Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.1982, Blaðsíða 15

DAGBLAÐIÐ & VISIR. LAUGARDAGUR19. JUNI1982.
15
ur, myndlistarmaöur, sem ekki átti
til hnífs og skeiðar. Hann sagði ein-
hvern tíma við mig aö það væri ekki
hann sem ætti í þrengingum og við
fátækt að stríða, heldur lúxuspakkið.
Hann ætti ánægjuna og hamingjuna,
sem fæst út úr myndlistinni, akkúrat
þaö sem ekki fæst fyrir peninga. Eg
held að það sé mikið til í þessu.”
— Er hægt að lesa út úr verkum
þínum þitt lífshlaup?
„Eg býst við því, já. Ef ég er ein-
lægur í því, sem ég er að gera, þá
hlýtur það að vera hægt. En framtið-
in verður að skera úr um það.”
— Heldurðu að einhvern tíma
verði sett upp um þig álíka myndröð
og þú varst að setja upp um Kjarval?
„Eg er enginn framtíðarspekúlant
en það má vel vera. Og þá sit ég
kannski einhvers staðar og „smæla
framan í heiminn”. ”
— Ef unglingur kæmi til þín og
segði: Ég ætla að gerast myndlistar-
maður. Hvað ráðleggurðu mér?
Hverju myndir þú svara?
„Eg myndi hugsa með mér: aum-
ingja maðurinn! Annars er erfitt að
ráðleggja öðrum. Þetta er fyrst og
fremst spurning um karakter og út-
hald: aö halda þá pressu út sem list-
ræn sköpun krefst af manni. ’ ’ -KÞ
„Ég er ánægður
með afköstin
— Þú hefur komið víða við sem
myndlistarmaður. Ertu afkasta-
mikill?
„Það er ekki mitt að meta það.
Hins vegar er ég tiltölulega ánægður
með mín afköst. Ég hef teiknað í
bækur, tekið þátt í leikritauppfærsl-
um, sett upp sýningar, bæði fyrir
mig og aðra. Eg hef verið með þætti í
útvarpi og sjónvarpi og fleira og
fleira.”
— Hvaðertuaðgeranúna?
„Eg ætla að fara að vinna fyrir
mig. Eg fer í haust til Sveaborgar,
sem er samnorræn vinnustofa í Finn-
landi. Svo gæti ég vel hugsað mér að
fara aö ferðast, kynnast heiminum,
jafnvel setjast að einhvers staðar er-
lendis. Ég get unniö viö eitt og ann-
að. Ef myndlistin og það sem að
Endapunkturinn á llstaferli Kjarvals. Þessi mynd er talin sú síðasta sem listamaðurinn málaði. henni lýtur, bregzt, get ég alltaf
gerzt húsasmiöur. Manni leggst allt-
af eitthvaðtil.”
,,Aumingja maðurinn "
Hefur þér tekizt allt, sem þú
hefurætlaðþér?
„Nei, ekki alveg. Ég spila „fair
play” og þá er fátt, sem getur stopp-
aðmann.”
— Ef þú værir aftur oröinn 16 ára.
Myndir þú leggja á sömu brautir
með þá reynslu, sem þú hefur í dag?
„Já, ég hugsa það, reyndar hand-
viss. Ég yrði óhjákvæmilega mynd-
listarmaður, þetta er svo ríkt í mér.
Ef til vill myndi ég þó óska þess að
það myndi gerast árekstraminna.
Ég hef oft hagað mér glannalega en
einhvem veginn hef ég komizt fram-
úr þessu. Eg get ekki hugsað mér
neitt skemmtilegra en að vera mynd-
listarmaður. Það var einu sinni mað-
að setja upp sýningu um hann. Hvers
vegnaþú?
„Ja, hvers vegna ég? Eg er viss
um að margir undrast það og segja
sem svo, hvað er Gylfi Gíslason aö
raða upp myndum eftir Kjarval. Af
hverju er ekki fenginn til þess list-
fræðingur. En lítum til dæmis til
Dana. Þeirra frægasti maður í skil-
greiningu listar, Broby Johanson, er
ekki einu sinni stúdent. En við erum
að tala um þessa sýningu. Þannig
var að Þóra Kristjánsdóttir hringdi
til mín og bað mig um þetta. Eg sló
til og sýningin varð að veruleika.
Þetta var unnið á mettíma, ekki
nema mánuði, aö vísu lögöum við
nótt viö dag. En þetta tókst og betur
en ég þorði aö vona.”
Á trönum K/arvals
Á trönum Kjarvals heitir hún Kjar-
valssýningin. Þar er sögð saga hans í
máli og myndum. Sýningin hefuryfir
sér annaö yfirbragö en fyrri sýning-
ar og líka annan tilgang. Reynt er að
gefa hugmynd um Kjarvalssafn
borgarinnar. Þar getur að líta ljós-
myndir af öllum 122 myndum borg-
arinnar, jafnt þeim sem veggina
prýða oghinum.I annan stað er gerö
tilraun til að lýsa listferli Kjarvals
með myndaröö.
„Kjarval var afburðamaöur. Hann
var einstakur í sinni röð. Maður eins
og hann fæðist ekki á hverjum degi.
Fyrir mér er hann ámóta stærð og
Pieasso. Hann er af því tagi að hann
þarf ekki annaö en hrista eitthvað úr
pensli og um leið er komið eitthvað
sérstætt og persónulegt. Kjarval var
frábær teiknari. Hann var skapandi
og alltaf að gera eitthvaö nýtt. Mér
sjálfum hefur aldrei fundizt Kjarval
rétt metinn. Eg reyni því í þessari
uppsetningu að segja listasögu Kjar-
vals, eins og hún lítur út í mínum
augum. Mér finnst mér hafa tekizt
það. Reyndar er það ævintýri að
komast í svona verkefni.”
„Kjarvaler minn maður"
— ÞúerthrifinnafKjarval?
„ Já, þaö er ég, hann var mikill per-
sónuleiki. En það er líka hollt að
minnast þess að á tímabili trúði fólk
því að ekki væri til neitt uppátæki svo
vitlaust, að Kjarval gæti ekki gert
það. En hann hafði ætíð á bak við sig
ákveðinn kjarna, sem trúði á hann.
Þessir menn styrktu hann á yngri ár-
um, þegará móti blés.”
— Hefur þú á bak við þig slíkan
hóp?
„Það eru ákveðnir menn í kringum
mig sem trúa því að þaö sem ég er að
geraségott.”
— Heldur þú að Kjarval, ef hann
væri uppi nú, myndi setja upp sams-
konar sýningu um þig og þú um
hann?
„Nei, áreiðanlega ekki. Kjarval
var þannig, að hann kærði sig ekki
um að skiigreina aðra listamenn,
nema bara fyrir sjálfan sig.”
— HefurKjarvalhaftáhrifá þig?
„Já, tvímælalaust. Annars skal ég
segja þér, að á öllum Norðurlöndum
eru tveir listamenn sem einhverju
máli skipta. Annar þeirra er Munk
og hinn er Kjarval. Sá fyrrnefndi
málar tilfinningalífið á strigann,
hinn málar náttúrumyndir, gróand-
ann, lífið sjálft. Af einhverjum
ástæðum, sem ég kann ekki að
skýra, er í heimalandi Munks og
reyndar víðar fullt af litlum „munk-
um”. Áhrif Kjarvals eru hins vegar
lítt merkjanleg, kannski vegna þess
hversu fjölhæfur listamaður hann
var, hann var sí og æ að breyta um
stíl, alltaf var hann að reyna eitthvað
nýtt.”
— Þykir neikvætt meðal lista-
manna að játa það, að þeir séu undir
áhrifumfrá þessumeða hinum?
„Nei, alls ekki. Ég er ekkert
hræddur við að verða fyrir áhrifum,
en maður veröur að vinna á sinn
persónulega hátt úr þeim. Maður er
ekkert annaö en niðurstaða af áhrif-
um. Listamaður sprettur ekki fram
allt í einu. Hann er lengi að gerjast
og sjaldnast hefur hann neitt per-
sónulegt f ram að f æra f yrr en í fy rsta
lagiumþrítugt.”
„Það er töff að vera
myndlistarmaður"
„Það er töff aö vera myndlistar-
maöur á Islandi í dag. Enda eru ótrú-
lega fáir sem lifa á því. Myndlistar-
menn standa illa aö vígi til dæmis
miðað við rithöfunda, leikara, tón-
listarmenn og þá menn alla.
Hér áður fyrr voru alltaf til ein-
hverjir menn, sem héldu utan um
hlutina, en þetta er liöin tíö. Ein-
hvern veginn er alveg sama hvaö
maöur gerir, það er varla aö merkja
að neinn taki eftir því. I þessu sam-
bandi hefur mér oft dottið í hug sag-
an úr Víetnamstríðinu, þegar banda-
ríska flugmóðurskipið gerði atlögðu
að einu skipa heimamanna. Þeir
skutu og skutu en ekkert gerðist.
Þegar betur var að gáð kom í ljós að
dallur heimamanna var svo lélegur,
að skotin fóru í gegn án þess að
„Myndlister
ekki söiuvara"
— Þú hefur haldiö margar sýning-
ar á verkum þínum. Hvemig hafa
viðbrögðin verið?
„Ég hef yfirleitt fengiö þunna
krítík. Oft hef ég haldið sýningu án
þess að einu oröi væri um hana farið í
blöðum. En það er kannski ekki aðal-
atriðiö. Hér er grimm samkeppni og
menn troða óspart niður skóinn hver
af öðrum. Ef þú meinar, hvort ég
selji mikið, þá er ég enginn sölu-
myndamaður, enda er ég þeirrar
skoðunar, að myndlist eigi ekkert
endilega að vera söluvara.”
— Hver eru góö vinnubrögð að
þínumati?
„Ef maöur á eitthvert erindi, að
eigin mati og annarra, til fólksins og
sýnir úthald þá hlýtur viðkomandi
listamaður að eiga aö geta lifað
„Kjarval mólaði fyrsta flokks portrett. Hann var náttúmkraftur sem stritaði.
springa. Þetta er eins og hér: maður
reynir að gera atlögu, vera krítískur
en fær ekkert svar. Þrátt fyrir þetta
er íslenzk myndlist mjög sterk og
víð.
mannsæmandi lífi á list sinni, það er
lágmarkið.
— Hvar stendur þú í þessari bar-
áttu?
„Hver og einn veröur að trúa því
að hann sé góöur, jafnvel beztur.
öðmvisi er ekki hægt aö komast í
gegnum þetta.”
'l'exti: Krislín Þorsteinsdóttir
Myndir: Gnnnar V. Andjcesson
„Þessi sýning er sett upp fyrir venjulegt fólk, hún flokkast ekki beint undir listfræði. Þetta er tilraun til að rekja feril Kjarvals.”