Þjóðviljinn - 09.03.1960, Blaðsíða 6

H) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 9. marz 1960 -
|IJðÐVlUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
Hitstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnus Torfi Ólafsson, Sig-
urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. * — Ritstjórn,
afgreiðsla. auglýsingar, prentómiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími
17-500 (5 línuO. — Askriftarverð kr. 35 á mán. — Lausasöluv. kr. 2.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Miðvikudagur 9. marz 1960
ÞJÓÐVILJINN
(7
rttr
ih:
iíjí
m
m;
æ
vtJU
m
iíi
Xltj
■TTT;
•»»-» *
ur

mt
ua

Viðreisn atviimuleysisins
TJvers vegna reyndist allt sem gengislækkun-
“ arflokkarnir sögðu 1950 um blessunarleg
áhrif gángislækkunar á atvinnulíf og efnahags-
líf íslendinga blekking tóm og öfugmæli? Þá
var líka sagt að með gengislækkuninni væri ver-
ið að leggja grunn að blómlegu atvinnulífi, að
heilbrigði í öllu efnahagskerfinu. Þá var líka
sagt að kjaraskerðingin væri aðeins stundar-
fyrirbæri, gert til þess að hægt væri að hverfa
frá hvimleiðu styrkjakerfi.
Tfvernig fór með þessa spádóma gengislækkun-
armannanna fyrir rúmum áratug? Ekki
vantaði að þá eins og nú væru þeir byggðir á
útreikningum sprenglærðra „sérfræðinga“, ný-
kominna úr námi og starfi hjá mestu auðvalds-
þjóð heimsins, Bandaríkjunum. Þeir reiknuðu
og reiknuðu vikum og mánuðum saman, og sam-
kvæmt útreikningum þeirra átti kjaraskerðingin
að vera lítil, dýrtíðaraukningin átti að verða ein
11 stig til hækkunar. En eklci hafði þjóðin un-
að við gengislækkunina nema níu mánuði þegar
dýrtíðaraukningin mældist á ófullkominni vísi-
tölu hvorki meira né minna en 27 stig.. Með
þetta í huga og það sem fram er komið um reikn-
ingskúnstir hagfræðinganna sem undirbjuggu
gengislækkunina sem nú er nýgerð, er mjög
sennilegt að dýrtíðaraukningin af völdum henn-
ar verði að meðaltali 40%, og voru færð að því
rök í umræðunum á Alþingi.
T\g ekki fór betur með þá fullyrðingu að verið
væri að gera atvinnuvegunum kleift að
standa á eigin fótum. Ekki var ár liðið frá geng-
'islækkuninni 1950 er ríkisstjórnin neyddist til
að játa uppgjöf kerfis síns og taka upp báta-
gjaldeyriskerfið, og svo var farið í hverjar upp-
bæturnar af annarri. Og það sem sósíalistar
höfðu sagt fyrir um atvinnuleysið reyndist rétt.
Þegar tvö ár voru liðin frá gengislækkuninni
kom í ljós við athugun verkalýðsfélaganna í
Reykjavík að um tvö þúsund meðlima þeirra
voru atvinnulausir. Það þýðir lítið fyrir gengis-
lækkunarmennina að afsaka sig með Kóreustríði
og aflabresti. Sjálft ke)rfi þeirra er og hefur
reynzt óhæft til lausnar á vanda íslenzks efna-
hagslífs.
Tyeir vita þetta sem að „viðreisninni" standa,
**■ en þeir ætlast til að jafnframt eymd og fá-
tækt alþýðunnar verði hinir ríku ríkari og
verkalýðshreyfingin hálflömuð. Hermann Jónas-
son, fyrrverandi forsætisráðherra, sagði frá því
á Alþingi fyrir skömmu að hann hefði rætt við
þá hagfræðinga sem mest hafa undirbúið „við-
reisnina" nú um svipaðar leiðir þeim sem nú
væru farnar, og þeir hefðu játað alveg hrein-
skilnislega að þetta kerfi væri óframkvæman-
legt án atvinnuleysis, atvinnuleysi væri með
nokkrum hætti einn þáttur þess. „Hæfilegt at-
vinnúleysi“ á að draga úr kaupg'etu manna og
framkvæmdum, láta verkamenn fara að keppa
um hvert handtak og verða sljórri fyrir því að
bæta kjör sín og beita samtökum sínum, bara
ef þeir geti haldið vinnunni. Þannig reiknar rík-
isstjórn Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins,
svona kaldrifjað er efnahagskerfi hpnnar, þann-
ig er „viðreisn“ hennar.
mm ►« --------
ii

Þegar frumvarp ríkisstjórnarinnar urn
ir lá fyrir alþingi efndi Stúdentafélag
sögumenn voru dr. Benjamín Eiríksson
Um árasKeið hefur þaö verið hefö að
félagsins, en nú brá svo viö aö fulltrúar
í veg fyrir aö efnahagsmálafundinum
voru ekki 1 neinum vafa um ástæöuna
inum fóru talsmenn ríkisstjórnarinnar
vert aö láta fleiri en fundarmenn veröa
Hér birtist fyrri hluti framsöguræöu
ur í næsta blaöi.
gengislækkun og aðrar efnahagsaögerö •
Reykjavíkur til umræðu um það. Fram-
og Haukur Helgason bankafulltrúi.
útvarpa umræðum á fundum Stúdenta-
stjórnarflokkanna í Útvarpsráöi komu
yrði útvarpaö. Þeir sem fundinn sátu
fyrir þessari furðulegu afstööu. Á fund-
svo gersamlega halloka aö ekki þótti
vitni að.
Hauks Helgasonar. Síöari hlutinn kem-
Rœðan sem
ekki mátti útvarpa
Formaður, góðir stúdentar
og aðrir áheyrendur,
Hinn 29. nóvember s.l.
flutti forstjóri Efnahagssam-
vinnustofnunar Evrópu, Ser-
gent, fyrirlestur í hátíðarsal
Háskólans. Hann talaði um
efnahagsmál íslenzku þjóðar-
innar með sérstöku tilliti til
viðskiptahorfa íslendinga í
Vestur-Evrópu.
Hr. Sergfent kom víða við.
Hann talaði um sameiginleg-
aij markað ri.kjanna sex og
um fríverz'unarsvæði hinna
sjö Evrópu'anda, um hvað ut-
anríkisverzlun okkar Islend-
inga hefði mjög beinzt að
vöruskiptalöndunum, enn-
fremur um fiskneyzlu og
kartöflurækt.
Það, sem vakti sérstaka
athygli mína var með hve
miklum myndugleik þessi
herramaður taldi s!g geta tal-
að til okkar íslendinga. Ekki
skal ég draga í efa ágæti
* mannsins, en mér er nær að
halda að hann þekki' ekki
greinarmun á þorski og ýsu.
Svo mikinn ókunnugleik virt-
ist mér hann sýna gagnvart
íslenzkum viðhorfum.
Því minnist ég á þetta er-
indi að í því er að finna for-
skriftirnar fyrir efnahags-
málastefnu núverandi rí.kis
stjórnar. Mvndugleiki hr. Ser-
gent hefur sýnilega liaft til-
ætluð áhrif á þá valdamenn,
sem nú ráða hér ríkjum.
Forskriftirnar, sem hinn er-
iendi maður gaf ríkisstjórn-
inni, voru taldar upp í nokkr-
um töluliðum.
I fyrsta. tið stendur svo
m.a.: „útgjöld til neyzlu
verða að aukast hægar en
verið hefur“. Setningin er
orðuð með klókindum, en
inmhald hennar er umbúðar-
laus boðskapur um að draga
þurfi úr neyzlu í þessu landi.
Þá er annar töluiiður, en
þar segir svo: „Takmarka
þarf útlán bankanna enn
meir. Nú er Seðlabankinn
skuldbundinn til að veita
sjálfkrafa lán með endur-
kaupum á afurðavíxlum“.
Þá segir Sergent: „Draga
þarf úr hinni nánu tengingu
milli smásöluverðlags, launa
og verðlags landbúnaðarvara“
Á mæltu máli þýðir þetta
krafa um að slíta tengslin á
milli verðlagsvísitölu og
kaupgjalds.
Og enn segir Sergent:
„Lagfæra þarf allt fjárhags-
kerfið þannig, að þeir, sem
framleiða til útflutnings, beri
ekki skarðan hlut og þarfnist
ekki aðstoðar rík’sins, og
þannig að tekjumyndunin sé
í nánara samræmi við arð-
bærustu atvinnugreinarnar,
en óháðari sérstökum ráð-
stöfunum ríkisvaldsins".
Þetta er bein krafa um geng-
islækkun.
Að síðustu gefur hr. Ser-
gent þessa forskrift: „Og ég
vil bæta við sjöunda skilyrð-
inu, sem að mínu áliti er
mjög mikilvægt. Gera verður
innflutninginn frjálsan, að
svo miklu leyti sem frekast
er unnt. Ég endurtek það, að
þetta skilyrði er bráðnauð-
synleg, og við höfum reynsl-
una“.
Ef við nú berum saman of-
antaldar forskriftir og frum-
varp það, sem hér er til um-
ræðu, sjáum við að forskrift-
unum er fylgt til hlí.tar.
Það á að draga úr neyzlu
þjóðarinnar. Verði frumvarp-
ið um efnahagsmál að lög-
um þá verður sannarlega
dregið úr neyzlunni. Með
ýmsum ráðstöfunum, met
sjálfri geng’slækkuninni, með
minnkandi atvinna og hækk-
uðum vöxtum Það mælir því
enginn í móti, að gengislækk-
unin ein sér stórhækkar allar
erlendar vörur strax og svo
aftur síðar margar innlend-
ar vörur. Sennilega munu
launakjör verkamanna og
annarra launþega verða skert
um á milli 20-25%. I greinar-
gerð fyrir frumvarpinu er að
vísu aðeins reiknað með 14%
hækkun — sem með öðrum
ráðstöfunum verði lækkuð
niður í 3%, en rétt mun
vera að taka þá fullyrðingu
roeð gát. Við munura öll
hvað gengislækkunarstjórnin
í marz 1959 sagði. Þá átti
hækkunin ekki að vera nema
10-11%. Um næstu áramót
þar á eftir kom í ljós að
hækkunin hafði numið 27% —
og voru þó engin verkföll
eða aðrar svokallaðar trufí-
anir það árið.
Við skulum staldra nok’k-
uð við þetta atriði. Hin s.k.
vísitölufjölskylda er talin
hafa 60.900 krónur á ári,
en fyrir átta stunda vinnudag
hefur Dagsbrúnarverkamað-
urinn tæpar 50.000 krónur á
ári. M.ö.o. Dagsbrúnarverka-
manninn vantar um það bil
11.000 krónur á ári til að
geta lifað lífi vísitöluf jöl-
skyldunnar. Að hann getur
tórað byggist á þeirri stað-
reynd að yfirvinna er fyrir
hendi.
En athug'ð vel: Þessa yf 'r-
vinnu á að afnema, því jafn-
framt gengis’ækkuninni á að
draga úr atvinnuframkvæmd-
um og stórhækka vexti -— og
kem ég að. hvorutveggja síðar.
Svo er enn annað, sem
skiptir höfuðmáLi. í samræmi
v;ð áðurnefndar forskriftir
verður vísitala á kaupgjald
afnumin og bönnuð með lög-
um. Þrátt fyrir margt vafa-
samt í sambandi við vísi-
töluna þá hefur hún ætíð
reynzt mikil vernd fyrir alla
launþega. Þessarar verndar
eiga þeir ekki lengur að fá
að njóta og þegar þetta allt er
hugleitt: sjálf gengisbreyt-
ingin, minnkandi atvinna,
hækkaðir vextir og afnám
vísitölunnar—þá þarf ekki að
hafa mikið ímyndunarafl til
að hugsa sér hlut t.d. Dags-
brúnarverkamannsins, haf-
andi áfram tæpar 50.000 kr.
árstekjur, sem ríkisstjórnin
ætlar honum. Ég held að
hverjum hljóti að vera ljóst
að þessar ráðstafanir, sem
ég nú hef minnzt á eru
óraunhæfar —- óframkvæman-
legar. Um skeið hefur íslenzk-
ur vehkalýður búið við til-
tölulega góð lifskjör, miðað
sennilega við hvaða aðra þjóð
sem er. Það liggur því í hlut-
arins eðli að þessi sami
verkalýður mun taka þessa
áætluðu þróun mála til mjög
vandlegrar athugunar.
Þá er forskriftin um að.
•draga úr útlánum bankanna.;
Að vísu er minnzt á aukn-
ingu sem nemur 200 milljón-
um króna, en miðað við hinar
aðrar aðgerðir þá þýðir þetta
Ilaukur Helgason
stórfelldan samdrátt. Þegar
yfirfærslusjóðsgjaldið hækk-
aði hér á árunum úr 16%
upp í 55% þá jukust útlán
bankanna eo ipso — og þrátt
fyrir íhaldssama bankapóli-
tík um 579 millj. kr. áuk gíf-
urlegrar útlánaaukningar hjá
hinum ý;nsu sjóðum. Nú er
fyrirhuguð miklu stórfelld-
ari aðgerð en hækkunin úr
16% í, 55%. Og samt hugsa
valdhafarnir sér, bæði í ríkis-
stjórninni og Seðlabankanum,
að lána ekki f’eiri lcrónur út
á hverja framleidda vöru-
einingu en hingað til hefur
verið gert. Það mætti segja
mér að mörgum útgerðar-
manninum — svo dæmi sé tek-
ið — þætti þröngt fyrir sín-
-um dyrum — og fyrsta af-
leiðingin yrði sú að fram-
leiðsla á fiskafurðum,
framleiðsla á erlendum gjald-
eyri, myndi dragast stórlega
saman. Ég tel þennan fyrir-
hugaða samdrátt á útlánum
bankanna bæði óraunhæfan
og óframkvæmanlegan.
ÞS, er forskriftin um að
gera sem mest af innf’.utn-
ingnum frjálsan. Til þess að
það verði kleift stendur til
að taka að láni aht að 890
milljónir króna í dollurum —
og sérstaklega er fram tekið
að þetta lán megi ekki nota til
fjárfestingar í fyrirtækjum
er gætu framleitt gjaldeyri
eða sparað gjaldeyri. Þessu
láni, sem raunar er kaUað
gjaldeyrisvarasjóður, er ætlað
það eitt hlutverk að Verða
notað til kaupa á neyzluvör-
um.
Það er nú eitt út af fyr-
ir sig harla einkenniLegt, að
þegar gjaldey^sviðskipti okk-
ar við útlönd og erlendar
skuldir okkar eru notaðar
sem höfuðröksemd fyrir
nauðsyn þess að grípa verði
til stórfelldra aðgerða eins
og raun fcer vitni að þá
skulí hafizt handa með því
að taka , stórt er’ent lán —-
eingöngu til neyzlu.
Það er þó önnur hlið máls-
ins, sem ég tel vera miklu
alvarlegri. Meiningin er að
gefa 60% af innf'utningnum
frjálsan. Það þýðir að verið
er að reyna að be'na meir af
viðskiptuin okkar við liin
vestrænu ríki. Og kemur þá
margt til athugunar. Fyrst
er það, eins og allir vita, að
skapazt hafa í Vestur-Evrópu
tvær markaðsblakkir, sam-
komulag landanna sex, eem
kennt er við Róm, og sam-
komulag fríverzlunarsvæðis-
landanna sjö, seni gert var í
Stockholm. Öll þessi lönd til-
Framhald á 10. síðu.
Ernestíne • R’ose hét hún,
konan sem fyrst varð til
þess að hefja við hún merki
kvenréttindabaráttunnar í
Bandaríkjum Norður-Amer-
íku.
Hún var fædd 13. des. 1810
í Póilandi. Faðir hennar var
pólskur gyðingur og kenni-
maður. Ung að árum lenti
hún á öndverðum meiði við
foreldra sina út af trúmálum.
Hún yfirgaf þ'á heimili sitt og
fór til Berlínar. Þar stund-
aði hún nám í tvö ár. Eftir
að hafa ferðazt um ýms lönd
Evrópu fór hún til Englands
árið 1832. Þar varð hún fyr-
ir mi'klum áhrifum frá Robert
Owens, og þeirri nýju siða-
kenningu sem hann boðaði, en
hún hafði jafan verið frá-
hverf trúarbrögðum Tók hún
þá að aðhyllast sósíalska lífs-
skoðun. 1 Englandi giftist hún
oweníta, William Ella Rose.
Þau hjónin fóru til New York
vorið 1836.
I Bandaríkjunum hóf Erne-
stine Rose að vinna að þjóð-
félagsmálum. Aðal áhugamál
hennar urðu réttindamál
kvenna og afnám þrælahalds,
hún bar t.d. fyrst allra fram
þá kröfu að konur skyldu
erfa eiginmenn sína. Hún
Þrír brautryðjendur í baráttunui
fvrir friði o® réttindum kvenna
Ernestine L. Rose
ferðaðist fylki úr fylki 'í
Bandaríkjunum og hélt ræður
sem náðu til hvers manns
lijarta, og hlaut hún fljótlega
nafnið „drottning ræðustóls-
ins“. En afstaða hennar til
trúarbragða, andstaða hennar
gegn þrælahaldi og barátta
hennar fyrir réttir.dum kvenna
aflaði henni harðvítugrar and-
stöðu og margra óvina, og
þegar Sally Molley telur hana
„umdeildustu konu sinna
tíma“, þá eru' það engar ýkj-
ur.
Ganga hennar í baráttunni
fvrir réttindum hinna undir-
okuðu var síður en svo nokk-
ur dans á rósum. hún var of-
sótt af yfirvöldunum, það var
gert gys að hennj af skiln-
ingssljóu fólki, því að það var
áreiðanlega enginn hversdags-
viðburður á þeim árum að
kona kveddi sér hljóðs á þess-
um vettvangi. En Ernestine
Rose lét ekki hugfallast,
henni brá hvorki við ofsóknir
né Iróðsvrði. hún ferðaðist rík;
ur ríki og hélt eldheitar ræð-
ur. sem fólkið hlustaði á
nauðugt. viljust.
Ernestine Rose varðveitti
sama eldmóðinn til að berjast
fyrir áhusramálum sínum all-
an þann tíma er hún var í
Bandaríkjunum, eða þangað til
þrælahaldið var afnumið. Árið
1876 fór hún aftur til Eng-
lands, en þar dó hún árið
1892 83ja ára að aldri.
Ana Betancourt
iBerta von Suttner, fyrsti
verðlaunáhafi friðarverðlauna
Nobels, var óvenjuleg kona
og líf hennar var einnig ó-
venjulegt. Hún var austurrísk
greifadóttir og glæsileg fram-
tíð virtist brosa við henni.
En faðir hennar dó skyndi-
lega, auðurinn tvístráðist og
framtíðin var e'kki lengur jafn
glæsileg hinni ungu greifa-
dóttur.
Berta Kinsky fékk stöðu
hjá Suttner baróni sem
kennslukona og lagskona
fjögurra dætra hans. Systurn-
ar lærðu fljótt að elska og
virða hina ungu kennslukonu,
en það lærði þó sérstaklega
sonurinn á heimilinu, Artur.
Foreldrarnir ætluðu syni sin-
um ríkara kvonfang og ÍBerta
yfirgaf heimilið. Hún fór þá
til Parísar og fékk þar stöðu
sem einkaritari Alfreðs Nob-
els, þess er fann upp dyna-
mitið. Bráðlega fór Berta þó
aftur til Vínarborgar, og hún
og Artur Suttner léu gefa
sig saman á laun. Því næst
fóru ungu hjónin til Káka-
sus til vinkonu Bertu. Min
grelin furstafrúar. Tíu ár
dvaldist Berta þar sem frétta-
ritari fyrir stórt dagblað í
Vínarborg. Þegar hún kom
aftur til Austurrikis gaf hún
út hina fyrstu bók sína, sem
liún nefndi „Sálarbúslóð“,
Stríð þau; er þá stpðu yfir
í álfunni fundu engan hljóm-
grunn hjá henni, fransk-
þýzka stríðið megnaði ekki
einu sinni að vekja áhuga
hennar. Um þetta leyti heyrði
Berta Suttner í fyrsta sinn
sagt frá alþjóðlegum friðar-
samtökum, hún varð strax
mjög hrifin, og undir sterk-
um áhrifum frá þessum sam-
tökum skrifaði hún bókina
„Vélaöldin". Einu ári seinna
birti ‘hún svo hina frægu bók
sína „Niður með vopnin“,
sem gerði nafn hennar frægc
um víða veröld. I fyrstu
fékkst enginn útgefandi til að
gefa út bókina, en seinna kom
í ljós að þarna var metsölu-
bók á ferðinni.
Árið 1891 stofnaði Berta
von Suttner austurrísku frið-
arsamtökin og hún var forseti
þeirra til dauðadags. Hún
gegndi einnig þýðingarmiklu
hlutverki í hinni alþjóðlegu
kvennahreyfingu, sem í þá
daga var einskorðuð við aðal
og hátt setta borgara. Mark-
mið friðarhreyfingarinnar var
í þá daga, að fá stjórnar-
völd hinna ýmsu ríkja til að
setjast að samningaborði, þar
sem þau gætu fjallað um af-
vopnun og það hvernig friður-
inn yrði tryggður.
Annað friðarþingið sem
haldið var olli Bertu von
Suttner miklum vonbrigðum.
Þegar þriðja friðarþingið
skyldi haldið skrifaði hún í
Friðarvörðinn", blað sem hún
ritstýrði þá, á þpssa leið:
„Þriðja friðarþingið verður að
vera vel undirbúið. Dagskráin
má e'kki vera einskorðuð við
herforingia og dinlómata af
gamla skólanum, heldur verð-
ur þingið að vera borið uppi
af vilja friðarsinna. það er að
segja vilja hins óbreytta fólks,
og þennan vilja verða yfir-
völdin að virða“. Það var
mjög athvglisvert að kona,
sem siálf tilheyrði efstu stétt-
um þjóðfélagsins, skyldi á
þessum tíma gera sér Ijóst
hið mikilvæga hlutverk al-
þýðunnar í friðarbaráttunni.
15. september 1914 hafði
verið ákveðið að halda 21. al-
þjóðlega friðarþingið í Vín.
Meðan á undirbúningi þess
stóð beindi Berta von Suttner
hvað eftir annað þessari
spurningu að dr. A. Fried, sem
var samstarfsmaður hennar
að undirbúningi þingsins: „Er-
uð þér viss um að þingið verði
haldið?“ Þrátt fyrir þennan
efa og stríðshættuna, sem lá
'í loftinu, vann hún ótrauðlega
að undirbúningi þingsins, sem
þó aldrei var haldið. Berta
von Suttner andaðist 21. júní
1914, fimm vikum' áður en
fyrri heimsstyrjöldin 'hófst.
Síðustu orðin sem hún mælti
voru „Niður með vopnin, segið
það öllum. öllum. . . Þetta
var boðskapurinn sem hún
eftirlét þeim heimi sem brátt
átti eftir að loga í st.ríði.
En eins og fuglinn Fönix
rís upp úr öskunni, þannig
hljómar í dag ópið: „Niður
með vopnin“ hærra og öfl-
ugra en nokkru sinni áður,
þetta aðvörunaróp frá friðar-
samtökum fólksins hljómar í
dag um gervallan heim.
Ana Betancourt var fædd
1834 í héraðinu Camaguye á
Kúbu. Hún tilheyrði ríkri og
mi'kilsmetinni fjölskyldu og
fékk góða menntun á þeirra
tíma mælikvarða. Um tví-
tugt giftist hún mannj sem
var eldheitur föðurlandsvinur
og ákafur talsmaður þess að
losa Kúbu undan harðstjórn
Spánverja. Ana tók strax
virkan þátt í áhugamálum
manns síns og heimili þeirra
varð fljótlega samkomustaður
fólks sem vann að frelsun
Kúbu, blaðagreinar og ræður
voru samdar þar og þeir, sem
þurftu að fara 5 huldu höfði
vegna starfa sinna í þágu
föðurlandsins áttu þar jafnan
athvarf.
Árið 1868 gekk maður henn-
ar í lið með skæruliðum, og
hún eggjaði hann brennandi
hvatningarorðum við brottför-
ina.
Þann 4. des. sama ár fvrir-
skipuðu spænsku yfirvöldin
að handtaka hana, svo að
hún varð einnig að yfirgefa
heimili sitt. Árið eftir lifði
Ana Betancourt þá sögulegu
stund að fyrsta stjórnarskrár-
uppkastið fyrir Kúbu var gef-
ið út. Við það tæ'kifæri hélt
hún brennandi hvatningar-
ræðu til fólksins. Hún sagði:
„Borgarar! Rólegar og undir-
gefnar hafa hinar kúbönsku
konur beðið þessarar miklu
stundar, í dimmum afkimum
hafa þær beðið þess að hrinda
af sér okinu.“ Einnig lagði
hún mikla áherzlu á það að
ef sigur ætti að nást yrðu
allir að berjast til hins ýtr-
asta. Þá mælti hún brennandi
'hvatningarorð til kynsystra
sinna um að vinna sér jafn-
rétti víð karla og barðist á
móti kynþáttafordómum, sém
þá var mikið um á Kúbu. og
voru konur í því tilliti jafn-
vel verri en karlar.
9. júlí, 1871 var Ana Betan-
court handtekin af spænskum
yfirvöldum og þess 'krafizt af
henni að hún skrifaði manni
sínum og bæði hann að hætta
skæruhernaðinum. Því neitaði
hún eindregið og kvaðst held-
ur vilja vera ekkja heiðurs-
mams en eisrinkona svikara.
Var henni þá varnað í fang-
elsi, þar sem hún þoldi hræði-
legustu pyntingar. Þar fékk
hún taugaveiki, missti hárið
og varð blind og minnislaus
um tíma. Að lokum losnaði
hún þó úr fangelsinu og fór
úr landi.
Seinna s’róri hun þó aftur
til föðurinnds síns,. Um sein-
ustu æviár henurr er litið
sem ekkert vitað. í dag vita
menn ekki einu siuni hvár
eða hvenær bessi ptburða kúb-
ans'ka kvenhetja lét lífið.