Dagblaðið Vísir - DV - 11.12.1987, Blaðsíða 20

20
FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 1987.
Fréttir
Fulltrúar North Venture vilja fylgjast með raforkurannsóknum íslendinga.
Myndin var tekin á fundi þeirra með Friðrik Sopussyni iðnaðarráðherra.
DV-mynd KAE
Orkuútflutningur um sæstreng:
Könnunarviðræður iðnað-
arráðherra og Bretanna
Friðrik Sophusson iðnaðarráð-
herra átti í fyrradag fund með full-
trúum breska fyrirtækisins North
Venture sem nú kannar möguleika á
útflutningi rafmagns gegnum sæ-
streng til Bretlands. Fram kom á
fundinum að Bretarnir vilja fylgjast
með raforkurannsóknum Islendinga
auk þess sem þeir hyggjast kanna
áhuga erlendra fjármagnshafa á því
að leggja fé í virkjanaframkvæmdir
og lagningu sæstrengsins. Friðrik
lagði mikla áherslu á að viðræðurnar
hefðu aðeins verið könnunarviðræð-
ur og málið væri á frumstigi. Bret-
arnir voru fyrst og fremst að kynna
hugmyndir sínar og skoða aðstæður
á Islandi. Engar ákvarðanir verða
teknar strax. „Sæstrengurinn yrði
tæplega kominn í notkun fyrir alda-
mót þó báöir samningsaðilar yrðu
jákvæðir og framkvæmdir gengju
með eðlilegum hraða,“ sagði iðnað-
arráðherra að lokum.
-JBj
Orkuútflutningur umsæstreng:
Framkvæmdir gætu
hafist eftir 7 ár
„Fundurinn með Friðriki Sophus-
syni var mjög árangursríkur eins og
öll heimsókn okkar til íslands hefur
veriö. Það er nú orðið ljóst að lagning
sæstrengsins getur orðið að veru-
leika,“ sagði George Pritchard, einn
fulltrúa North Venture fyrirtækis-
ins, í samtah við DV. Pritchard taldi
jafnvel að hægt yrði að byrja á fram-
kvæmdum eftir 7 ár ef áhugi yrði
fyrir hendi. Hann sagði þá þremenn-
ingana nú gera sér grein fyrir
aðstæðum á Islandi og ljóst væri að
íslendingar gætu virkjað það vatns-
afl sem til þarf ef byrjað yrði smátt,
á einum 500 MW sæstreng. Pritchard
sagði að hlutverk North Venture
manna væri nú að útvega íslending-
um langtimakaupendur að rafork-
unni svo að hagur íslendinga yrði
tryggður ijárhagslega ef af lagningu
sæstrengsins yrði. Hann tók það
fram að Bretar myndu þá kosta lagn-
ingu sæstrengsins en íslendingar
myndu alfariö sjá sjálfir um virkjun-
aiframkvæmdir. -JBj
Keflavíkurflugvöllur:
Bandarísk löggæsla
við hlið íslenskrar
Fyrirhugaðar eru breytingar í lög-
gæslu í hliöunum að herstöðinni á
Keflavíkurflugvelli. Tvö hlið eru að
herstöðinni og starfa nú eingöngu
íslendingar við löggæslu í þeim. Hef-
ur svo verið í mörg ár, í öðru hliöinu
síðan 1974 og hinu síðan 1980.
Þorgeir Þorsteinsson, lögreglu-
stjóri á Keflavíkurflugvelli, sagði að
óvist væri hvenær þessar breytingar
kæmust í framkvæmd. Hann sagðist
allt eins gera ráð fyrir að lögreglu-
mönnum í hliðunum yrði fjölgað. Nú
eru tveir lögreglumenn í hvoru hliði.
Bandarísku lögreglumennirnir yrðu
viðbót, alla vega á mestu annatímun-
um.
Frá því nýja flugstöðin var tekin í
notkun hefur umferð um gamla
svæðið minnkað mikið. Spurningu
um hvort ástæða væri til aukinnar
löggæslu svaraði Þorgeir þannig að
rétt væri að Bandarikjamenn ættu
hlut að löggæslunni þar sem herstöð-
in væri á þeirra vegum.
Þorgeir sagðist ekki halda að um
tungumálaerfiðleika yrði að ræða
þar sem íslensku lögreglumennirnir
töluðu allir ensku. í hvert sinn verð-
ur alla vega einn íslendingur á vakt
og oftast tveir.
-sme
Alþingi samþykkti heillaóskaskeyti
Á sérstökum aukafundi Sameinaðs
þings í fyrradag var svohljóðandi
þingsályktunartillaga frá utanríkis-
málanefnd samþykkt samhljóða:
„Alþingi ályktar að senda Ronald
Reagan, forseta Bandaríkjanna, og
Mikhaíl Gorbatsjov, aðalritara mið-
stjómar sovéska kommúnistaflokks-
ins, heillaóskir í tilefni samnings um
afvopnunarmál sem þeir hafa undir-
ritað. Alþingi lætur í ljós þá von aö
áfanginn, sem náðist á fundi þeirra
í Reykjavík, beri ríkulegan ávöxt <
viðræðum þeim, sem nú eru að hefj-
ast, og þær stuðli að varanlegum
friði.“ -KMU
Menning
Oður til Kvosar
Hjörleifur Stefánsson og Guöný Gerður
Gunnarsdóttir - Kvosin : byggingarsaga
miöbæjar Reykjavikur, 328 bls.
Ljósmyndavinna: Guömundur Ingólfsson
Torfusamtökin & Forlagið, 1987
Hjörleifur Stefánsson, arkitekt og
formaður Torfusamtakanna, er aug-
sýnilega í hópi kraftaverkamanna.
Á tveimur árum hefur hann tekið
saman og/eða ritstýrt þremur bók-
um, sem allar marka tímamót í
rannsóknum á íslenskri byggingar-
sögu, auk þess að vera augnayndi.
Þar að auki hefur hann sjálfur séð
um útlit og uppsetningu efnis í þess-
um bókum og leyst það verk af hendi
af stakri smekkvísi.
Þær bækur, sem um er að ræða,
heita Húsverndun (Torfusamtökin,
1986), Akureyri, íjaran og innbærinn
(Torfusamtökin, 1986) og loks Kvos-
in, byggingarsaga miðbæjar Reykja-
víkur (Torfusamtökin, dreifing:
Forlagið, 1987).
Þess má og geta að fyrir rannsókn-
ir sínar á gömlum byggingum á
Akureyri, sem skrásettar eru í bók-
inni hér að ofan, hlaut Hjörleifur
Menningarverðlaun DV.
Af þessum þremur bókum er Kvos-
in bæði nýjust og sýnu veglegust, 328
blaðsiöur, í góðu bandi, með miklum
flölda gamalla og nýrra ljósmynda
og uppdrátta.
Eins og höfundar (Hjörleifur og
Guðný Gerður Gunnarsdóttir) taka
skýrt fram í aðfaraorðum bókarinn-
ar er hún miklu fremur ítarleg
samantekt um miðbæjarkjamann í
Reykjavík heldur en úttekt á ein-
hverjum nýjum forsendum.
„Að nokkru leyti var vinnan fólgin
í því að safna á skipulegan hátt fróð-
leik, sem þegar hafði verið skráöur,
fella saman og búa til prentunar.“
Ölfusmaður á skút-
um og togurum
um landiö og að sjálfsögðu líka til
fiskihafna erlendis. Ævisagan er
ekki rakin sem samfelldur þráður
heldur er myndum brugðið upp á
þann veg að þær mynda festi og
bókin er öll í aðskildum smáköflum
sem hver ber aðalfyrirsögn. Þessi
aðferð klippir frásögnina nokkuð
sundur og aðgengilegra hefði verið
að flokka þetta í stærri kafla sem
varðaðir. væru innbyrðis með efn-
islegum lýsifyrirsögnum, því að
eðli þeirra er að tengja saman en
höggva ekki sundur eins og kafla-
fyrirsagnir gera.
í þessari bók blasir við lesanda
greinilegur og samfelldur sjó-
mannsferill á söguríku breytinga-
skeiði 'Og lífskjörin ekki síður.
Jafnframt er sagt frá ýmsum al-
kunnum og minnilegum atburðum
sem sögumaður var þátttakandi í
eða nærstaddur vettvangi en þó er
þetta fyrst og fremst sjálfsævisaga.
Bókin er rituð á yfirbragðsfallegu
máli sem kemur vel til skila jafnt
efni sem blæbrigöum. Hún geymir
mikinn fróðleik um lífið og starfið
í þessar grein á liðnum árum en
er jafnframt yljuð hýrlegri lífs-
kímni og nærfæmum mannlýsing-
um sem vekja áhuga og íhugun um
baráttu og lífsbrag á þessari hðnu
tíð. Þessi bók er í einu orði sagt
skilrík um sitt efnissvið.
Útgáfa hennar er myndarleg og
vandlega unnin af höfundi sem út-
gefanda.
A.K.
Jón Guðnason:
Brimöldur.
Frásögn Haralds Ólafssonar.
Mál og menning 1987.
Þetta er sjómannssaga íslensks
sveitamanns en þær eru margar til
á landi hér. Fram um miðja þessa
öld var íslensk sjómannastétt
moldarbörn alveg eins og vermenn
á fyrri öld sem fóru beint úr fjár-
húsunum á sjóinn og komu heim
aftur til þess að heyja handa fé sínu
næsta vetur. Sögumaðurinn, sem
hér er leiddur fram, er fæddur
austur í Ölfusi og ólst þar upp uns
hann hélt suður og á sjóinn um
tvítugt, um það bil sem skúturnar
urðu togarar og nýja öldin á sjó og
í sveitum hélt innreið sína. Hann
stundaði síðan alla ævi sjóinn án
þess að rætur hans fyrir austan
Fjall slitnuðu. Þetta er í megin-
dráttum einhver algengasta
mannlífssaga íslensks fólks á fyrri
helft þessarar aldar en alltaf jafn-
forvitnileg og verður því girnilegri
til fróðleiks sem á öldina líður.
Haraldur Ólafsson er nú aldraður
sjómaður í Reykjavík en Jón
Guðnason segist hafa rekist á hann
í heyskap austur í Ölfusi og undr-
ast hve fumlausum og heimalegum
tökum hann handlék heybaggana.
Nafnið meiri hamhleypa en
sagan -
Bókin ber rismikið nafn - Brim-
öldur - en frásaga Haralds líkist
þó fremur straumlygnri á og þeir
sögufélagar gera ekki teljandi
gangskör að því að ýfa öldurnar
né mikla atburði, þökk sé þeim. Því
verður þessi sjómannssaga notaleg
í lestri en jafnframt trúverðug í
besta lagi en lýsingar á lífi og fólki,
viðburðum og sjómannskjörum á
liðinni tíð, greinilegar og ljóslifandi
myndir. Það eru ekki eintóm stór-
merki sem frá er sagt- og manni
finnst þeir gera nokkuð smátínt
stundum.
Bókmenntir
Andrés Kristjánsson
En það fer ekki milli mála að Har-
aldur er minnugur og skýr
sögumaður og skrásetjarinn hon-
um trúr og velvirkur, jafnvel svo
slyngur að skilin milli hans og
sögumanns sjást varla eða ekki.
Frásögnin líður fram áferðarmjúk
og málprúð, rétt eins og þeir hafi
báðir sama tungutak, þótt telja
megi víst að þetta sé mál skrásetj-
ara fremur en sögumanns.
Skottið á skútuöldinni
Haraldur kemur svo snemma til
leiks að hann nær í skottið á skútu-
öldinni og kann því einnig að segja
nokkuð frá henni, fer síðan á togar-
ana einn af öðrum þegar þeir koma
til sögu og lifir alla þá gerbyltingu.
Hann er einnig á ýmsum öðrum
veiðiskipum og leið hans liggur um
mið og verstöðvar hringinn í kring-
Hjörleifur Stefánsson arkitakt.
Bókmenntir
Aðalsteinn Ingólfsson
Rúsínan í pylsuendanum
Og tilgangurinn var sá að gera all-
an „fróðleik um byggingar bæjarins
og byggingarsögu hans... sem flest-
um aðgengilegan" áður en farið yrði
að rífa gömul hús, í samræmi við
deiliskipulag Kvosarinnar frá 1985.
í stórum dráttum er bókin þannig
samansett að fyrst er þróun byggðar
í Kvosinni rakin skipulega allt frá
1786 til 1915; nteð hliðsjón af þeim
upplýsingum sem til eru, og getur
lesandi sjálfur tekið þátt í atburða-
rásinni með aöstoð uppdrátta sem
fylgja með í hulstri aftast í bókinni.
Síðan er sagt frá þessari þróun í
smáatriðum, elstu húsagerðum,
stofnun kaupstaðar og byggingar-
sögu hverrar götu.
Rúsínan í pylsuendanum er sjö-
undi kafli bókarinnar: Skrá yfir öll
hús og lóðir í Kvosinni, en þar er
sögð saga sérhverrar byggingar, í
máli, ljósmyndum, gömlum prent-
myndum og uppdráttum.
I lokin eru svo kaflar þar sem fjall-
að er almennt um helstu gerðir hýsa
og stíleinkenni sem finna má í gömlu
Reykjavík og þær stefnur í bygginga-
list sem gengið hafa yfir ísland á 19.
og 20. öld.
í vasabroti
Þetta fiölbreytta efni er sett fram á
aðgengilegan og einkar læsilegan
hátt, þannig að allur þorri fólks á að
geta haft gagn og gaman af.
í gömlum húsum fær saga okkar á
sig áþreifanlega mynd. Bók eins og
Kvosin gerir okkur kleift að njóta
þeirrar myndar til fulls.
Ég sé ekki að nokkur áhugamaður
um íslénska húsagerð og byggingar-
sögu geti án þessarar bókar verið.
En hún er sannast sagna ekki í
sérlega handhægu broti, og þar að
auki með hvítri kápu, sem er orðin
krímótt um leið og andað er á hana.
Ég vildi gjarnan sjá vasabrotsút-
gáfu af sjöunda kafla hennar, sem
nota mætti sem eins konar leiöarvísi
um Kvosina. Hjörleifi Stefánssyni
verður vafalaust ekki skotaskuld úr
því að útbúa slíkt rit.
-ai