Þjóðviljinn - 25.01.1980, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 25. janúar 1980
Dómsalur Hæstaréttar var troðfullur af fólki slöasta dag réttarhaldanna og fjöldi manns beiö eftir aö fá
aö komastinn, eins og þessi mynd sýnir. (Ljósm. -eik-)
ins. Hann benti á, aö rannsókn
málsins væri nánast einsdæmi.
Leitaö hefði veriö út fyrir land-
steinanaeftir manni til að stjórna
henni þegar allt var komið i
strand. Slikt hefði aöeins einu
sinni gerst áður hér á landi, árið
1936 vegna peningahvarfs i
Landsbankanum. Þá gafst það
illa og svo hefði einnig verið i
þessu máli.
Þessu næst rakti Guðmundur
dæmi af þvf harðræði, sem
ákærðu segjast hafa orðið fyrir
viðrannsókn málsins. Hann benti
á að ríkissaksóknari hafi. talað
um „hreinar játningar” og „ein-
lægar”. Þessar játningar voru
togaðar út, orð fyrir orð á löngum
tima, með þrotlausum yfirheyrsl-
um og þrýstingi. þegar svo þess-
um þrýstingi á ákærðu . lauk,
drógu þau þessar játríingar til
baka, sagði Guðmundur. . Hann
sagði, að það væri mikill harð-
-neskjublær á rannsókninni.
Erla lykilmannsekjan
Guðmundur minntist þessu
Guðmundar- og
Geirfinns-málin
fyrir Hæstarétti
Guðmundur Ingvi Sigurðsson,
verjandiErlu Bolladóttur, geröi i
upphafi varnarræöu sinnar þær
kröfur', að Erla yrði sýknuö af
ákæru i Geirfinnsmálinu en hlyti
vægustu refsingu fyrir önnur
brot, sem hún er ákærö fyrir, og
þaö skilórösbundiö. j
Guðmundur sagðist ekki ætla
að rifja upp öll atvik málsins,
enda hefðu aðrir verjendur gert
Erla
yar aðeins handbendi Sævars
það, hann hefði þar engu við að
bæta. Hann sagði þau mál, sem
hér væri fjallað um, afar sérstæð
fyrir dómstólum hér á landi og
mál þessum lik hefðu ekki fyrir
islenskadómstólakomiðsl. 100 ár
eða svo. Taldi Guðmundur eink-
um tvennt sem gerði málin svo
sérstæö. Annarsvegar þætti
mönnum sönnunarmöguleikar
málanna forvitnilegir og svo hítt,
aö engin sakamál hefðu fengið
annað eins rúm i fjölmiðlum og
þessi.
Rannsókn undir þrýst-
ingi
Guðmundur sagði það ljóst, að
vegna þess hve fjölmiölar heföu
fjallað mikiö um málin, tekið af-
stööu og mótað skoðanir almenn-
ings á þeim, hefðu rannsóknar-
menn málanna verið undir afar
miklum þrýstingi. Fjölmiðlar
þrýstu á ,þá og ræddu meira um
málin en dæmi eru til um. Hann
taldi vlst, aö Sigurður Óttar
Hreinsson hefði breytt framburði
sagði verjandi
hennar
Guðmundur Ingi
og
krafðist sýknu
sinum vegna þess hvað blöðin
sögðu mikið frá rannsókn mál-
anna.
Guðmundur ræddi þvi næst um,
aö ákærðu hefðu verið lengi að
játa og margar játningar þeirra
hefðu verið fengnar fram undir
þrýstingi rannsóknara, sem siðan
hefðu raðað brotunum saman.
Fortið Erlu Bolladóttur
Þessu næst ræddi Guðmundur
um fortið skjólstæðings sins, Erlu
BoUadóttur. Sagöi Guðmundur
hana vera flókinn persónuleika.
Erla væri aðeins 25 ára, en hún
hefði upplifað ótrúlega erfiðleika
á þessari stuttu ævi. Hann nefni
þar næst að foreldrar hennar
hefðu slitið samvistum þegar hún
var barnung og að samkomulagið
innan fjölskyldunnarhefði aUa tið
verið slæmt og stormasamt. Hún
hefði ung fhist á milli landa, kom-
ið aftur tU Islands þegar hún var
á 8. ári. Rótleysi var i fjölskyld-
unni og hún flutti oft á miUi
hverfa i Reykjavik, þannig að
Erlavar rifin úr skóla hvað eftir
annað, og á meðan hún bjó hjá
foreldrum sinum hafi hún 10
sinnum skipt um heimili en 22
sinnum alls á hennar 25 ára ferli.
Hann rakti þessu næst vinnu-
feril Erlu og sagði að henni hefði
vegnað ágætlega allt þar tU 1973,
að hún kynntist Sævari Siecielski
og fór að búa með honum. Hún
hefði algerlega verið á hans valdi,
hann hefði fullkomlega ráðið yfir
henni. I þvi sambandi minnti
Guðmundur á úrskurð geðlæknis,
sem rannsakaöi Erlu. Þar segir
læknirinn, að hún sé áberandi
óvirk og undanlátssöm og haldin
sjálfspiningarhvöt. Hann benti
ennfremur á, að hún hefði haldið
Sævari uppi fjárhagslega oghefði
mátt þola margskonar ofbeldi af
hans hálfu. Þá sagði Guðmundur,
að Erla hefði nokkrum sinnum
reynt að slita sig frá Sævari, sem
hún taldi að hefði haldið framhjá
sér, en hann hefði aUtaf fengið
hana tU að taka sig aftur, með
hótunum ef ekki vildi betur til.
Hann s agði, að hafa bæri þetta i
huga þegar á þessi mál væri litið
sem hér væru fyrir dómi. Þessu
næst rakti Guömundur hvernig
Erlu hefur gengiö, siðan hiín
hlaut dóm i' héraöi 1977, og að hún
segði að samfélagið neitaði að
taka hana i sátt.
Rannsóknin
Guðmundur Ingvi sagðist hafa
rifjað þetta allt upp, tU þess að
hægara væri fyrir menn að
glöggva sig á þvi, sem fram kom
við hina gölluöu rannsókn máls-
næst á og ræddi um aðErla Bolla-
dóttir.hefði verið lykilmanneskj-
an i að opna þessi mál. Það heföi
verið framburður hennar sem
varð til þess, að lögreglan komst
á sporið i Guðmundar- og Geir-
finnsmálunum. Dómsvaldið,
ákæruvaldið og þjóðin öll stend-
ur i þakkarskuld við hana fyrir
það, jafnvel nú eftir að hún hefur
dregið framburð sinn til baka.
Þá ræddi Guömundur um hve
skýrslur Erlu hefðu verið rugl-
ingslegar, sem væri i samræmi
við persónuleika hennar, sem
hann hefði áður lýst. Hann tók
dæmi af sögu hennar um að hún
hefði sjálf skotið Geirfinn Einars-
son.Þá trúðu rannsóknarar henni
ekki, en þeir trúöu henni þegar
þaðkom þeim og rannsókn þeirra
vel. Varðandi meinsærið sagði
Guðmundur, að eftir að Erla losn-
aði úr gæsluvarðhaldi i desember
1975, hefði hún viljað gera allt til
að þóknast rannsóknarmönnum á
timabilinu janúar/april 1976 af
ótta við að verða aftur sett I
gæsluvarðhald. Siðan rakti hann
ýmis dæmi úr rannsókninni, máli
sinu til stuönings.
Framburður afturkall-
aður
Þessu næst vék Guðmundur að
þvi, að Erla hefði nú afturkallað
framburð sinn. Hún segist hafa
þroskast, segir fyrri skýrslúr sin-
ar um málið rangar, hún hafi
getað samræmt framburð sinn
við rannsóknina vegna þess að
rannsóknarlögreglumennirnir
báru á milli ákærðu. HUn segist
ekki hafa orðið fyrir þrýstingi til
að draga framburð sinn til baka.
En, sagði Guðmundur Ingvi,
það hefur komið fram við mál-
flutning fyrir Hæstarétti, að vitn-
ið Helga Gisladóttir hefur orðiö
fyrir þrýstingi og jafnvel hótun-
um af hendi Sævars Ciecielskis,
ef hún ekki breytti framburði.
Getur ekki verið að Erla hafi lika
orðið fyrif þrýstingi og hótunum?
Þá sagði hann, að þessi afturköll-
un Erlu núværi ekki til þess fallin
að auka á áreiðanleik fyrri
skýrslna hennar. Og ennfremur
benti Guðmundur á, aö Erla hefði
miklu fyrr reynt að draga fram-
burð sinn til baka én ekki fengið
það.
Þá vék Guömundur að vitnis-
burði bifreiðastjóranna tveggja,
sem sögðust hafa tekið Erlu uppi
bila sina. Sagði hann framburð
þeirra þannig, að möguleiki væri
á ruglingi, auk þess sem þeir
heföu verið mataðir á upplýsing-
um.
Sævar höfuðpaurinn
Þessu næst vék Guðmundur að
þvi, hvað Sævar hefði haft mikið
vald yfir Erlu og hefði getað
stjórnaö henni algerlega. Það
væriþvi ljóst,að hann værihöfuð-
paurinn i öllum þeim sakamál-
um, sem Erla væri bendluð við,
enda sannaði sakavottorö hennar,
aö hún hefði aldrei komist i kast
við lögin, fyrr en hún kynntist
Sævari Marinó.
Er Geirfinnur látinn?
— Þaö hefur ekkert lik fundist,
Framhald á bls. 13
Meta yeröur skýrslur með varúö
miðað við hvernig þær eru fengnar,
sagði Benedikt Blöndal
verjandi Guðjóns Skarphéðinssonar
Benedikt Biöndai, verjandi
Guðjóns Skarphéðinssonar, talaði
siðastur verjanda fyrir Hæsta-
rétti. Hann gerði þá kröfu, að
skjólstæðingur sinn yrði sýknaður
af ákæru um aö hafa ráðið Geir-
finni Einarssyni bana, en til vara
að hann hiyti vægustu refsingu.
Þessu næst lýsti hann lifshlaupi
Guöjóns sem er fæddur árið 1943,
kennari aö mennt og hefur stund-
aö nám i Háskóla um tima. Rakti
hann i fáum dráttum æviferil
Guöjóns.
Um slys að ræða
Þá vék'Benedikt að Geirfinns-
málinu og þeim þætti sem Guðjón
er ákæröur fyrir. Minnti hann á,
að Guðjón hefði aldrei kvikað frá
þvi I sinum framburði að hann
heföi ætlaö að leiöa Geirfinn burt
til að firra vandræðum, þvi aö
þeim Sævari og Kristjáni væri
laus höndin, eins og Guöjón komst
að oröi. Þetta misskildi Geir-
finnur, firrtist við og þá upphófust
slagsmál er Sævar og Kristján
réðust að Geirfinni. Hvaö næst
gerðist man Guðjón illa, enda
gerðist margt i einni svipan.
Guöjón minnist þess ekki aö hafa
tekiö þátt i slagsmálunum, hvaö
þá aö hafa beitt barefli eins og
hinir hafa borið á hann. Guöjón
hefði aldrei játaö á sig manndráp,
þarna hefði orðið slys.
Þá rakti Benedikt hvernig
rikissaksóknari hefði teflt saman
framburði ákærðu, sem væri
mjög ruglingslegur og á reiki.
Hann minnti einnig á að nú hefðu
allir aðrir en Guðjón dregiö fram-
burð sinn til baka. Yrði þvi trúaö,
þá heföi Guðjón að sjálfsögöu
ekki heldur komið til Keflavlkur
þetta umrædda kvöld þegar Geir-
finnur hvarf.
Handtekinn án
úrskurðar
Þessu næst tók Benedikt að
rekja rannsókn málsins og mein-
baugi hennar. Hann nefndi sem
eitt af dæmum um galla hennar,
að skjólstæðingur sinn hefði verið
handtekinn 12. nóv. 1976, án þess
að nokkur úrskuröur hefði verið
gefinn út, en þrátt fyrir það hefði
Guðjón samþykkt hana. Þessu
næst rifjaöi Benedikt upp mjög
strangar yfirheyrslur yfir Guð-
jóni og þaö sem togað var uppúr
honum viö þær. Hann ræddi
einnig um aðrar yfirheyrslur og
sagöi:
— Ég tel likur á að ekki hafi
allir þeir fundist sem fóru til
Keflavikur þetta kvöld.
Þessu næst gagnrýndi Benedikt
ýmislegt i rannsókninni. Hann
nefndi sem dæmi, að Guöjóni
heföi veriö gefið valium og libr-
Ium saman samfleytt frá 2. des.
1976 til 8. des. og þá hefði hann
verið tekinn I stranga yfirheyrslu.
Er mikið að marka framburð sem
er fenginn undir svona kringum-
stæöum?, spuröi Benedikt. Hann
sagöi, aö inni skjöl málsins vant-
aði til aö mynda fyrsta framburö
Erlu Bolladóttur. Hvernig stend-
ur á þvi?
Sýnileg
sönnunargögn vantar
Benedikt sagði, að sýnileg
sönnunargögn væru ekki til i
þessu máli. Þess vegna væru þaö
játningar sem ákæran væri byggð
á. Hitt er svo annaö mál, að ekki
hefur veriö hirt um aö afla allra
þeirra sönnunargagna sem hægt
var. Nefndi hann sem dæmi blóö-
leifar sem fundust i sendiferöa-
bilnum, sem fór til Keflavikur
þetta kvöld. Þær heföi ekki veriö
hægt að rannsaka úti i V-Þýska-
landi vegna anna þegar þær voru
sendar þangað, en ekkert hefði
svo verið gert i að fá blóðsýnið
rannsakað þegar hægðist um i
rannsóknarstofunni. Aldrei var
leitað aö Fólksvagninum, sem
fariö var i til Keflavikur og likiö
flutt I til baka. Þar hefði hugsan-
lega verið hægt að finna blóð-
bletti. Það voru þó ekki nema 18
bilar sem komu til greina.
Þar næst vék Benedikt aö sim-
talinu úr Hafnarbúöinni. Hann
taldi sannað, að enginn ákærðu
heföi veriö þar aö verki, en samt
var hringt. Hver hringdi, spurði
Benedikt. Það hafði komið
fram, að þegar Sævar sótti
Guöjón Skarphéðinsson á Ægis-
siðuna þetta kvöld hefði veriö
meö honum maöur, sem Guðjón
ekki þekkti. Hver var það? Krist-
ján Viðar segist hafa veriö þessi
maður, en Guöjón er ekki sam-
þykkur þvl. Það var aldrei talað
viö fólkiö, sem Guöjón var hjá
þetta kvöld, sagöi Benedikt. Allt
veikir þetta rannsóknina mjög,
hve mikið vantar i hana, sagði
hann.
Játning Guðjóns
Hann ræddi þessu næst um
játningu Guöjóns og hvernig
héraðsdómur hefði taliö hann
gera sinn hlut sem minnstan.
Guöjón.varö fyrir taugalosti
þegar hánn uppgötvaöi aö Geir-
finnur var látinn. Þaö er þvl alveg
eölilegt aö hann hafi ekki munaö
alla atburöi strax viö yfir-
heyrslur, enda kom þetta smátt
og smátt hjá honum, sagöi Bene-
dikt. Guöjón segir á einum staö i
skýrslu aö hann teiji varhugavert
aö trúa framburöi Sævars og
Kristjáns og tel ég þaö rétt vera
hjá honum. Þá gagnrýndi Bene-
dikt þaö, að bréfið, sem Guðjón
skrifaði rannsóknarmönnum, þar
sem hann lýsir þeim atburöum
sem hann mundi, og heföi átt aö
vera umræðugrundvöllur við
frekari tilraunir til að fá sam-
hengi i máliö, aö þetta bréf hefði
svo veriö lagt fram sem sjálfstætt
skjal i rannsókninni.
Brestur sönnun?
Benedikt benti á eins og hinir
verjendurnir höföu einnig gert, að
sönnun skorti á þvi að Geirfinnur
Einarsson væri látinn. Þaö hefur
ekkert lik fundist. Þvi væri nú svo
komið að byggja yröi á framburöi
Guðjóns eins, hinir heföu allir
dregið til baka sinn framburð.
Fyrst svo væri, þá væri þaö einnig
ljóst, samkvæmt framburöi Guö-
jóns, að hann hefði ekki tekið þátt
i slagsmálunum i Dráttarbraut-
inni, þvert á móti, hann hefði gert
tilraun til að afstýra vandræðum.
Varöandi ásetning taldi Bene-
dikt ljóst að um hann væri ekki aö
ræöa, ekki einu sinni eftir að
komið var i Dráttarbrautina.
Erfitt er þvi að meta hvort eða
hvenær ásetningur myndaöist,
eða hvort hér var um hreint slys
aö ræða. Allt máliö ber yfirbragö
slyss.
Benedikt nefndi atriöi til refsi-
lækkunar fyrir Guöjón en þessu
næst sagði hann:
— Þjóöin er búin aö dæma
þetta fólk, meirá að segja dóms-
málaráöherra sagði er rannsókn
taldist lokiö — martröö er létt af
þjóðinni — . Ég vil þvi vekja at-
hygli á sjálfstæöi dómsstóla, nú
þegar H"átiréttur tekur aö fjalla
um máliö. Aö svo mæltu legg ég
máliö i dóm meö venjulegum
fyrirvara, sagöi Benedikt
Blöndal.
—S.dór