Þjóðviljinn - 03.11.1971, Blaðsíða 1

Miðvikudagur 3. nóvember 1971
36. árgangur — 270. tölublað
Iðnaðarráðherra lýsir yfír á alþingi:
Töpum f jórum miljör&um á
orkusamningnum vi& ísal
AAiklar umræður á alþingi í gær um orkumál
Uggvænleg staðreynd:
■ Vift töpum fjiirum miljörðum
um króna á raforkusölunni til
álversins í Straumsvík á samn-
ingstímanum, miftað vift það
framleiðslukostnaðarverð sem á-
ætlað er frá Sigölduvirkjun.
Þetta kom fram í ræöu iðn-
aftarráftherra Magnúsar Kjartans-
sonar í umræðum á alþingi í
gær um raforkumál og stóriðju.
Ráðherrann sagði ennfremur í
ræðu sinni aft til væri íslenzkur
markaður fyrir alla orkuna frá
Sigölduvirkjun, þar á meðal til
húshitunar á Iaandsvirkjunar-
svæðinu, en sú húshitun gæti
tekift meira en helming allrar
orku frá Sigölduvirkjun. Skýrði
ráftherrann ennfremur frá því
að samkvæmt bráðabirgðaáliti
húshitunamefiií1 r I.andsvirkjun-
ar mætti gera ráð fyrir að
raforka til húshitunar yrði seld
á 60—65 aura kílóvattstundin.
Umræðan um stóriðjumálin
stóð í um tvær Muktoustunidir og
tók þátt í umrædunini, auk áður-
nefndra, Gedr Hallgrímsson.
Jóhann Hafstein fjallaði mjög
almennt um raltorkumál í ræöu
sinni og varði stefnu fráfarandi
stjómiarvalda. Puliyrti hann í
umræðunum að ratorkusalan og
samninguirinn við álverið í
Straumsvík væri okkur afar hag-
stæð. f>á bar hann saiman
gjaldeyristekjur af hverri fjár-
festingarkrónu í sjávarútvegi og
í áliðnaði og taldi hann ugglaust
að með slíkum samanburði væri
áliðnaðurinn miklu hagstæðari.
Jóihann Hafstein taldi ennfrem-
ur að það eina nýja í stefinu rík-
isstjómarinnar í raforkumélum.
væri það að hún vildi láta ráðast
í virkjainir án b>f-“ > aö hafa mark-
að fjyrir rafo-rí-:uu<j.
Magnús Kjartansson iðnaðar-
ráðherra lagði áherzlu á að
stefna núverandi ríkisstjómar
væri mijög frábrugðin stefnu
fráfarandi stjómvalda í virkjun-
ar- og atvinnumálum:
í fyrsta laigi heifði Sjáifstæðis-
flokkurinn. því aðeins viljað ráð-
ast í stórvirícjanir að samninigar
mæðust vdð erlenda aðila um at-
viiimurekstur. Þetta hefði gerzt
við Búrfellsvirkjun en þar hefði
lánsumsókn til Allþjóðabankans
vegna virkjunarinnar einnig ver-
ið þundán því að samningar næð-
ust við úttendinga um stofnun
fyrírtækja hór á landi. Mangsinn-
is í kosniingabaráttunni i vor
hefði Jólhann Halfstein lýst þess-
ari afstöðu Sjálfstæðisflokksins.
Núverandi ríkisstjóm væri hiins
vegar á þverötogri skioðun, og
hefði þegar tekið ákvörðun í
samræmi við það um virkjun í
Tungnaá við Sigöldu. Gerði
Magnús í siðari ræðum sínum
að umtalsefni hvensu óskytnsam-
leg væri samtenginig orkusölu-
samninga við erlemd fyrirtæki og
virkjuniaxákvarðana. Mirmti ráð-
herrann á að áihringurinn hefði
— af þessum ástæðum genigið á
lagið — í fyrsta lagi hefði Ihann
fengið út úr samndegnum allt of
lágt raforkuverð og í öðru lagi
hefði álverið elcki burft að hlíta
íslenzkum dömstóllum um túlkun
saimninigsins.
í öðriu lagi miipnti iðnaðarráð-
herra á að múvenamdi rí'kisstjóirn
teldi elöki að gera ætti útlend-
ingum kleiift að hafa úrsiitaráð
yfir fyrirtætojum hér á landi.
Teldi rítoisstjómin því aðeins
unnt að semja við útlendinga að
íslendingar ættu meirihlutai í
viðkomandi fyriríiækjum, að Is-
lendingar eigniuðust viðkomamdi
Pramhald á 4. síðu.
Breti og Kanadamaður hlutu Nóbels-
verðlaun í eðlis- og efnafræði í gær
STOKKHÓLMI 2/11 —
Brezkur próíessor ung-
verskrar æltar, Dennis
Gabor, hlaut Nóbels-
verðlaun í eðlisfræði í
ár og kanadískur vís-
indamaður, þýzkrar sett-
ar, dr. Herzberg, hlaut
efnafræðiverðlaunin.
Eftlisfræði
Prófessor Gaibor faer eðlisfræði-
verðlaun fyrir að hafai tondið
upp og enduirbaett aðtorð til að
festa þríviddaimyndttr á plötu
Cholograifíu)
Gatoor er fæddur í Ungverja-
landi árið 1900. Hann lærði við
tækniháskölia í Búdapest og Ber-
lín, starfaði að rannsóknastörtom
í Bretlamdi 1934—48 og síðan
hetor hann starfað sem prófessor
í hagnýtri rafeindaeðlisfræði við
Imperial College of Science amd
Tedhnology í Ixjndon.
Holografía, sem dr. Gabor lýsti
fyrst árið 1949 er þrívíddarmynd
af hlut á plötu. Myndin er oft-
ast gerð af lasergeisla, sem
„sker út“ myndiinia þannig að
hún kemur firam sem sem upp-
hleypt mynd. Aðtorð þessd er
mitoið notuð í rafeinda- og tölvu-
tækni á síðari árum, en var lítið
nýtt fyrir daga lasergeislanna.
Eftir þvi sem lasertækni fleygir
fram er holografía ekkd aðeins
notuð í sambandi við kyrrstæða
hluti heldur og hiluti í breytingu
og á hreyfingu og gerir því auð-
veldari rammisóknir á fyrirtoærum
í tíma.
Efnafræöi
Dr. Herzberg fær efnatoæði-
verðllaunin fyrir firamilaig, sdtt til
að sfcýna byggingu sameinda,
einkum svonefndina „frjálsra
nadíkalla“. Radfkalir“ eru í
efnafræði öneindaihópar sem
ganga í samband við sameind
og enu áfnam óbreyttir enda þótt
efnasambandið verði fyrir ýms-
um breytimgum.
Verðlaunahafinn er fædidur í
Haimibong árið 1904 og lærði við
hásiklóla í Darmstadt, Göttíngen
og Bristol. Hann hefur sitarfað í
Kanada síöan 1935 og við Nati-
onal Besearoh Gouncil of Ganada
síðan 1949. Hann er á eftirlaun-
um en starfar enn af íullu fjöri.
Dr. Herzberg hetor skrifað
mikið um efnaflræði og mjög
mótað aðferöir til að ákveða
byggingu saimeinda, ekki sízt
„frjálsra radítoala“ sem lifa að-
edns brot úr sekúndu. Hann hef-
ur og átt mikinn httut að smíði
nýnra tækja til efnafræðirann-
sókna.
800 fleiri slys og
árekstrar en í fyrra
Dauðaslys orðin 13, en voru 10 allt árið í fyrra
Það eru allt annað en uppörvandi tölur sem lögreglan graf okkur upp í
gær varðandi árekstra og slys í umferðinni í Reykjavík, það sem af er
árinu. Árekstrar og slys hafa orðið 3535 miðað við 1. nóvember s.L að sögn
rannsóknarlögreglunnar, en voru á sama tíma í fyrra 2735. Þá eru dauða-
slys í umferðinni þegar orðin 13, það sem af er árinu, voru 10 allt árið í
fyrra. Þó eru eftir tveir myrkustu og hættumestu mánuðir ársins, svo á-
standið er vægast sagt uggvænlegt.
Við fengum þær upplýsingar
Ihjá Ösfcari Ölasyni, yfirlög-
regluþjóni umferðannála. að frá
1. janúar sl. til 1. október sl.
hefðu árekstrar, tilkynntir lög-
reglunni, orðið 2648 en verið á
saroa tíma í fyrra 2228. Þama
hefur sem sagt orðið aukning
sem nemur 440 árekstrum. Þess-
ir árekstrar skiptast þanndg eft-
ir mánuðum: Janúar 287 —
febrúar 323 — marz 291 — apríl
242 — maí 272 — júní 274 —
júlí 314 — ágúst 292 — sept-
ember 354.
Hjá Kristmundi Sigurðssyni,
rannsóknarlögreglumanni, feng-
um við þær upplýsingar að á-
rekstrar og slys, sem rannsókn-
arlögreglan hefði haft afskipti
af, væru orðin 3535 miðað við
siðusta máina\amót, en hefðu
verið á sama tima í fyrra 2735.
Þarna er aulkningin 800 .Og það
sem af er árinu eru dauðaslys
í umferðinni orðin 13 allls, en
vom ókíki nema 10 allt árið
í fyrra og Kristmundur benti
á að nóvember og desember,
tveir myrkusta mánuðir ársins,
væru vanalega mestu slysamán-
uðurnir svo útlitið er allt annað
en glæsillegt.
Þörf róttækra aðgeröa.
Báðir vom þeir Óskar og
Kristmundur uggandi yfir þess-
ari þróun mála og kváðu þörf
róttækrQ aðgerða í utnferðamál-
unum, aðgerða er ekki þyldu
neina bið. Ósikar sagði að það
væri greinlegt að árekstrar væm
harðari nú en áður, og senni-
lega heffðu aldrei jafnmargar
bifreiðar verið fluttar meðkrana-
bílum af slysstað og í ár. Þetta
orsakaðist af mun harðaii akstri,
sem fylgdi í kjölfar ffleiri hrað-
brauta. Öskar sagði það greini-
legt. að slysunum fjölgaði fyrst
og freimst þar sem akstorskil-
yrði væru bezt. 1 gamtta bæn-
um þar sem götur væm bæði
þrengri og á allan hótt torfær-
ari, fjölgaði slysum eikki að
ráði. Það er greinilegt að öku-

menn ofmeta aðstæður á hrað-
brautonum. Þá færi ekki á milli
mála, að fjölgun bifreiða á göt-
unum, og þar með fjölgun mis-
góðra ökumanna ætti sinn stóra
þátt í þessari þróun. Þó sagði
Óskar að tíimi siysai hefðd orðið
mun meiri hlutfallslega en sem
svaraði til aukins bifreiðamn-
flutnings.
Kristmundur Sigurðsson hjé
ranmsóknarlögreglunni sagði, að
árekstramir væm orðnir miiklu
harðari en áður var, og fólk
væri mun meira og alvarlegar
slasað en nokkm sinni fyrr. Þau
dauðaslys sem orðið hefðu það
sem af er árinu segðu ekki altta
söguna, því að mjög margt fólk
lægi miUi heims og helju eftir
slys er urðu fyrir mörgum mán-
uðum, og enginn hefði hugmynd
um hverjar affleiðingamar yrðu.
Kristmundur tovað aukinn hraða
í umferðinni eiga stærstan þátt
í þessari þróun og einnig hitt
að ökumenn haga elcki aikstri
sínum eftir aðstæðum. Þetta
tvennt væri mjög áberandi.
Sennilega á hin mikla spenna
sem ríkir í umferðinni hér stór-
an hlut að máli. Það er ekki
svo lítið eignatjón sem orðið
heto.r við másmunandi nftiar
aftanákeyrslur í umferðinni og
þessar aftanókeyrslur verða
gjaman við umferðaljós. Menn
vita að umferðaljósin em þama,
og þau eru þar vegna þess að
umferðin á gatnamótunum er
mikil, samt sjá menn etokd á-
stæðu tSl að hægja á bifreið-
inni í táma og lenda aftan á
nœsta bil fyrdr framan. Svona
tií'litsleysi á sök á mörgum á-
rekstrum og siysum í umferð-
inni.
Það er greinilegt á ummælum
þessara reyndu manna að mikils
átatos er þörf í umferðamáilum
óklkar og þegar þróunin verður
S slik sem hún heffur orðið á
] þesisu ári, þá þolir það eniga
| bið að hefjast handa- —- S.dór.
Góðir samningar við Sovét
1 gær voru undirritaftir vift-
skiptasamningar milli islands
og Sovétrikjanna og „gerir
samningurinn ráð fyrir all-
verulegri aukningu viðskipta
milli landanna. Sérstaklega er
um aft ræfta mikla aukningu
á útflutningi íslenzlcra iftnað-
arvara, svo sem niftursuðu-
vörum, prjónuðum ullarvör-
um og ullarteppum. í þcss-
um vöruflokkum er yfirleitt
um að ræða tvöföldun frá því
sem verið hefur. Ennfremur
hefur í fyrsta skipti fcngizt
kvóti fyrir málningu. Þá hafa
Sovétrikin gefið vilyrði fyrir
því að kaupa á þessu ári til
viftbótar því, sem áður hefur
verift samið um fryst fisk-
flök og niðursuftuvörur fyrir
samtals tæplega 200 miljónir
króna”. Þá segir ennfremur
í fréttatilkynningunni frá
utanríkisráðuneytinu:
Hin 23. október sl. fór til
Moskvu samninganefnd undir
forystu Þórhalls Ásgeirssonar,
ráðuneytisstjóra í viðslkipta-
ráðuneytinu, til þess að semja
um nýtt viðskiptasamikomu-
lag til langs tíma milli ís-
lands og Sovétríkjanna, en
slíkir samningiar hafa verið
gerðir síðan 1963. Viðræður
hótost 25. október við sov-
ézka samninganefnd undir
forystu A. N. Manzhulo, að-
stoðar utanríikisviðskiptaráð-
herra Sovétríkjanna og hafa
síðan staðið.
í dag undirrituðu Lúðvílc
Jósepsson, viðskiptaréðherra,
og N. S. Patolichev, utanrík-
isviðskiptaráðherra Sovét-
ríkjanina, nýtt samkomulag
um viðskipti milli Islands og
Sovétríkjanna, sem gildir fyr-
ir tímabilið 1. janúar 1972 til
31. desember 1974. Viðskipti
landanna verða sem hingað
til á jafnkeypisgrundvelli með
tilheyrandi árlegum vörulist-
um á báða bóga. Vörur þær,
sem gert er ráð fyrir sölu á
til Sovétrífcjanna árlega á
samningstímaþilimu eru:
Hraðfryst fistofflök
12.000—15.000 tonn
Heiilfrystor fiskur
4.000—6.000 tonn
Saltsíld 2.000 tonn
Niðursoðinn og niðurlagður
fiskur 100—150 milj. kr.
Fiskimjöl 5.000 tonn
Prjónaðar ullarvörur
100—150 milj. kr.
Ullarteppi 60—80 milj. kr.
Máilniing og lökk 1.000 tonn
Ýmsar vörur 25 milj. kr.
Hins vegar er gert ráð fyr-
ir, að Sovétríkin selji aðal-
lega til íslands eftirtaldar
vörutegundir:
Benzín, brennsluolíur, timb-
ur, valsaðar járn- og stál-
vörur, bifreiðar, vélar verk-
færi, áhöld og tæki, gler og
hjólbarða.
450 þús atvnnu-
lausir í Frakkl.
PARlS 2/11 Efnahagsleg stöðn-
un í Vestur-Evrópu hefur nú leitt
til þess aft atvinnuleysi í Frakk-
landi hefur aukizt um 25%. Bift-
raftir fyrir utan tryggingai- og
ráftningaskrifstofur lengjast meft
hverjum degi. 1 byrjun nóvember
voru 340 þúsimd manns taádir
atvinnulausir í opinberum skýrsl-
um, en verkalýðsfél'ÖE segja að
raunhæfara sé að tala um 450
þúsund atvinnuleysingja.
Atvinnuileysid er mikið forsiðu-
efni í frönskum blöðuom. Hér við
bætisit að eiitt helzta stáliðjuver
Frakikai, Wendel-Sidelorn hefur
ákveðið að segja upp 12000
verkamönnum í Lorraine og
leggja niður verksmiðjur sínar
þar. Verkalýðsfélög í iðnaðarhér-
uðunum í austurhluta landsins
halda nú daglega uppi mótmæla-
toindum og krötogöngum. Um
helgina var svo tilkynnt að senm
kæmi ad því að „hagraeðingar“
hefðu í för með sér Uppsagnir í
vefnaðariðinaðinum í Alsace og
Vosges.
Kommúnistar og sósíalistar
gera harða hríð að Pompidou
forseta fyrir ástand þetta, en þeir
hafá gert baráttu fyrir tallri at-
viininu að einu helzta máli sínu í
sambandi við þær lcosningar sem
fram eiga að fiara í landinu á
næsita árL