Alþýðublaðið - 04.06.1965, Blaðsíða 9
DANSKA þjóðþingið hefur sam
þykkt lögin um afhendingu ís
lenzku handritanna. Þetta var á
kvörðun, sem hafin var yfir flokks
sjónarmið. Pólitískir andstæðing
ar sameinuðust í skilningi á vís
indalegri, þjóðlegri og norrænni
sanngirni þessarar gjafar til
bræðraþjóðar, sem um margra
alda skeið hefur verið í ríkja
sambandi með okkur. Endanleg
skipti á búinu hafa farið fram.
Senn eru liðin 20 ár síðan mál
ið var borið upp. Við skulum
minnast þess í dag, að það var
Jansen, lýðháskólastjóri, sem
fyrsta úrslitafrumkvæðið í þessu
máli 1947. Þáð var G- O. P. Christ
iansen, lýðháskólastjóri, sem
beitti sér fyrir því, að þingi og
stjórn var sent bréf, þar sem
hvatt var til þess, að íslendingum
væru færð hin gömlu handrit síij
að gjöf. Með örfáum undantekn
ingum studdu danskir lýðháskóla
stjórar þessa áskorun og fóru
flestir lýðháskólakennarar að
dæmi þeirra.
Það var mjög eðlilegt, að lýð
háskólarnir beittu sér fyrir þessu
máli. Það átti rót sína að irekja til
hinnar róttæku, norrænu stefnu
þeirra eftir >1864. Breyting Dan
mei^cur úr evrópsku ,s‘órveldi í
norrænt þjóðríki og sú staðreynd
að nokkur huftdruð þúsund landar
okkar voru í útlegð á Suður-
Jótlandi kenndi þjóðinni mikil
vægi þjóðmenningar. Það féjl
í lilut lýðháskólanna að hvetja til
ný—norrænnar hugarff Vbreyting
ar, það er upplau'-nar hinna póli
tísku og menningarlegu afleiðinga
vestnorrænnar valdastefnu, sem
Danir höfðu fyigt í ma"gar aldir.
Þess vegna vaknaði skilningur á
og stuðningur við baráttu Færey
ina fyrir þjóðernislegu og menn
ingarlegu frelsi, bará4tu íslend
inga fyrir stjórnmálafrelsi, bar
áttu Norðmanna gegn dönskunni
og baráttu Finna gegn menningar
legum yfirráðum Svía.
Allt stóð þetta í sambandi við
hið nýnorræna viðhorf, og það
náði að sjálfsögðu einnig til hand
ritamálsins, hinna endanlegu
skipta á búi íslendinga og Dana,
sem eignazt höfðu á stórveldis
tíma sínum og hörmungarárum ís
lendinga þjóðararf þeirra, einu
þjóðminjarnar, sem íslendingar
óttu frá miðöldum.
Þetta voru tildrög nær einróma
stuðnings lýðháskólanna við frum
kvæði G- P. Christiansens 1947-
Og þetta var ástæðan til þess að
flestar greinarnar til stuðnings
afhendingunni voru rítaðar af lýð
háskólamönnum eða mönnum^ sem
stóöu í sambandi við hið nýnorr
æna viðhorf lýðháskólanna. Þetta
á einnig við um þetta blað (Kriste-
ligt Dagblad) og ritstjóra þess.
Þess verður minnzt með virðingu
í annálum Norðurlanda, að „Kriste
ligt Dagblad” var eina blaðið í
Kaupmannahöfn, sem beitti sér
afdráttarlau t fyrir þessu máli.
Ei skulu nefnd fleiri nöfn manna
sem beittu sér fyriF því að koma
þessu ré*tlætismáli í höfn. Eng
inn þeirra vill nokkra viðurkenn
ingu fyrir þetta. Lýðháskólarnir
ekki heldur. Málstaðurinn var
stærri og átti dýpri ræ*ur. Það
er hinn nafnlausi Dani, sem á
þakkir skilið, ekki stjórnmála
stefnur, ekki stjórnmálaflokkar.
En við skulum ekki gera lítið
úr hvötum andstæðinga afhending
arinnar^ hvorkj vísindalegum né
þjóðlegum. Að undanteknum ýms
um munum á söfnum okkar voru
handritin síðasti sýnilegi vottur
inn um hin fornu völd okkar á
Ves'ur—Norðurlöndum- Þau hafa
verið geymd hjá okkur undir um
sjón háskólans í 250 ár. íslend
ingar hafa eðlilega gert mikilvæg
ustu rannsóknirnar á andlegum
arfi sínum á þessu tímabili. En
einnig má nefna danska vísinda.
menn. íslendingar minnast fram
laga Rasks og Kálunds með virð
ingui svo að ékki sé minnzt á fé
það, sem Danjr hafa lagt í ú'.gáf
ur. Vissulega finnst mér of mik
ils ofstækis hafa gætt meðál and
stæðinga afhendingarinnar og
þannig hafa þeir oft falið stað
reyndir og eínkum fínnst mér þeir
TIN
hafa gert lítið úr eða þagað um
framlag íslendinga. En látum
það vera. Andstæðingarnir hafa
unnið þarft verk í útvarpi og sjón
varpi, í bókum og bæklingum
o.s.frv., þeir hafa vakið athygli
á höfuðritum íslenzkra bókmennta
frá miðöldum. Áður þekktu sára
fáir til Árnasafns og hinna mörgu
bóka í Konungsbókhlöðunni. Einn
ig verð ég að róma hina fögru
sýningar, sem haldnar hafa verið
í ýmsum dönskum bæjum á fal-
legustu handritunum frá hinni fjar
lægu eyju. Það er gott til þess að
vita, að sém flestir geti kynnt
sér þessa dýrgripi áður en þeir
eru sendir til landsins hvers and
legur arfur þeir eru. — Þannig
hafa kappræðurnar, bæði með og
á mó*i, stuðlað að norrænni
fræðslu og einkum að fræðslu
um ísland, sem við höfum verið
vanir að gera okkar rómantískar
hugmyndir um vegna þekkingar
á gullaldarljóðunum. Kannski
stuðlar þetta allt að því, að sög
urnar verði aftur útbreiddar hér
heima. Kannski munu andstæðing
arnir nú reyna að fá skýlausri
ákvörðun þjóðþingsins hnekkt
með þjóðaratkvæði eða málssókn
En ég ætla að ljúka orðum mín
um með tilvitnun í það fegursta
sem hefur verið sagt í umræðum
um mólið, ummæli lögfræðings-
ins Hurwitz prófessors:
„Málið er ekki lagalegt heldur
snýst aðallega um, hvað sé sögu-
lega sanngjarnt og eigi sterkasta
stoð frá tilfinningalegu sjónar
miði. Gerum ráð fyrir, að annars
Vegar sé fámennur hópur sér
menntaðra manna, sem af hags-
munaástæðum vilja að Danir hafi
áfram varðveizlu þessara handrita
á hendi (þó að gæta megi þess
ar hagsmuna í öllum aðalatriðum
með ljósritunum)^ og gerum ráð
fyrir að hins vegar sé þjóðarósk
um, að flutt sé aftur til heima
landsins það, sem íslandi er dýr-
mætur fjársjóður- Þannig er þessu
í raun og veru háttað, og valið
ætti ekki að vera eins erfitt af
danskri hálfu og það virðist vera.
Það sem skiptir máli er að láta
víðsýhi ganga fyrir þrÖngsýni-“
Danski rithöfuncfurinn iorgen Bukdahi í Askov
hefur veriS einhver skeieggasti stuSningsmaS-
ur ísiendinga í handritamálinu. í eftirfarandi
grein rekur hann hiS drjúga framlag dönsku lýS
skólana og „Kristeligt Dagblad" til málsins.
Teikning eftir Morten Larsen úr bókinni, Guder, helter og godtfolk.
VERKSMIÐJUÚT-
SÖLUNNI
að Skúlagötu 51, I. hæð, iýkttr í kvöld.
Vegna breytinga á framleiðslu vorri verða
eftirtaldar vörur seldar með tækifæris-
verði: — Hinar viðurkenndu Síretchbuxur
í ýmsum stærðum og litum.
Nælonúipur, fullorðinsstærðir. — Dökk-
bláir Blazerjakkar stúlkna á 12—16 ára.
Sundskýlur — Sundbolir — Dömublússur
Barnahúfur.
KOMIÐ — og gerið góð kaup.
Sportver
Skúlagötu 51 — I. hæö.
Búslóð auglýsir
SVEFNSÓFAR, eins og tveggja manna.
SVEFNSTÓLAR, SVEFNBEKKIR,
margar gerðir.
Búsléð við Néatún
Sími 18520.
HÖFUM FLUTT
skrifstofur okkar og vöruiager í
ÁRMÚLA 7
GUÐMUNDUR JÓNSSON H.F.
VÉLAR og VERKFÆRI H.F.
Keflavtk - Suburnes
Höfum fengið nýtt símanúmer.
Númerib er 2070
í KEFLAVÍK.
ENSKIR
BLAZER - JAKKAR (ull)
Drengja- og telpnastærðir.
Aðalstræti 9.
Sími 18860.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 4. júní 1965 f ;
lil t.«M.