við
það mái, eí dæma skal eftir því, að
helzti og fremsti samvinnufélagsfor-
kólfur þjóðarinnar, Pétur á Gautlönd-
um, formaður Sambandskaupfélagsins,
er f Heimastjórnarflokkuum. í þeim
flokki er einnig Guðjón Guðlaugsson,
kaupfélagsstjóri Strandamanna um 20—
25 ára skeið, ennfremur Einar á Geld-
ingataek, Eggert Pálsson, Sigurður
ráðunautur, Matthfas Ólafsson, Stefán
í Fagraskógi — alt eindregnir sam-
vinnufélagsmenn. Ef þvf sú stefna ætti
að gera sig gildandi f þinginu, er
auðséð að hún á fyrsí Og fremst styrkt-
ar að vænta f Heimastjórnarflokknum,
en í »Þversum« þar sem Einar er,
er aftur á móti ekki ein einasta sál,
sem nefnd hefir verið í sambandi við
samvinnufélög, nema Sigurður jónsson
og svo — Einar »þingmaður«.
5»
Merkilegur spádómur
eftir þýzkan jafnaðarmann.
Eftirfylgjandi spádómur er útdrátt-
ur úr ræðu Sósíalista eins f Stutt-
gart á Þýzkalandi. Hann heitir Vic-
tor E. Kroemer og flutti ræðu þessa
f ágústmánuði 1907 í Stuttgart á al-
þjóðaíundi Sósfalista. Ræðan eða
kaflar úr henni voru prentaðir upp
aftur f blaðinu Christian Hértrld í
Bandarfkjunum, og var þar spá-
dómur sá, sem nú skal greina:
»Eftir voðalegt strfð verður Þýzka-
land undir og bfður ósigur á ölium
köntum landsins. Verður þá stjórnar-
bylting á Þýzkaiandi og myndast
þjóðveldi með Þjóðverjum og Aust-
urrfkismönnum. — Hinn slatneski
hluti Austurríkis gengur tii Rússlands
og myndast þá stórkostlegt siafaveldi
eða rfkjasamband. Einnig mynda Ev-
rópuþjóðirnar samband sfn á milli.
England fær tii umráða allar nýiendur
Þjóðverja, og floti Breta ræður lögum
og lolum á öllum höfnum heimsins, og
engar aðrar þjóðir þurfa til flota að
kosta og fá það ekki. Ástralía græðir
meira en nokkur önnur þjóð við bylt-
ingar þessar, því að fólkið streymir í
þungum straum inn f iandið og tyrir
Panamaskurðinn flyzt miðpunktur og
megin verzlunarinnar frá Atlantshafinu
til Kyrrahafsins. Canada blæs upp og
tekur feykilégum framförum, einkum
Norðvesturlandið og svo vestuirfkin í
Bandarfkjunúm og Aslralfa. Og höfuð-
borgir fylkjanna og rfkjanna verða
miðpunktur aiiskonar iðnaðar f stærri
stýl en menn áður hafa þekt eða haft
hugmynd um.«-------
— Þetta er spádómur, og verða
menn að játa, að séð hefir maður sá
jafnlangt nefi sínu og nokkuð betur.
Hvort það kann alt að rætast, viljum
vér ekkert um segja; — en nærri
hefði mönnum þótt hann geta þó að
hann hefði spáð 1914 og 5t og
er þetta ekki ósvipað því, sem Njáll
gamii mundi hafa hugsað.
S
Stephat) G. Stephanssoi) skáld.
Nokkur félög f Reykjavfk hafa tekið
sig saman um að ,bjóða honum heim
til íslands f sumar og safna fé tii
þess að kosta ferðina Það eru Ungm,-
fél Rvk., Hið fsi. stúdentatélag, Stúd -
fél. háskólans, Lestrarfélag kvenna
Rvfkur, mentaskólafél. Framtfðin, versl-
unarmannafél. Merkúr og sambands-
stjórn U. M. F. í, Stendur 10 manna
nefnd fyrir þessu, einn úr hverju fé-
I*gi og hefir hún sent út lista til
fjársöfnunar með svohljóðaadi formála:
»Stephan G. Stephansson er eitt af
25
frurnlegustu skáldum þjóðar vorrar,
víðsýnn, djúpiiygginn og orðspaki r.
Surn kvæði hans eru snildarverk. Hann
fór tvítugur tii Vesturhosms, 1873, ug
hefir dvalið þar sfðan. Hann tr al-
þýðumartur og hefir jatnan unnið hörð-
um höndom tyrir sér og sínum. Þó
hefir hann lagt þann skerf til bók-
menta vorra, er seint mun fyrnast, þvf
að hann hefir auðgað þær bæði að
efni og formi. Þjóð vorri og tungu
ar n hann heitt, sem kvæði hans best
sýna. — Landar hans í Vesturheimi
hafa á ýmsnn hátt vottað honura þökk
sína, en íslenska þjóðin hér heima
hefir ekki enn sýnt honum neinn vott
virðingar sinnar og þakklætis. Kvæðin
hans falla henni í skaut, og mætti ætla
að henni væri kært að sýna á einhvern
hátt þökk sfna f verki «
»S k u g g a - S v e i n n«.
\ Niðurlag.
Ketil leikur Páll G. Vatnsdal svo að
áhorfendum þykir gaman að. P. V. er
orðinn æfður á leiksviði og leysir þau
hiutverk sem hann velur sér ávalt lag-
lega af hendi. Það verður varla varið
að hann gerir fuilmikið úr ræfilsbætti
Ketiis, en það er samræmi f leik hans
og flestum ieikendunum betur, tekst
P. V. að ná skyndilegum breytingum
bæði í látbragð, málróm og andlits-
hreyfingar eftir því sem leikurinn krefst.
P. V leikur einnig Hróbjart vinnu-
mann og gerir það mæta vel, svo lítið
hlutverk sem það annars er.
Haraldut er sýndur af óvönum leik-
ara (Jóh. Þ. Kröycr). Haraldur er gerð-
ur svo frá höfundarins hendi, að ekki
er auðvelt að klæða hann holdi og
blóði svo vel sé rnetið af áhoríendum,
enda tekst ekki þeim er leikur hann
að gera það. Yfirleitt munu fæstir
þeirra sem leikið hafa Haraid, hafa
náð þeim þrótt í persónuna sem gera
verður ráð íyrir að hann »hinn frjálsi
fjallason« eigi f vitum sfnum.
Lárenzlus er sköruiega ieikinn af
Gísla R. Magnússyni og er stöðug
framför auðsæ hjá Gísla sem leikara.
Sigurð í Dal leikur Ingimar Eydal
alveg óaðfinnanlega, svo manni hug-
kvæmist ekki að Sigurður gæti verið
öðruvísi en Ingimar sýnir hann.
Jón sterka leikur Haildór Ólafsson
snikkari, nukið laglega yfirleitt, en
mætti þó vera mikilúðlegri t. d. á
grasafjallinu Orasa Guddu leikur Jóh.
Jónasson óg hefir þeim leikara ekki
tekist eins vel við neitt hlutverk áður,
gcrvi hans er gott og yfirleitt er
Gudda engu miður ieikm en sfðast.
Ovend smala leikur unglrú Lára Jó-
hannésdóttir. Folk hlær oftast að þeirti
persónu á leiksviðinu, hvernig sem
farið er með, og svo er enn. Qaldra-
Héðinn leikur Sigtr. Þorsteinsson og
gerir það vei, sérstakiega þegar hann
hræðist stúdentana. Bændurnir Qeir
og Orani eru gerðir ræfilslegir úr hófi.
Slúdentainir Qrímur og Helgi (Kon-
ráð Jóhannsson og Hallgr. Sigtryggs-
son) eru dável sýndir en þó eru þeir
of daufir f látbragði og rödd þeirra
stöðugt alvarleg eins og þeir væru
við jarðarför,
Úibúnaður leiksviðsips er góður eins
og áður, nema þokan Slæðan sem á
að sýna hana er aftaf of þétt og væri
nærri því betra að hafa einungis hálf-
rökkur á leiksviðinu og hafna slæð-
unni alveg. v
Þenna síðari hluta leikdómsins um
»Skugga-Svein« hefif »Nl.« neyðst til að
láta bfða um of vega rúmleysis í biaðinu.
Kvenúr með siifurfesti merkt V.
S. tapaðist á leiðinni framan Eyja-
fjarðará og út í Brekkugötu á Akur-
ureyri Finnandi skili á afgreiðsiu
iNorðurlands«.
«1.
DANSK ASSURANCEKOMPAGNl,
Köbenhavn,
vátryggir mótora
gegn
slifskemdum-vjelbrofum
og lætur jafnframt í tje
árlegf effirlif
með mótorunum, þannig að það lætur taka þá í sundur og
hreinsa«þá og það, sem þeim fylgir, slípa ventíla, sverfa saman
ásból (legurnar) og máta varahluti.
Umboðsmaður þjer nyrðra er
Karl JNJikulásson,
Akureyri.
JMýkomið
margartegundir af
ÚRUM
°g
úrkeðjum
í verzlun
KristjánsHalldórssonar,
Hafnarstrœti 35.
Að bæta landið.
>Um framfðr lands og frœðartíð
er fjölmart sagt og skrifað
og margí til bóta breyskum lýð
er boðað sagt og klifað.
En hefir vor þjðð á þeirri tíð
að þeim mun betur hfað<.
Þetta einfalda vers frá gömlu þjóð-
hátfðinni vakti mig í morgun. Því, er
það ekki afarmerkilegt, höfuðskáldin
á öldinni sem leið, frá Bjirna og Jón-
asi til vorra daga, minna sjaldan á
hversu mjög og íramar öllu þjóð vorri
rfður á áð bæta sjálfa S'g? Að vísu
hafa þeir hugsað, að yrði þjóðin sam-
taka í því að »rækta rein við rein«
og »færa saman stein við stein,« mundu
menn sjálfir verða að nýjum og betri
betri mönnum. En saga mannkynsins
í beild sinni sýnir, að þótt einhver
þjóðin taki framförum út á við, verð-
ur ávalt lftið úr framförunum inn á
við, eða á hugsun og hegðun. Beztu
siðaspekingar hafa fundið þetta og
reynt á ýmsan hátt, að bæta úr þess-
ari skekkju, með öflugum siðareglum,
betri landsstjórn, löggjöf og trúarbrögð-
um. En eru eigi dæmin degi ijósari —
dæmi sem sýna bæði viðleitni mannvit
»til bóta breyskum lýð,« og árang-
urinn eða árangursleysi þeirrar við-
leitni. Á Þýskalandi er sjónin sögu
ríkust í þessu efni. Engin Evrópuþjóð
á eða átti að hrósa hærri og glæsi-
l«gri siðmenning en Þjóðverjar. Og
samt fór eins og fór. Um þá ódæma
hrösun aftur á bak, sem þar blasir
við öllum heimi — vitskert ódæma
afturför á óðalsgrundu mannkynsins
mestu leiðtoga: Luthers og Melanch-
tons, Lessings og Kants, Göetha og
Schiller, Heiðers, Ficthes, He ,els o.,
fl. sýnir hvað ótrúlega skamt gangi
að siða þjóðirnar inn á við, jafnvel
þann hluta þjóðanna, sem mest for
réttindi hefir til allra mentunartæki-
færa. Enda lítur svo út, að sjálfar-
siömenningarstofnanirnar starfi öfugt
þegar fram líða stundir svo sá höggvi
sem hlýfa skyldi. Stjórnmálaherrar og
löggjafar skari þvf fremur eldinn að
kö<cu sjálfra sinna sem þeir hafi meiri
meiri ráðin, og um kirkjuvöldin má
sama segja, að þeirra vald sækir í í-
halds- og ófrelsis áttina því fremur
sem þeir fá færi á að einskorða trú
og siði við rétttrúnað þeirra. Alt þetta
er alkunnugt. Og svo bætast við á
strfður og hleypidómar, sem berlegast
birtist f ofmetraði og ágirnd herþjóð-
anna (Militansmi).
Eg vil ekki orðlengja þessa hlið
málsins, heldur spyrja: hver von sé
til þess að limirnii dansi ekki eftir
höfðinuf
M.J.
Opnið augun
fyrir fóðuraukning.
Niðurlag.
fundarin ; var að ræða um forðagæzlu
í hreppnum, og gera ráðstafanir um
fóðurbirgðir bænda eítirleiðis Voru
fundarályktanir aamþyktar þannig:
A. Að mjólkandi kú séu ætlaðar
80 v , geldneyti 40 v., hestum 20 v.,
trippum 15 v., lambá 3—4 v , geid-
kind 2 — 3 v., hrútum 7—8 v. Auk
þess felur fundurinn hreppsnefnd að
tryggja sveitinni fóðurauka f rúgmjöli
og öðru, er nemi alt að mánaðarforða
handa sauðfé til næsta vetrar, á þann
hátt er neindinni þykir hentugast fyr-
ir komið.
B- Fundurinn felur forðagæzlu-
mönnum að halda sér fast að lögum
og samþyktum þeim er um það hljóga
og telur heppilegast að haustskoðun
sé framkvæmd í enda sláturtfðar.
C Eineig ályktar fundurinn, að á
mánaðarfresti sé viktuð io. hver kind
og forðagæzlumönnum fengin viktar-
skýrsla, þegar þeir óska þess.
D Ennfremur ályktar fundurinn að
enginn hreppsbúa, búandi eða búiaus
eða félag megi selja eða láta af hendi
hey, sem í hreppnum er heyjað, til
utanhreppsbúa; ekki heldur taka í
fóðurgripi cða fé utanhreppsbúa nema
með samþykki forðagæzlumanns eða
hreppsnefndar.
Fieira var ekki rætt á íundinum.
Hreppsnefnd hefir keypt f haust á
fjórum stöðum sjálfstæð hey í hreppn-
um, alls 210 v. og útvegað nægilegt
fóðurmjöl og fóðursíld. Einnig var sett