Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1984, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR 22. NOVEMBER1984.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Hershöfðingi i
meiðyröamáli
Söguleg réttarhöld standa nú yfir í
New York en þar hefur WiUiam
Westmoreland, yfirhershöföingi
Bandarikjanna í Víetnam-stríöinu á
árunum 1964 til 68, stefnt CBS sjón-
varpsstööinni fyrir meiðyrði og
krefst hann 120 milljón dollara
skaöabóta af CBS.
Falsaðar fróttir?
Talið er aö máUÖ muni opna mörg
gömul sár úr þessu stríöi en West-
moreland, sem nú er á eftirlaunum,
hóf málsókn sína í framhaldi af sýn-
ingu CBS i janúar 1982 á þætti um
Víetnam-stríðið. Þátturinn bar heit-
iö „The uncounted enemy” o'g í hon-
um var því haldið fram að njósnafor-
ingjar Westmoreland heföu fengiö
fyrirmæli um aö halda eftir og falsa
upplýsingar um stærö óvinaherja
þeirra sem Bandaríkjamenn böröust
við. Alríkisdómarinn Pierre Lavel
mun stjóma réttarhöldunum. Fjöldi
frétta- og blaöamanna fylgist meö,
þessu máli en Westmoreland vildi
ekkert segja þeim er hann kom í rétt-
inn, hiö eina sem fékkst upp úr hon-
um var, ,no comment”.
Menn ætla aö mál þetta muni
standa yfir í tvo til fjóra mánuöi og
munu margir háttsettir bandariskir
herforingjar úr Víetnam-stríðinu
bera vitni. 1 þætti CBS var því haldið
fram aö herstjórn Westmoreland
hefði dregið úr styrk herja andstæð-
inganna í Tet-sókninni 1968 svo þaö
liti út eins og Bandaríkjamenn heföu
yfirhöndina í þeim átökum.
Blaðamennska fyrir róttí
I kynningu sinni í þættinum segir
fréttamaöurinn Mike Wallace: „I
kvöld munum viö setja fram sannan-
ir fyrir því sem viö teljum meðvitað
átak, raunar samsæri á æðstu stig-
um bandarísku herstjórnarinnar til
að koma í veg fyrir og breyta mikil-
vægum upplýsingum um óvin-
ina...” Notkun á orðinu samsæri í
þessu samhengi er eitt þaö helsta
sem Westmoreland byggir mál sitt á
en hann heldur því fram aö þátturinn
sé byggður á lygum og hafi ráðist að
orðstír hans.
Floyd Abrams, einn fremsti
meiöyröalögfræðingur Bandaríkj-
anna, segir að ef Westmoreland sigri
í þessu máli sé hætta á aö blaða-
mennska í Bandaríkjunum bíði mik-
inn hnekki því fleiri slík mál fylgi
örugglega í kjölfariö.
Blaðamenn í Bandaríkjunum
Westmoreland hershöföingi i þyrlu yfir Suður-Víetnam (myndin var
tekin 1966).
vinna nú við ákvöröun hæstaréttar
frá árinu 1964 sem bannar opinber-
um aöilum aö fá bætur frá fréttastof-
um ef hinn opinberi aöili geti ekki
fært sönnur á aö fréttin hafi veriö
skrifuð eöa birt þrátt fyrir aö frétta-
maöurinn vissi aö hún var ósönn.
Lögfræðingur CBS, David Boies,
mun halda því fram aö þátturinn hafi
verið sannur og að þau vitni sem
fram komu í honum njóti verndar
bandarísku stjórnarskrárinnar.
Aldrei fríáls í hinum
ff
frjálsa heimr
—sagði dóttir Stalíns eftir!7 ára búsetuá Vesturlöndum
Dóttir Stalíns, sennilega frægasti
flóttamaður Sovétrikjanna, gafst
upp á vistinni á Vesturlöndum eftir
sautján ára veru, eins og fram hefur
komiö í fréttum, en skýringar henn-
ar á sinnaskiptunum bera meiri
keim af persónulegum tilfinningum
útlagans fyrrverandi heldur en mati
á ólíku stjómkerfi ættjarðarinnar og;
þess heims sem hún flúði til fyrir
sautján árum.
Þegar Svetlana Alliluyeva kom
fram á blaðamannafundi i Moskvu í
siðustu viku var allt undir þaö búiö
aö nú yrði mannlíf í hinum vestræna j
heimi fordæmt. Úttekt gerö á því
sem fyrir gestsaugað hefði boriö
þessi sautján ár. — Utanríkisráðu-
neytið í Moskvu hafði boðið nokkrum
vestrænum blaðamönnum til fundar-
ins til þess aö hlýöa á vitnisburð
þessarar fimmtíu og átta ára gömlu
ömmu.
Ósigur vestursins
Enginn bjóst við öðru en einkabarn
Stalíns mundi fylgja fordæmi ann-
arra heimkominna útlaga, sem tekiö
höföu sinnaskiptum, og tíunda eymd-
ina í auðvaldsríkjunum. Þaö var
ekki nema mánuöur síðan sovéskur
blaðamaöur hafði gert einmitt það.
Samkoman hófst á því aðSvetlana
las upp yflrlýsingu: „Reynsla mín af
því að búa í hinum svokallaða frjálsa
heimi var sú aö ég var ekki frjáls
einn einasta dag. Eg varð uppáhalds-
tilraunadýr CIA (leyniþjónustu
Bandarlkjanna),” sagði Svetlana i
lágum rómi á rússnesku.
Átthagasöknuður
Það sem síðan kom fram á þessum
einnar og hálfrar stundar fundi var
beisk saga einmanaleika, persónu-
legs harmleiks og trúarsannfæringar
en lítið í likingu við þá svart-hvítu
mynd sem sovéska hugmyndafræðin,
dregur upp af Vesturlöndum.
Ættjaröarástin hafði togaö i þenn-
an rússneska útlaga. Hana haföi
alltaf langað aftur til Rússlands.
Hún saknaði heimalandsins, tveggja
uppkominna bama sinna, gamaUa
vina. Sektarkenndin af brotthlaup-
inu haföi aldrei látiö hana í friöL
Henni hafði ekki tekist að finna hið
kyrra líf meðal rithöfunda og lista-
fólks sem hana hafði dreymt um. —
„Mér hvarf þessi sektarkennd
aldrei, sama hvaö ég lagöi að mér til
þess aö reyna aö lifa lifinu eins og
aðrir Ameríkumenn,” sagði hún.
Jafnvel hin opinbera fréttastofa,
Tass, sló á þessa óvenjulegu strengi í
frétt urn andvestræn ummæli Svet-
lönu og talaði um „þreytta konu með
erflttlíf aðbaki”.
Síðan hefur Svetlana forðast eins
og heitan eldinn að eiga nokkur orða-
skipti við vestræna fréttamenn sem
reyndu þó fyrstu dagana mjög að fá
hana til viðtals.
Gamatt hneyksli
Það hljómaði undarlega i eyrum
margra að heyra þennan vitnisburð
konunnar sem i augum margra
Rússa er tengd verstu árum stalín-
ismans. Eitt blaðanna í Banda-
rikjunum hafði komist svo aö oröi
um Svetlönu, þegar hún á sínum
tíma strauk til vesturheims, að „hún
hefði veriö uppáhald valdaklíkunn-
ar, dúkkan sem Kreml haföi hamp-
að”.
Margt hlýtur að hafa togast á í
Svetiana Stalín hýr á bri, ný-
komin tii Vesturianda, en þaðan
sneri hún aftur til átthaganna A
dögunum, sautjin irum síöar.
valdamönnum i Kreml, þegar þeir
urðu þess varir að Svetlana vildi
snúa aftur. En þeir veittu henni aftur
ríkisborgararétt og sömuleiðis dótt-
ur hennar, Olgu, sem er þrettán ára
og fæddist Svetlönu í bandaríska
hjónabandinu hennar. Það er ekki á
hverjum degi að Rússi, sem sviptur
hefur verið ríkisborgararétti, fær
hann aftur. I Sovétríkjunum er litið
svo á að flótti til Vesturlanda jafn-
gildi landráðum en það er glæpur
semgeturvarðaö dauöarefsingu.
Þegar Svetlana fluttist til Vestur-
landa veittist hún harkalega að
heimalandi sínu og stjórnvöldum
þar. Ævisaga hennar, sem út var gef-
in vestantjalds, birti margt til álits-
hnekkis Kremlver jum.
Vist var töluverður áróðurssigur
fólginn í því aö hún skyldi vilja snúa
aftur eftir sautján ára kynni af vest-
rænum stjómarháttum. En í aðra
röndina hreyfði heimkoma hennar
við minningum gamalla tíma sem
hiö opinbera lætur sem mest liggja í
þögninni.
Lítill munur á stjórnum
I síðasta viötalinu sem Svetlana
gaf á Vesturlöndum, en það var í
London. við blaðið Observer i mars
síðasta vor (ári eftir að hún flutti frá
Bandaríkjunum til Englands), sagð-
ist hún lítið gefa fyrir muninn á
austrinu og vestrinu: „Jú, sú staö-
reynd að það er alræöisstjórn í Sovét-
ríkjunum gerir stóran mun... en
það er nánast alræðisstjóm í Ame-
riku einnig,” sagði hún þá. „Stund-
um er mér alveg sama hver stjórnin
er. Eg vil bara fá að sjá barnabörnin
mín.”
Þaö undirstrikaði hún á blaða-
mannafundinum í Moskvu og árétt-
aði óskir sínar um að fá að lifa kyrr-
látu lífi. Flestir spá því að henni
verði veitt það núna þegar hún er
komin til heimalands síns aö nýju.
Umsjón: Guðmundur Pétursson