Þjóðviljinn - 05.06.1968, Blaðsíða 4
^ SlÐA — E>JÓÐVrLJI!SnSf — Miðvátoudíaigur 5. júm' 1968.
Otgelandi. áameiningarflokkux alþyðu Sosialistaflokfcurlrm.
Eitstjórar: Ivar H. Jónsson. (áb.). Magnús Kjartansson.
Sigurðux Guðmundsson.
Fréttarltstjóri; Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson
Framfcvstj.: Eiður Bergmann
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Simi 17500 (5 linur). — Askriftarverð kr. 120.00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 7.00.
Isalhneykslið
^uðfélög og auðhringir sem teygja gróðaarma
sína vítt um heim eru ekki góðgerðastofnanir,
starf þeirra er ekki til þess að hjálpa atvinnurekstri
þjóða sem orðið hafa seint á ferð með iðnvæðingu
og stóriðju, heldur til þess eins að safna gróða. Til
þess að fá aðstöðu til fjárfestingar og gróðasöfn-
unar hika þessi auðfélög ekki við að verja mikl-
um fjármunum til að kaupa allt sem er falt og
stuðlað getur að auknum áhrifum þeirra og völd-
um. Ríkisstjómir eru keyptar, stjómmálaflokk-
ar eru keyptir, blöð eru keyp’t, útvarpsstöðvar eru
keyptar — sé slíkt falt í hlutaðeigandi landi. Þetta
eru sannindi á almanna vitorði urti starfsemi
hinna stóm auðhringa auðvaldsheimsins, og það er
af vanþekkingu eða öðru verra þegar reynt er að
gylla starfsemi slíkra auðfélaga og tala eða rita
um það sem fagnaðarboðskap í atvinnulífi íslend-
inga að afhenda erlen^dum auðfélögum auðlindir
íslands og fá þeim forréttindi til að arðnýta ís-
lenzkt vinnuafl um hálfrar aldar skeið eða leng-
ur. Með slíkum samningum, eins og alúmínsamn-
ingunum, voru íslenzkir stjórnmálaflokkar ekki
einungis að binda þeim bagga sem nú em á starfs-
aldri á íslandi, heldur einnig því fólki sem vex
uþþ í lándinu næstu áratugi.
JJétt er að minnast þess, að á einu stigi í gerð alú-
mínsamninganna var sem Alþýðuflokkurinn
vaknaði snöggvast til vitundar um þá hættu, sem
verið var að leiða yfir ísland og íslendinga með
samningunum, ef illa tækist til. Hættan sem Al-
þýðuflokkurinn sá, var að hið geysifjársterka er-
lenda auðfélag sem verið var að hleypa inn í land-
ið, yrði öflugur bandamaður og fjárveitandi sam-
taka. íslenzkra atvinnurekenda í baráttu þeirra
gegn kjarabótum og réttindum íslenzkrar alþýðu.
Því var það að flokkurinn „setti skilyrði fyrir því,
að hann veitti liðsinni við málið, og það var að ís-
lenzka álfélagið skyldi ekki ganga í samtök ís-
lenzkra atvinnurekenda eða styrkja þau á neinn
hátt“, svo notað sé orðalag úr forystugrein Alþýðu-
blaðsins um nýja Straumsvíkurhneykslið. Þjóð-
viljinn hefur oft áður bent á, að þegar mun hafa
verið komið þannig málum að Vinnuveitendasam-
bandið svonefnda, sem emjaði sárlega undan þessu
skilyrði Alþýðuflokksins, fái verulegar sárabæt-
ur. En von er að Alþýðublaðið hrökkvi ónotalega
við þegar hafizt er handa um að stofna „starfs-
mannafélag“ við hið erlenda fyrirtæki, og því
ætlað að taka við verkefnum verkalýðsfélaganna,
sem lögum samkvæmt og íslenzkuim venjum ber
að semja um kaup og kjör starfsfólksins. Það til-
tæki hefur verið skarplega fordæmt af Alþýðu-
sambandi íslands, Verkamannasambandi íslands,
verkalýðsfélögunum í Hafnarfirði sem hlut eiga
að máli, og í forystugreinum Alþýðublaðsins, Tím-
ans, Þjóðviljans og fleiri blöðum. Ekki einu sinni
Vinnuveitendaisamband íslands vill gangast við
faðemi hugmyndarinnar. Undirtektimar ættu að
nægja til að kenna hinum erlendu ráðaimönnum
og íslenzkum þjónum þeirra undirstöðuatriði al-
mennrar hegðunar í samskiptum við íslenzka
verkajýiáíshre^iiiiiiu. — s.
■■ 'V ts-SV
- •
Sovézki ísbrjóturinn Moskva ryður kaupfari leið í gegnum hafíshroðann úti fyrir norðausturströnd Síberíu,
Okkur
Hafísinn á þessu vori minnir
oktour á að við búúm í nor-
rasou landi. Eftir því sem ég
kemst næst,' þá mum þetta vera
j>afnmosti ís sem komið hefur
að landinu síðan árið 1881 til
1882. Nú um mánaðaimótin maí-.
júní liggja hafþök af hafís úti
fyrir Vestf jö'rðum allt til Græn-
lands, úti fyrir öilu Norður-
og Austurlandi, einnig allt suð-
úr um Homafjörð.
Sú breyting sem orðið hefur
á Norður-íshafsstraumnum hér
Við lamd síðustu ár, er án vafa
orsök til þessa ástamds. Sökum
þessa mikla hafíss inni á fjörð-
um og úti íyrir landi, þá eru
síldveiðamar, þegar þetta er
skrifað,. í mikilli óvissu og erf-
itt að gera áætlanir um veið-
amar. Af sömu ástæðu eru
vöruflutningar að og frá Norð-
ur- og Austurlandi háðir mikl-
um erfiðleikum.
f ljósi þeirra staðreynda sem
fyrir liggja, þá er augljóst, að
ísienzku þjóðjna skortir fátt
eins tilfinnanlega nú eins og
góðan ísbrjót, sem aðstoðað
gæti skip í siglingum við Norð-
ur- og Austurland og rutt þeim
leið í höfn og úr höfn.
Eg las það nýlega í einu diag-
blaðanna, að í athugun væri
að fá hingað bandarískan ís-
brjót sem væri í viðgerð í
Boston, en ætti að fara til
Suður-íshafsins í byrjun júlí.
Sé þetta rétt hermt, þá hlyti
slík ráðstöfun að byggjast á
algjöru þekkingarleysi. á þessu
alvarlega máli. Okkur er mjög
lítið gagm í að fá hingað ís-
brjót í skyndiheimsákm. Held-
uir er okkur þörf á ísbrjót
sem rutt gæti skipum siglinga-
leiðir við Austur- og Norður-
lamd á meðan ísinm liggur hér
við land, hvort sam það yrði
skemur eða lengur. Og þó Svo
ísinm fjarlægðist lamdið þegar
lengra liður á vorið eða sum-
arið, þá er varla armað for-
svaranlegt, heldur en að hafa
hór tiltækam ísbrjót fyrir
næsta vetur.
Þær þjóðir sem legu sinmar
vegna ráða yfir ísbrjótum, éru
Bamdaríki Norður-Ameríku
vegma Alaska, Kanada og Sov-
étríkim. En á þessu sviði eru
Sdvétríkin öflugust og , eiga
flesta og kröftugasta ísbrjóta.
Þegar við hugleiðum það ástand
sem hér gæti skapazt á snjóa-
og ísavetri, þegar samgömgur
á lamdi gætu legið niðri lamg-
tímum saman .og vöruflutning-
ar með bifreiðum horfið af
sjóniarsviðimu í heilum lands-
vantar
hlutum, þá verður okkur Ijós
sú þörf sem hér er fyrir ís-
brjót. Ég vil því se:gja alveg
hiklauist: íslenzka ríkið þarf
að gera ráðstafanir til að eign-
Norrænt
Því verður ekki neitað, að
miiklar framfarir hafa orðið
hér á ísJjandi, eftir að siðari
heimsstyrjöldinmi lauk. En ef
við athuigum þessar framfarir
gaumgæfilega, þá sjáum við,
að sumar af þeim hvíla ekki á
nógu traustum grunmi. Þær eru
of hamdahófskenmdar og geta
af þeim orsökum riðað til falls,
ef þær verða ekki betur grued-
vallaðar.
Ef við tökum sjávarútvegimn
sem er okkar þýðingairmesti at-
vinmuvegur sökum þess að
hanm verður að stamda umdir
öllum vöruinnflutningi tál
lamdsins um nokkuð laniga
framtíð, þá sjáum við strax
að margt mætti betur fara hjá
okkur bæði í útgerð og fisk-
iðrnaði. f útgerðimmi er tvenmt
áberamdi sem mikla nauðsye
ber til að bætt verði úr fljótt.
f fyr&ta lagi: Okkar togara-
útgerð er að blæða út sökum
þess að vanrækt hefur verið
að endurmýja skipastól þessar-
ar útgerðar og marka fram-
tíðargrumdvöll.
f öðru tógi: Vélbátum af
heppilegri • stærð til fiskveiða
inmian iandhelginniar hefur
fækkað í stað þess að þeim
þyrfti að fjölga. Hér er vegið
að þeim grundvelli sem fisk-
iðnaður okkar var og er rei&t-
ur á. Á rrieðan ekki hefur ver-
ið úr þessu bætt, þá hlýtur
hagur fiskiðnaðaxins að standa
ballari fæti en ella hefði þurft
að vera.
ísbrjót
ast ísbrjót, sem hér væri til-
tækur þagar á þyrfti að halda.
Alþinigi ætti, þegar það kem-
ur næst saman, að ræða þetta
mál og gera um það samþykkt.
Ég veit að einhverjix væru til
með að segja, að svo lítið ríki
sem íslamd hefði ekki efmi á
því að eiga svo dýrt skip sem
ísbrjót. En þessum mönnum, ef
nokkrir eru, -vil ég svaxa því
strax, að það er ekkí meira
átak' fyrir íslenzku þjóðiná nú,
að eigmast ísbrjót, heldur en
það var á sínum tíma að Íátá
smíða varðskipið Ægi, miðað
við þjóðarauð þessara tveggja
tímabila.
Ef nú íslenzka ríkið hyrfi
að því ráði að kaupa ísbrjót
eða láta smíða hann, þá er
hægt að nota slíkt skip til
margra annarra þarfa heldur
en haldia siglingaleiðum opn-
um. Þá tíma sem þess þyrfti
ekki með væri hæigt að láta
siLíkt skip amnast varðgæzlu'
á miðum eins og hvert annað
varðskip. Mér er kunnuigt um
að rússeeski ísibrjóturinn
Krassin sem var öflugastur ís-
hrjóta heims fyrir síðustu
styrjöld, hann var notaður í
styrjöldinni sem fylgdarskip
með skipalestum og kom hing-
i að í þeirri þjónustu nokkrum
sinnum fyrstu stríðsárin. Hann
var sagður jafn fær um að
tatoa á sig vetraróveður Norð-
ur-Atlanzhafsins með brotsjó-
um, eins og að ryðja siglinga-
leiðir um Norðuríshaf.
Ég set hér fram þessa hug-
mynd mína, þvi að ég álít að
hún sé tímabær. Sú þjóð sem
á Iand að Norðuríshafi.' Hún’
verður að vera þess megnug
að búa yfir þeim vaimartækj-
um sem hægt er að nota i bar-
áttu við hafísinn, hvenær sem
bann heimsækir landið. Þess
vegna legg ég til, að gerðar
verði ráðstafanir til þess, að
í&lenzka ríkið eignist ísbrjót
hið allra fyrsta.
markaðsbandalag
Ég er búirun að hamra á
nauðsyn þess, í þessurn þætti
nú um margra ára skeið, að
sj-ávarútvegur okkar þyrfti að
búa við sem lífcastar aðstæður
og þær sem keppinautar okk-
ar búa við. Nú þogar talað er
um innigöni^u íslands í Frí-
verzlunarbflndalagið, eða rétt-
ara orðað rannsakaðir möigu-.
leiíkar tii þess, þá ér alveg gef-
ið mál, að eitt a,f því sem
kemur til með að valda ekki
hvað minnstum erfiðleikum er
sú staðreynd, í fyrsta lagi hve
íslenzka bjóðin er lítið iðn-
vædd miðað við aðrar þjóðir
sem fyrír eru í þessu markaðs-
bandalaigi, í öðru lagi hve fram-
leiðslugrundvöllur okkar hefur
fjarlægzt framleiðslugrundvöll
þeirra þjóða sem í bandalaginu
eiru með hverju ári. Hér koma
fram eins og svo oft áður of
handiahófslegar tiltektir í okk-
ar þjóðarbúskap. Það eru ekki
markaðar leiðir sem stefna að
ákveðnu marki, heldur er
fyrst farið að huga að hvað
hægt sé að gera þegar' erfið-
leikar í einhverri mynd eru
orðnir það magnaðir, að þeir
beinlnis knýja á um að eitt-
hvað sé gert.
Ég held að engri Norður-
landaþióðinni sé það eins mik-
il nauðsyn og okkur fslending-
um, að komið yrði á hið allra
fyrsta náinni samvinnu í mark-
aðsmálum á milli Norðurlanda-
þjóðanna, sérstaklega á sviði
fiskiðnaðar. Þrjár Norðurlanda-
þjóðanma byggja allar talsvert
á fiskiðnaði til útflutnings,
Norðm^nn, Danir og við ís-
lendingar sem erum þar í sér-
flokki sökum þess að okkar
fiskiðnaður er stærsti hljiti
þjóðarframleiðslu okkiar. Ef
náin samvimna taekist í þess-
um málum, á milli þessara
þjóða, þá held- ég, þaö
yrði gróði fyrir allar þessar
þrjár þjóðir og ekki þó minnst
fyrir okkur íslendiinga. Bæði
Norðmenn og Danir eiga þró-
aðri fiskiðnað heldur en við.
Það er hreint undravert hve
Dömum hefur t.d. tekizt vel að
byggja upp voldugam fiskiðn-
að á sviði niðursuðu á því ára-
bili sem liðið er síðan lieims-
styrjöldiniid laiuk.
Ég álít að fulltrúar okkar
íslendin'ga í Norðurliandaráði
þurfi að kom,a á stað umræð-
um um nauðsyn á samvinnu
í markaðsmálum á fiskmörk-
uðum heimsins og að tekin
verði upp náin samvinna á
þessu sviði í stað samkeppni
sem nú á sér stundum stað.
Norrænt markaðsbándalag .gæti
orðið í reynd styrkur fyrir
norræna samvinnu, ekki bara
á sviði markaða út á við, held-
ur líka á sviði iðnaðar og þá
líka fisikiðnaðar.
Ég tel að samvinna okkar
við Norðurlandaþjóðimar, sem’
eru okkur skyldastar, sé bæði
æskileg og líklegust til að
verða okkur til farsældar og
Framhald á 7. síðu,