Dagur - 26.10.1923, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á hverjum flmtudegi.
Kostar kr. 6.00 árg. Qjalddagl
fyrlr 1. júlí. Innhelmtuna annast
Áml Jóhannsson i Kaupfél. Eyf,
VI. ár.
Akureyrl, 26. október 1923.
AFOREIÐSLAN
er bjl Jónl J>. Þór,
Norðnrgótu 3. Talsiml 112i
Uppsógn, hundin vlð áramót
sé komin til afgrelðslumanns
fyrir 1, des.
49. blað.
Til athugunar
áður gengið sé að kjörborðinu.
Mannjöfnuður.
Qott væri, ef sem flestir kjósendur
Akureyrar vildu, nú fyrir kosning-
arnar, gera óhlutdrægan og öfga-
lausan samanburð á frambjóötndum
bæjarins. Hér eru nokkur drög:
Magnús Kristjáasson byrjaði þing-
mensku fyrir nálega 20 árum. Hann
hefir tekið mjög rikan þátt I starf-
semi þingsins; haft áhrif til úrslita
á ýms mikilvæg mál. Hann hefir
þrátt fyrir óvægilega sókn i málum
unnið sér traust og virðingu þings-
ins, svo að hann skipar nú það
sæti sem virðulegast er á Alþingi.
Hann er forseti Sameinaðs þings.
Björn Líndal hefir aldrei á þingi
setið. Áhugi hans fyrir þjóðmálum
virðist ekki gera vart við sig, nema
þegar hann kemur á mannfundt eða
þegar hann í hóp fárra vina lætur í
Ijós »gremjua sína og »sorg“ yfir
öfugstreymi þjóðmálanna. Afskifta-
leysl hans í nýbýlamálinu eftir öll
þau heit og háværu yfirlýsingar, er
hann gerði um það mál, frámuna-
legt afskiftaleysi af stjórn Ræktunar-
fé:. Norðurlands, og yfiriýsmg hans
á landsmálafundinum síöastl. sumar
um, að hann vissi ekkeit, hvað gerst
hefði og kæmi til að fiæöast, sýnir
alt til samans, að áhuginn er minni,
en af er látiö.
Vitanlega mætti gera frekari sam-
anburö á þessum tveim mönnum,
að því er snertir stöif þeirra heima
fynr og segja báöum margt til lofs,
en nú skiftir mestu, hversu þeir
horfa við þjóömálnnum.
Stefnumunur.
Magnús Kristjánsson er fulltiúi al-
þýðunnar bæði til sjávar og sveita.
Hann skipar sér þar i flokk, sem
hann getur komiö mestu til leiöar
til almenningsheilla. í hverju máli
er hónum sú ein úrlausn að skapi,
að réttur hins máttarminsta og um-
komuminsta sé trygöur. Hann trúir
þvf að þessi þjóð verði þvi aðeins
máttarmikil og frjáls, að hún sé
bygð upp af heilbrigðri og velmeg-
andi alþýðu.
Björn Líndal er sérhyggjumaöur.
Hann trúir á hina ótakmörkuðu,
frjálsu samkepni. Hann trúir því, að
máttur sé réttur að því er snertir
baráttuna fyrir lífinu; að hæfileik-
arnir og aðstaöan skapi réttinn. Hann
er fulltrúi hinnar gömlu og fallandi
stefnu i heiminum, þeirrar sérhyggju-
stefnu, sem er að biða fullnn ósigur
og leggja Norðurálfuna í rústir. Sú
stefna er, að í löndunum eigi að
myndast einskonar yjirstétt, sem hafi
i höndum og undir umráðum sín-
um öll auðæfi mannanna, nema það
sem þarf til hnifs og skeiðar handa
hinum vinnandi lýð. Og að þessi
»yfirstétta eigi að lifa i iagnaði,
»hötöingsskap“ og veizlum, berast
mikiö á og gera yfirborð þjóöfél-
agsins glæsitegt og sterkt. I orði
kveðnu vilja þessir menn, að alþýö-
unni höi vel og hafi nóg fynr sig
að leggja, en þó þarf veikalýðurinn
um heim allan að standa í látlausu
striöi, við að toga úr höndum »yfir-
stéttarinnai" sitt daglega brauö.
Fylgismenn.
Magnúsi Krisijánssyni fylgir í
þessum kosningum ailur porri verka-
lýðs bæjanns, hin óháöa miinstétt i
bænuui og þar með taldir pví nær
aiiir mentamenn bæjarins.
Bimi Líndal iyigja fyrst og fremst
forstjorar eriendia selstöðuveizlana,
fiestir kaupsýsiumenu bæjarins, pjón
ar penra og ánangendur, útgerðar-
menn meö kaupsysiunneigö, i einu
oröi sagt: aiiir peir, sem vilja teijast
i svokallaðri „ynrsiéu" og svo peir,
sem dreymir um aö geta troöið sér
inn i einhverja búöarholu, til pess
aö veizia með glingur og nglatarí"
og komast þar með f »ytusiéuinaa,
og latast veia erfingjar auös og valda
f pessu pjóöiéiagi, en lita smáum
augum a stntandi almúgann í sveit-
um og kaupstööum.
Bjargráðin.
Stefna Magnúsar K'istjánssonar i
mesta vandamáli þjóðarinnar; við-
reisn i fjáihag ríkis og þjóöar, er
kunn. Hann vill láta taka til rann-
sóknar alt embættabákn landsins,
svo séð verði, á hvern hátt embætta-
kerfið getur oröið fært saman og
gert ódýrara í framtföinni. Sem
stendur er þvi miður ekki unt aö
spara til muna af gjöldum til em-
bætta, því þó embæitin væru lögð
niður, þarf að gjalda mönuunum taun
Ul dauðadags En M. Kr. vill gera
aörar og ióttækari ráðstafanir jafn-
framt. Hann vill láta hetta hma
háskaiegu skuldaaukningu þjóðar-
innar erlendis á þann hátt, að stöðva
innflutning óþaifans í landiö. Hann
vill taka fyrir rót meinsins, tryggja
fjárhag þjóðarinnar víð grunninn þ.
e. heima hjá hverjura einstakisngi,
þvi fjárhagur ríkissjóðs* hvíllr á efna-
hag einsíaklinganna.
Stefna Björns Líndals í þessum
málum er engin. A framboðsfund-
inum sagði hann það eitt um það
mál, að það pyrfti að spara 2 millj-
ónir af ríkisfé á ári. En hann benti
ekki á eitt einasta ráð, sem ekki
var að vænta, þvi kröfur um bráðan
og mikinn sparnaö á ríkisfé eru
barnalegt hjal út f loftið. Aftur á
móti viil hann engin innflutnings-
höft, engar takmarkanir á rétti manna,
til pess að græða á þvf að flytja
ailskonar óparfar glysvörur inn f
landiö. Með þvi myndi hann vinna
of mikiö á móti hagsmunum »yfir-
stéttannnar," sem styöur hann í
kosningunum.
Kaupmennirnir og þjóðin.
Pjóöin er sokkin i skuldir erlendis
og hún heidur áfram aö auka skuidir
sínar þar dagvöxtum. Kaupbýslu-
mennirmr skuida erlendis og ein-
stakiingarntr skuida kaupsýsiumönn-
unum. Bankarnir skulda eaendis og
kaupsýslumenn, útgeiöatmenn og
einstakiingainir skutda bönkunum.
Rikissjóöur skuldai eriendis og pjoö-
in parf aö greiöa þær sauldir f
sköttum. Þegar ait kemur til alls
veiöur hver eyrir aö koma úr vasa
þeiria, sem vinna aö iiamieiösiunm
Pess vegna veiöur almennur etna-
hagur aö batna ef hagur pjóðar-
innar á aö réita viö. En almennur
einahagur batnar aðeins meö sparn-
aöi. Fijais spainaðui er óframkvæm-
aniegur. Pess vegna veiöur aö banna
meó lögum mntiutning á pví, sem
hægt er að vera án um nokkur ár
eöa skatlieggja stikar ópaifavörur.
Móu þessau steínu vinna flestir
kaupsýsiumenn iandsins Öifair eru
nógu víösýnir, til pess aö vilja inn-
flutningshöf t. Móisiaða kaupsýslumann-
anna er vitanlega sprottin at því, að
atvinna þeirra rýrnar og rœnst saman
við slíkar ráðstafanir. Peir giæöa
mest á óþarfanum, Hagsmunir
almennings fara i baga viö
hagsmuni þeirra, sem eiga
groða sinn undir þvi kominn,
að almenningur eyöi tak-
markalaust.
M. Kr. vill vernda innlenda, heil-
brigða kaupsýslustétt, en hann vill
ekki fórna veiferö þjóöarinnar vegna
skransalanna. Hann vill vernda
sj álfa kaupsýslustéttina fyrir ágengni
iöjuleysislýös, sem treður sér inn i
búðarholur stéttinni til niðurdreps.
En til þess að kaupsýslustéttin fái
þrifist, þarf að setja höralur á hennar
eigið eyðileggingarstarf á almennum
efnahag.
B. L. vill enga breytingu f þessu
efni. Frjáls sparnaður f heimahús-
um er hans heimskulega slagorð.
Reynslan hefir sýnt að frjáls spam-
aður verður litill. Verzlunartakmark-
anir fara í bága við stundarhagnað
skammsýnna fylgismanna hans. Tak-
markanir á verzlunarleyfum myndu
fara i bága við götudrauma ungling-
anna, sem œtla sér að erfa ríki holu-
mangararuta.
Björrj Líndal,
lögmaflur.
Akureyrarkaupmeon hafa við þessar
kosningar telft fram Birni Lfndal móti
Magnúsi Kristjánssyni f Akureyrar-
kjördæmi.
Þess var getið fyrir alllöngu sfðan,
að framboði B. L. yrði veitt athygli
hér f btaðinu. Enda þótt sumum kunni
að virðast, að óþaiflega mikið sé f
borið, þykir Degi það vera viðeigandi
kurteisi, vegna þess sem áður hefir á
milli farið, að taka framboð B. L. sér-
staklega til umræðu.
Verður hér lagður á hann sá mæli-
kvarði, sem allir frambjóðendur verða
að þola: að meta likurnar fyrir þing-
menskuhæfileikum hans eftir opinberri
framkomu. Liggur þá fyrir að rekja f
ijósum en stuttum dráttum hið helzta
úr sögu B L. eins og hún hefir orð-
ið almenningi kunn af framkomu hans
í opinberum og almennum milum.
Fyrstu drö&.
Á stjórnarfarsbaráttuárunum hefjast
afskifti B. L. af stjórumáium. Almenn-
ingi utðu þau afskifti kunn, er hann
um skeið gerðist ritstjóri heimastjórn-
arblaðsins Norðra hér á Akureyri.
Stóð hann þá f stórdeilum við ýmsa
og einkum kvað ramt að illdeilum
hans og Sig. H. Kvaran, sem þá var
ritstjóri sjáil8tæðisblaðsins Norðurlands.
Gerðust ýmsar greinir þeirra á milii
og varð úr fullur tjandskapur. Á þess-
um árum batt B. L. kunningsskap við
helztu broddborgata bæjarins. Fór orð
af því, að rausnarsamlegt væri sam-
kvæmislff þeirra manna á þeim árum,
eu ekki að þv( skapi friðsamlegt.
í heimastjórnarliðinu mun B. L.
hafa þótt vel hlutgengur og vel fiokks-
hæfur, En afskifti hans af þeim mál-