Vísir - 14.06.1968, Blaðsíða 8

s
VÍSIR . Föstudagur 14. júní 19S8.
VSSIR
Otgefa.Adi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson
fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Olfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Simar 15610 og 15099
Afgreiðsla : Hverfisgötu 55. Sími 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda hf.
Menningarmiðstöð |
gtundum hættir íslendingum til að líta á bókmenntir
og menningu sem einn og sama hlutinn. Þetta stafar /
að sjálfsögðu af því, að menningararfur okkar er fyrst )
og fremst tengdur bókmenntum. Þær eru enn í dag \
styrkasta greinin á menningartré þjóðarinnar. En \\
fjölbreytnin er miklu meiri en áður. Nægir í því sam- ((
bandi að minna á hinn mikla áhuga, sem nú ríkir hér /
á tónlist og myndlist. )
Almenningsbókasöfn hafa lengi verið til hér á landi. )
Þau eru liður í viðleitni nútímaþjóðfélags til að út- \
breiða menninguna sem mest meðal fólksins. Bækur (
eru dýrar og því er flestum útilokað að eignast allar (
þær bækur, sem þeir vilja lesa. Á almenningsbóka- /
söfnum geta menn fyrir sáralítið fé fengið aðgang )
að miklu úrvali skáldrita og fræðibóka. Og þetta )
nota menn sér óspart. Nýjustu skýrslur frá Borgar- \
bókasafninu í Reykjavík sýna, að útlán eru mikil og (
fara sívaxandi, þrátt fyrir tilkomu sjónvarps. (
Ekkert virðist vera því til fyrirstöðu, að hið sama /
sé gert í ýmsum öðrum menningargreinum. Ef al- )
menningur gæti fengið lánaðar hljómplötur gegn )
vægu gjaldi, mundi tónlistaráhugi eflast hér á landi, \
því að fáir geta leyft sér að kaupa allar þær hljóm- (
plötur, sem þá langar til að hlusta á. Ekki á þetta (
síður við um myndlistina. Almenn útlán á málverk- /|
um mundu vissulega treysta þá listgrein í sessi og )
flytja hana nær fólkinu í landinu. )
Borgaryfirvöld í Reykjavík höfðu þessi nýstárlegu )
og skynsamlegu sjónarmið í huga, þegar ákveðið var (
að láta teikna nýttBorgarbókasafnshús, sem á að rísa í
framtíðarmiðbænum við Kringlumýrarbraut fyrir árið
1973. í þessu efni hefur verið farið að ráðum Eiríks
Hreins Finnbogasonar borgarbókavarðar, sem hefur
á opinberum vettvangi bent á ágæti þess, að Borgar- (
bókasafnið færi smám saman út kvíarnar og miðí að í
því að verða alhliða menningarmiðstöð. Enda virðist /
almenningsbókasafn vera hentugasti grundvöllur og j
burðarás slíkrar miðstöðvar. )
í nýja safnhúsinu er gert ráð fyrir sérstakri tón- \
listardeild og aðstöðu til myndlistarsýninga. Þá er \
einnig gert ráð fyrir herbergjum handa leshringjum í
og áhugahópum á ýmsum sviðum. Ennfremur á þar (|
að vera lítill samkomusalur til mennta- og listkynn- }j
inga. Með þessu er stefnt að því, að Borgarbókasafn- ) I
ið verði menningarmiðstöð í lifandi tengslum við \
borgarana. Auk hinna eiginlegu safndeilda þarf að v
vera þarna veitingasalur og reyksalur, svo að almenn- ,
ingur, t., d. skólafólk, geti varið deginum eða kvöldinu
til að sinna áhugamálum sínum á safninu.
Reykjavíkurborg hefur með þessu tekið lofsvert )
og eftirbreytnivert frumkvæði, sem mun hafa ómet- j
anleg áhrif, þegar fram líða stundir. \
SPJALLAÐ UM IÐNÞRÓUNMA
Ottó Schopka:
Gengisskráningin
Ckráning á verði erlends gjald
eyris fslenzkum krónum,
gengisskráningin hefur mikil
áhrif á alla efnahagsstarfsem-
ina í landinu. Hér á landi, þar
sem meginhluti gjaldeyristekna
þjóðarbúsins kemur frá sjávar-
útvegi og fiskiðnaði hefur skrán
ing gengisins yfirleitt verið mið-
uð við að mikilvægustu grein-
ar útflutningsframleiðslunnar
gætu borið sig. Breyting á
skráningu gengisins er þó álit-
in svo mikilvæg og afdrifarík
aðgerð, að mikillar tregðu hef-
ur jafnan gætt af hálfu stjóm-
arvalda til að gripa til þess
ráðs, jafnvel þótt við verulega
efnahagserfiðleika hafi verið að
etja.
Af margvíslegum ástæðum
hefur breyting á gengisskráning
unni jafnan verið í átt til lækk-
unar á gengi íslenzku krónunn-
ar gagnvart erlendum gjald-
eyri, sem hefur þýtt, að verð-
lag á innfluttum vörum hefur
hækkað við gengisbreytingar
og þær verðhækkanir síðan
smám saman síazt út í verö-
lagið með öllum þeim afleið-
ingum, sem því fvlgja. Af þess-
um sökum hefur iðulega verið
reynt að komast hjá opinberri
gengisbreytingu með ýmsum að
gerðum, sem miðuðu að halla-
lausum rekstri hinna hefð-
bundnu útflutningsatvinnuvega.
Slíka aðgerð'" hafa einkum
falizt í styrkveitingum og
greiðslum uppbóta til einstakra
greina, oft mjög mismunandi
miklum eftir eöli og afkomu
hverrar einstakrar greinar.
Enda þótt hinni opinberu
gengisskráningu hafi ekki verið
breytt, jafngildir það þó gengis-
breytingu, þegar sumar útflutn-
ingsatvinnugreinar fá hærra
verð en opinberlega skráð gengi
fyrir þann gjaldeyri, sem þær
skila.
Talsmenn iðnaðarins hafa
margoft bent á, að röng geng-
isskráning skerðir eðlileg af-
komuskilyrði og samkeppnisað-
stöðu innlends iðnaðar og getur
því ekki verið í samræmi við
hagsmuni þjóðarheildarinnar,
þegar til lengdar lætur. Ef hald-
ið er uppi af ásettu ráði rangri
gengisskráningu, leiðir það til
þess, að erlendur varningur
fæst keyptur hér á landi fyrir
lægra verð en ella og samkeppn
isaðstaða innlends iðnaðar er
því óhagstæð.
Iðnaöurinn verður að búa við
þau kjör, að eðlilegt hlutfall sé
á milli verðlags á innfluttum
iðnaðarvarningi og verðlags á
innlendri framleiðslu. En stöðug
ar kostnaðar- og verðhækkanir
innanlands leiða til þess að
þetta hlutfall raskast iðnaðinum
í ó'hag. Ný gengisskráning í sam
ræmi við raunveruleikann er
eina leiðin til þess að leiðrétta
misræmiö þegar til lengdar læt-
ur. Hugsanlegt væri að vlsu að
ná einhverri leiöréttingu meö
tollaálögum á innflutning eða
með yfirfærslugjaldi, en reynsl-
an af slíkri gengisskráningu frá
dögum vinstri stjórnarinnar gef-
ur ekki tilefni til að ætla að
sú'leiö sé farsæl til frambúöar.
Það sjónarmið skýtur alltaf upp
kollinum, að ýmsum nauðsynja
vörum ákveðinna forgangs-at-
vinnuvega í landinu megi ekki
íþyngja á nokkum hátt, og er
því innflutningor beirra vöro-
tegunda leyfður óhindraður a
lágu gengi, enda þótt sams kon-
ar vamingur sé — eða hafi ver-
ið — framleiddur í landinu með
góðum árangri. Afleiðingin verð
ur svo óhjákvæmilega miklir
erfiðleikar í þessum iðngrein-
um, jafnvel að þeirra bíði ekk-
ert annað en að leggjast niöur
með öllu.
Þannig hefur t. d. skipasmíða
iðnaðurinn og veiðarfæragerö
hvað eftir annað mátt heyja
harða baráttu fyrir tilveru sinni
á tímum rangskráðs gengis, þeg
ar aðalútflutningsatvinnugrein-
unum var bætt lága gengið meö
uppbótum en þessar iðngreinar
urðu að keppa án tollvemdar
við erlenda keppinauta, sem
gátu selt framleiðslu sína á ó-
eðlilega lágu verði hér á landi.
Á sama hátt þrengir röng
gengisskráning mjög hag þess
útflutningsiðnaöar, sem ekki er
talinn þess verður að fá greiddar
uppbætur og styrki. Er þess
skemmst að minnast, að SÍS-
verksmiðjumar á Akureyri áttu
í miklum erfiðleikum á síðasta
ári af þessum orsökum.
Iðnþróun framtíðarinnar mun
í ríkum mæli mótast af því
hvaöa skilning. valdhafarnir
munu hafa á þeim afdrifaríku á-
hrifum, sem gengisskráningin
hefur á afkomu iönaðarins. Með
al þýðingarmestu útflutnings-
atvinnugreinanna munu á næstu
ámm bætast nýjar greinar,
fyrst og fremst nýjar iðngrein-
ar, sem væði munu byggja á
orku fallvatna og einnig á hug
viti, hagleik og smekkvísi lands
manna. En til þess að tryggja
framgang þessara iöngreina,
þarf að skapa þeim viðunandi
starfsskilyrði með raunhæfri
gengisskráningu á hverjum
tíma.
Fallhlífastökk á þjóðhátíð
Tjáttur úr sögu Fjölnismanna
eftir Gunnar M. Magnúss og
fallhlifastökk ásamt þvi að dans-
að verður í Miðbænum eru með-
al þeirrar nýbreytni, sem verður
á þjóðhátiðinni i Reykjavík
17. júni.
Hátíðarhöldin hefjast með
samhljómi kirkjuklukkna í
Reykjavík, en síðan mun forseti
borgarstjórnar frú Auður Auð-
uns leggja blómsveig á leiði
Jóns Sigurðssonar. Þá mun karla
kórinn Fóstbræður syngja, en aö
þvi loknu hefst guðsþjónusta í
Dómkirkjunni og prédikar sr.
Eirikur J. Eiríksson. Um kl.
11.30 syngur karlakórinn Fóst-
bræður þjóðsönginn og herra Ás
geir Ásgeirsson forseti leggur
blómsveig frá íslenzku þjóðinni
að minnisvarða Jóns Sigurösson-
ar.
öllum skrúðgöngum verður
stefnt í Laugardal og veröur
safnazt saman við Sunnutorg,
Álftamýrarskóla, Hlemmtorg og
Hrafnistu og munu lúðrasveitir
leika fyrir göngunum. Kl. 14
mun Ellert B. Schram hdl., for-
maður þjóðhátíðarnefndar, setja
þjóðhátíðina á Laugardalsleik-
vanginum. Þá mun forsætisráö-
herra, dr. Bjami Benediktsson,
flytja ræðu og fjallkonan flytur
ávarp.
Um kl. 15 hefst barnaskemmt-
un við Iþróttahöllina og veröur
þar margt ungu kynslóðinni til
skemmtunar. Stjórnandi verður
Klemenz Jónsson. Við Laugar-
dalssundlaugina hefst leikþátt-
urinn eftir Gunnar M. Magnúss
kl. 16 og er sýningartíminn um
hálf klukkustund. Þá fer fram
sundkeppni og keppni í sund-
knattleik.
Íþróttahátíöin á Laugardals-
velli hefst kl. 16.30 og verður
keppt í frjálsum íþróttum og
sýnd verður glíma og fimleikar.
Að þvi Ioknu sýna félagar úr
flugbjörgunarsveitinni fallhlífar-
stökk. Ýmislegt fleira veröur til
skemmtunar í Laugardalnum,
m. a. dansskemmtun barna og
unglinga og stjórnar Ólafur
Gaukur.
Um kvöldið verður svo stiginn
dans á þremur stöðum í Miðbæn
um, við Vesturver, á Lækjar-
torgi og í Lækjargötu. Hljómar,
hljómsveit Ólafs Gauks og Ás-
geirs Sverrissonar leika. Dag-
skránni verður slitið kl. 1 eftir
miðnætti.
I þjóðhátíðarnefnd eiga sæti:
Ellert B. Schram form., Böðvar
Pétursson, Árni Gunnarsson.
Baldur Guðlaugsson, tilnefndir
af borgarráði, Gunnar Eggerts-
son, Einar Sæmundsson, Reynir
Sigurösson og Bragi Kristjáns-
son tilnefndir af íþróttahreyfing-
unni og Óskar Pétursson frá
skátum. Þór Sandholt hefur
teiknað hátíðarmerkið og er þaö
í 15. sinn sem þaö er útgefið.