Þjóðviljinn - 16.08.1938, Blaðsíða 2

Þriðjudaginn 16. ágúst 1938.
ÞJ6ÐVILJINN
Flug Douglas Corrigan yfir At-
lantshafið ,frá Bandarikjunum, er
vafalaust glæfralegasta för, sem
nokkru sinni hefir verið farin þá
leið. Pó að pví sé slept, sem Corri-
gan segir, að áttavitinn hafi verið
svo vitlaus að hann hafi sýnt vestur
þar sem átti að vera austur, þá var
þó útbúnaður mannsins svo lítill að
undrum sætti. Flugvélin var garmur,
sem hann hafði keypt fyrir 1400
krónur og látið síðan gera við fyrir
aðra álíka upphæð.
Corrigán hafði með sér eina
flösku af drykkjarvatni og 2 plötur
af súkkulaði. Var pá talið allt nesti
hans til ferðarinnar. Enga hafði
hann fallhlíf og var mjög illa búinn
að klæðum til slíkrar farar. En ferð
in hepnaðist, Corrigan varð frægur
maður ,að minnsta kosti í nokkra
daga.
**
,Sá, sem fyrstur flaug yfir Eyrar-
sund hét Robert Svendsen. Lagði
hann af stað frá Kaupmannahöfn
kl. 4,04 um morguninn og lenti heilu
og höldnu í Svípjóð kl. 4,35. Síðan
petta var, eru liðin rúm 28 ár, pví
• að flugið fór hann 17. júlí 1910. |
Sumarið áður flaug frakkneskur í
maður, Bleriot að nafni í flugvél yf- j
ir Ermarsund og pótti páð hið j
mesta þrekvirki og furðuverk, og
hafði hverjum peim manni verið
heitið háum verðlaunum, er fyrstur
yrði 4il pess að fara pessa leið i
flugvél.
iónskáld.
Síra Bjarni Þorsteinsson, tón-
skáld og fyrrum prestur að
Hvanneyri í Siglufirði, andaðist
á Landakotsspítalanum 2. ágúst
eftir langvinn veikindi, 76 ára
að aldri, og í gær var lík
hans flutt norður til greftrunar.
Síra Bjarni Þorsteinsson var
fæddur að Mel í Hraunhreppi
á Mýrum 14. október 1861.-
Hann kom í lærðaskólann 1877
og lauk þar stúdentsprófi 1883
með ágætiseinkunn. Árið 1888
lauk hann guðfræðiprófi við
prestaskólann og vígðist til
Siglufjarðar sama ár. Þjónaði
hann prestakallinu í 47 ár eða
þar til hann lét af embætti fyr-
ir fáum árum.
Bjarni Þorsteinsson var þjóð-
kunnur maður sem kennimað-
ur og athafnamaður. En þó að
hann léti margt til sín taka á
þeim sviðum, mun ekkert af
því geyma nafn hans í fram-
tíðinni, þýðing Bjarna liggur á
öðru sviði. Hann var fyrst og
fremst kunnur af tónsmíðum
sínum og afskiptum af íslenzkri
tónlist. Á því sviði vann hann,
í tómstundum sínum, það afrek,
sem standa mun um aldir, eða
svo lengi, sem íslenzkrar menn-
ingar verður að nokkru minnst.
Ungur að aldri var séra
BjARNI pORSTEINSSON
tónskáld.
Bjarni heillaður af töfrum tón-
listarinnar, og þeir, sem þekktu
liann, vissu, að hann hafði hug
á að helga sig þeim einum.
Fjárskortur hindraði, að svo
rnætti fara, og Bjarni valdi sér
annað æfistarf. Höfuðáhugamál
hans urðu að þoka um set,
verða ígripa- og tómstunda-
vinna. Sú gáta gengur nú með
Bjarna Þórsteinssyni til grafar,
hvers íslensk menning misti
við auraleysi hans á æskuár-
um. En þrátt fyrir allt, vann
hann þau afrek, sem framtíðin
Maupassant.
*.*
Flugvélar pessar voru í alla staöi
mjög lélegar og þýddi ekkert að
reyna að fljúga þeirn um daga. Sótt-
ust pví flugntennimir eftir pvi að
nóta kvoldin um þa& leyti sem sól
settist eða morguninn ,pðgar hún
var að koma upp, en pá var kyrrast
í veðri.
**
Robert Svendson, sá sem flaug
yfjr Eyrarsundið eins og áður er
sagt, lést 17. júlí í sumar eða rétium
28 árum eftir að hann vann afrek
sitt ,er skipár honum framarlegá í
hóp þeirra brautryðjenda, er fyrst-
ir urðu til pess að „Iosa sig við
jörðina og svífa um loftið“.
**
Ameríski fjármálamaðurinn Samu-
el Insull ándaðist fyrir nokkru síð-
<an í París. Hann var flutur kvöld
eitt fárveikur á sjákrahús og and-
aðist þar litlu síðlar. Starfs-
fólk sjúkrahússjns fór pvínæst að
grafast fyrir um pað, hver hinn
látni væri. 1 vösum hans fundust
rúmlega 8 frankar, vindlingaveski
og reikningur frá hótelinu par sem
hann bjó.
**
Samuel Insull var fyrir nokkru
mjög umtalaður maður. Hann var
mjlljóneri og hafði mörg járn í
éldinum til fjáröflunar. Siðan var
hann kærðut fyrir fjársvik og fór
pá landflótta viöa um lönd. Að lok-
um kónt pó mál hans fyrir dómstól-
'ana'-og var'. hánn sýknaður.
Dlbteiðið ÞjððviljaRB
Það var júlíkvöld. Sólin var
að setjast að baki kastaníu-
| trjánna. í rúmgóðu sólbyrgi á
landsetri Emile Zola í Midan
sátu nokkrir af helstu rithöf-
undum þess tíma og skegg-
ræddu: Emile Zola, Álphonse
Daudet, Ivan Turgenéff, Alexis,
Huysmans og nokkrir fleiri. 1
hópi þeirra var beinvaxinn,
tígulegur starfsmaður í utanrík-
ismálaráðuneytinu franska. Allt
í einu segir ungi maðurinn
1 með myndugleik.
— Ég ætla að verða rithöf-
undur 0g ekkert annað.
Engu skáldanna kom til hug-
ar að brosa að þessum djarf-
mælum hins unga manns. Þeir
voru að meira og minna leyti
undir áhrifum Gustave Flaub-
ert og vissu að hann hafði mikl-
ar mætur á hinum unga manni
og skoðaði hann sem lærisvein j
sinn.
En Parísarbúar gátu rekist á
hin hjákátlegustu tiltæki í hátt-
um þessa unga starfs-
manns í utanríkismálaráðuneyt-
inu. Hann gekk göturnar á enda
drap á dyr á hverju húsi og
spurði þann, sem kom til dyra,
hvort herra Jean Pellier byggi
ekkti í húsinu. Þegar hann hafði
fengið hið neitandi svar, gekk
hann að; næsta húsi, spurði
sömu spurningarinnar og fékk
sama svarið. Ménn gáitu líka
I rekist á hinn unga mann, þar
1 sem hann stóð tímum saman á
vagnstæðum Parísarborgar og
viríi vagnhestana fyrir sér. Ungi
maðurinn gaf aðeins eina skýr-
ingu á þessu atferli sínu. Gust-
ave Flaubert, meistari hans,
hafði bannað honum að gefa út
fyrstu tilraunir sínar á sviði
skáldskaparins. Hann fékk hon-
um það verkefni til æfinga, að
drepa á dytr í 50 húsum og setja
svo vel á sig háttu þeirra, er
komu til dyra, að lýsing hans
gæti ekki átt við neinn annan
og allir sem læsu og rækjust á
þessa dyraverði þekktu þá óð-
ar aftur. Sama máli gegndi um
vesalings vagnhestana. Flaubert
skipaði lærisveini sínum, að
veita þeim svo nána athygli og
lýsa þeim svo skilmerkilega, að
lesandinn þekkti þá óðar, jafn-
vel þó að hann kærni auga á þá
í hópi milljóna af hestum.Þann-
ig skerpti Guy de Maupassant
athygli sína fyrir smámununum
í tilverunni. Þannig þroskaði
hann frásagnargáfu sína og
snilld í lýsingum, sem síðan
gerðu hann heimsfrægán.
Flaubert hafði náð því marki,
er hann setti sér. Fyrsta sagan,
er Maupassant birti, gerði lrann
frægan og Flaubert ritaði nem-
anda sínum: ,,Ég get ekki láíið
hjá líða að tjá yðúr ,að mér
finnst sagan yðar ' snilldarverk.
Hún er prýðilega rituð og frum-
legj íHiugsun, heilsteypt verk, er
sker sig úr hvað stílþrótt snert-
ir. Umhverfi og söguhetjur eru
mun geyma með dýrustu menn-
ingardjásnum samtíðar hans.
Hvar sem Islendingur fer eru
lög hans sungin, og nægir þar
að nefna „Hátíðasöngvá" hans,
„Draumalandið", „Sólseturs-
ljóð“, „Taktu sorg mína“ 0. s.
frv. Lög þessi eru mjög vinsæl
af almenningi, og mikið sungin,
og svo mun enn verða um
skeið ,hve langs lífs senr þeim
annars verður auðið.
Þó að síra Bjarni Þorsteins-
son sé nú kunnastur af sönglög-
um sínum, er það annað verk
sem fyrst og fremst mun halda
nafni hans á lofti. Nokkru eftir
aldamótin kom út. bók hans „Is-
lensk þjóðlög“. Þar var safnað
á einn stað um 500 íslensk-
um þjóðlögum, ásamt merki-
legri greinargerð um þau og
söng og söngkenslu Islendinga
fyr og síðar. Þar mun saman-
komið flest það, er menn þekkja
af íslenskum þjóðlögum og með
safni þessu bjargaði síra Bjarni
Þorsteinsson frá glötun á síð-
ustu stundu íslenskum memiing-
ararfi sem aldrei verður metinn
til fjár eða talinn tölurn. Á þann
hátt hefndi Bjarni Þorsteinsson
æskuvonbrigða sinna, er hann
varð að gera tónlistina að hjá-
verkum .
Ríkisskip.
Súðin var á.Akureyri, í gær-
kvöldi. Esja kom iil Reykjavíkur
í morgun.
Saidmótinn í
i Wenbiey iokið
Sundmeistaramót Evrópu í
Wembley, London, lauk álaug-
ardaginn. I þeim sundum, sem
ísland tók þátt í, tóku þátt að-
eins 9 þjóðir af 28, sem lofað
höfðu þátttöku og varþvíkepn-
in afar-hörð. íslendingar kom-
ust ekki í úrslitakepni, en Ingi
Sveinsson ,sem tók þátt í auka-
kepni, varð þar þriðji, á undan
Hollendingnum Gerkens.
Aðeins einn Norðurlandamað
ur koms(t í úrslitake-pni/ í áður-
nefndum -sundum, þ. e. Svíinn
Björn Borg.
Islendingarnir fengu ágætar
viðtökur .
Sundráð Reykjavíkur.
(Samkv. símskejdi frá Erlingi
Pálssyni).
Vöruinnflutningur.
Samkvæmt nýútkomnu-m
„Hagtíðindum“ hefir innflutn-
ingur til landsins á fyrra helm-
ingi ársins verið 3,4 milljón-
ónum meiri en á sama tíma í
fyrra, eða rúm 26Vs milljón
í stað rúmra 23 milljóna í fyrra.
Af þessari upphæð eru rúm 61/2
milljón, vörur til vitgerðar og
þá bj'ggingarefni og smíðavör-
ur fyrir rúmar þrjár milljónir.
ljóslifandi, sálfræðilegar lýsing-
ar fagrar óg nákvæmar/ I einu
orði sagt: ég er stórhrifinn. —
Tvisvar eða þrisvar gerði ég
lát á lestrinum og sagði hlæj-
andi: Trúið mér, þessi litla
saga er ógleymanleg“.
Hinum mikla læriföður
Maupassants skjátlaðist ekki.
Eftir þennan fyrsta sigur sinn
helgaði Maupassant næstu 10
árin þrotlausum skapandi störf-
um. Á þessum árum ritaði hann
sex stórar skáldsögur, 16 bindi
af smásögum, 3 bindi af ferða-
minningum og hundruð blaða-
greina. Á hverju ári gaf hann
út þrjár bækur og sum árin
komst hann upp í fimm. Bækur
hans voru þýddar á fjölda
tungumáía og jafnvel sjálfur Iv-
an Turgenéff þýddi þær á rúss-
nesku. Sú saga er sögð, að þeg-
.ar Tolstóy hafði lokið lestri
bókarinnar „Lífið“ hafi hann
lagt hana frá sér með þessum
orðum: „Lífiða er ágætis bók.
Hún er ekki aðeins langbesta
bók Maupassants, heldur ef fil
vill besta bók, sem rítuð hefir
verið á franska tungu', síðan
Victor Hugo ritaði „Vesaling-
ana“.
Annar þekktur höfundur ut-
an Frakklands hefir látið svo
ummælt, að „verk Maupassants
væri arfur margra bókmeiinta-
kynslóða. Maupassant hefir sett
sér þau verkefni og leyst þau
á þann hátt, að hér eftir verður
ekki hægt að skrifa eins og
gert hafðí verið, uns hann kom
til sögunnar".
Við dáum Maupassant sem
meistara smásögunnar og einn
af mestu snillingum hdmsbók-
menntanna. Öll rit hans eru
snjallar, sannfærandi ákærur
gegn þejm heimi, er hann lifði í
og hataði ,þó að hann gæti ekki
yfirgefið hann. Hann afhjúpar
söguhetjur sínar oft óþyrmilega
og rífur af þeim grímuna, svo
að hræsnin og skinhelgin
stendur ljóslifandi fyrir aúgum
lesandans. Sá maður, sem einu
sinni hefir lesið bækur Maupas-
■ sants gleymir aldrei 'þéssum
persónum, svo mikilli fyllingu
: er líf þeirra gætc. Ástríðuofsi
Maupassants knúði hann fil
flótta frá heimi embættismann-
anna, broddborgaranna, og á-
gjarnra stórbænda, en hann
vissi aldrei hvert hann átti að
flýja .Rit hans voru ákæra gegn
hinu borgaralega félagsskipu-
lagi, arfur, sem hann lét eftir
sig til sósíalistiskrar framtíðar-
menningar .
Framtíðin mun heiðra þennan
sanna og stranga meistara. Hún
mun varpa fyrir borð öllum
þeim ásökunum ,sem smáborg-
aralegir ritskýrendur hafa borið
á borð fyrir lítilsigldar sálir um
list Maupassants. Hann hefir
verið sakaður um það að hafa
skrifað sorprit. Gagnrýnendurn
ir hafa viljað svifta hann lár-
viðarkransinum af ótta við list
hans, stórbrotna og miskunn-
artausa, mátt hans til þess að
afhjúpa djarflega og hiklaust,
það sem miður fór með samtíð
hans. Borgaralegu réttarfari
stóð ógn af list Maupassants og
það fór stormgnýr frá ritum
hans um máttarstólpa þjóðfé-
lagsins, embættismennina,
broddborgarana 0g stóreigna-
mennina.