Þjóðviljinn - 26.01.1980, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 26. janúar 1980
UOmUNN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
l tgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir
úmsjónarmaöur SunnudagsblaOs: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, GuÖjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elísson
Ctlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson
Handirta- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglysingar: SigrlSur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Olafsson.
Skrlfstofa: GuBrtln GuBvarBardóttir.
AfgreiBsla: Kristin Pétursdóttir. Bára Halldórsdóttir. Bára SigurBar-
dóttir.
Slmavarsla: ölöf Halldórsdóttir, SigrlBur Kristjánsdóttir.
Bllstjóri: Sigrún BárBardóttir
HósmóBir: Jóna SigurBardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiBsla og auglýsingar: SIBumúla 6. Reykjavfk.simi 8 13 33.
Prentun: BlaBaprent hf.
Kerfi í
blindgötu
• Sovéska blaðið Izvestia reyndi á dögunum með aum-
legu yf irklóri að réttlæta handtöku Andreis Sakharofs og
útlegð. Það var látið að því liggja að hann hefði hvíslað
erlendum sendimönnum orð í eyra um störf sín að
sovéskum varnarmálum. Þessi ásökun er fáránleg, um
hálfur annar áratugur er síðan Sakharof vann á vett-
vangi kjarnorkuvígbúnaðar, en þó skiptir það meiru í
þessu samhengi, að ef Sakharof hefði nokkru sinni
ymprað á slíkum hlutum í rækilega hleraðri Moskvu-
borg, þá væri fyrir löngu búið að handtaka hann og
dæma.
• Hinsvegar er vert að gefa nokkurn gaum að þeirri
staðhæf ingu hins sovéska blaðs, að í Sakharof sjái menn
aðila sem gæti stuðlað að „hugmyndalegri sundrungu" í
sovésku samfélagi. Þetta kemur vel heim við það sem
Hjörleif ur Guttormsson alþingismaður sagði í viðtali hér
í blaðinu í gær: dæmi Sakharofs er mjög skýr vísbending
um að hið sovéska kerfi er statt í blindgötu. Ef að það
getur ekki þolað að nokkrir einstaklingar, sem reiðubún-
irerutil aðtaka á sig hættur útskúfunar og f relsissvipt-
ingar, komi á framfæri upplýsingum um ýmislegt órétt-
læti og mannréttindabrot í landinu, þá er það að sjálf-
sögðu ekki vitnisburður um styrkleika kerfisins heldur
veikleika. Sumir hafa reynt að heng ja hatt sinn á það, að
Sakharof og samherjar hans hafi komið slíkum upplýs-
ingum á framfæri við erlenda fréttamenn, en slíkar
athugasemdir eru ekki mikils virði. Þeir eru neyddir til
þessað snúa sér til almenningsálits utan lands af þeirri
einföldu ástæðu að enginn vettvangur er þeim opinn
heima fyrir. Ef að ekki væri unnt að hlusta á erlent út-
varp, þá mundi almenningur í Sovétríkjunum ekki vita
að maður eins og Sakharof væri til; sovésk blöð sæju
heldur aldrei ástæðu til að nefna hann með naf ni.
• Sakharof málið er liður í stigmögnun versnandi sam-
búðar rikja, ýfingum í kaldastríðsanda þar sem korn-
sala, íþróttir, menningartengsl og mannréttindi koma í
staðinn fyrir eldf laugar og kúlnahríð. En það er líka lið-
ur í þeirri þrautseigu viðleitni sovéskra stjórnvalda, að
kæfa allir raddir, sem þau ekki geta haft stjórn á. Með
því móti telja þau sig vera að lýsa styrk sínum, en sú hin
sama herferð lýsir í raun ekki öðru en ótta, skorti á
sjálfstrausti, pólitískri og siðferðilegri hnignun, sem
hefur þróast allt frá því fyrir og um 1960 þegar gerðar
voru nokkrar tilraunir til endurnýjunar og umbóta, sem
voru að sönnu fálmkenndar og takmarkaðar, en engu að
síður merkar og örvandi. Ragnar Arnalds komst mjög
réttilega að orði hér í blaðinu í gær um þá þróun sem
handtaka Sakharofs er staðfesting á, að þar stjórnuðu
menn, sem baka Sovétríkjunum meira tjón en nokkur
fjandmaður þeirra gæti gert.
• Varðandi ályktanir sem af ótíðindum síðustu vikna
verða dregnar sagði varaformaður Alþýðubandalagsins,
Kjartan Ólafsson, í viðtali hér í blaðinu að fátt væri
nauðsynlegra en að sósíalistar gerðu sér án fyrirvara
grein fyrir því, að ráðamenn í Moskvu væru ekki póli-
tískir lagsbræður okkar á einn eða neinn hátt. Þarna er
komið að veigamiklum atriðum. Andrúmsloft Helsinki-
viðræðna og slökunarstefnu er um margt jákvætt: full-
trúar ólíkra kerf a staðfesta að þeir geta vel ræðst við um
hagvöxt og verslun, um vígbúnað og af vopnun. En þetta
andrúmsloft deyfir nokkuð vitund manna um það, hve
óralangt er á milli t.d. talsmanna Sovétríkjanna og vest-
rænna sósíalista þegar á dagskrá koma jafn gífurlega
veigamikil atriði og málfrelsi og önnur skyld mannrétt-
indi, riki og einstaklingur, reisn og virðing mannsins
undir sósíalisma. Sovéskir talsmenn munu hafa alla þá
hluti á vörum og fara um þá mörgum orðum — en menn
skulu ekki gleyma því, að þeir eru að tala um allt annað
en við þegar við tökum okkur þessi orð í munn.
— áb
klippt
! „ Ýtrasti
■ kratismi”
It fyrradag lagöi Benedikt
Gröndal fram tillögur Alþýöu-
■ flokksins vegna þeirra stjórnar-
■ myndunartilrauna sem hann
B hefur nú forystu fyrir. Kratar
■ hafa staöhæft að hér sé um aö
I ræöa umræðugrundvöll er feli i
\ sér vissa málamiölun, enda séu
tillögurnar samdar upp úr til-
lögum sem áöur hafi komiö
fram.
Þegar fariö er að skoða þessar
tillögur krata kemur annaö i
ljós eöa eins og segir i forslöu-
fréttTimans igær, þá er hér um
að ræöa „ýtrasta kratistma,
þar sem lagt er til aö samvinnu-
félög framleiöenda veröi i reynd
svo gott sem bönnuö meö þvi aö
settar verði reglur sem aðskilji
hagsmuni bænda og vinnslu-
fyrirtækjanna, þvert ofan i
margyfirlýstan vilja bænda
sjálfra”.
Tómas Arnason alþingismaö-
ur segir i viötali viö Dagblaöiö i
gær aö tillögur krata séu stórt
spor aftur á bak miöaö viö til-
lögur Alþýöuflokksins I vinstri-
viöræöunum. Haröasta gagn-
rýni Framsóknarmanna kemur
þó frá Páli Péturssynialþingis-
manni, enda eigi aö furöa þar eö
tillögur krata fela I sér að
Byggöasjóöur veröi lagöur niö-
ur og dregiö verulega úr útflutn-
ingsbótum. I viötali viö Timann
i gær segir Páll:
L. iHiHiiaiiHiaiiHi
„Grálúsugt
plagg”
„Þetta er fráleitt plagg sem
ég tel tilgangslaust og niður-
lægjandi aö ræöa. Þeir kalla
þetta sjálfir tilraun til mála-
miölunar og segjast hafa hlið-
sjón af hugmyndum og tillögum
sem komið hafa frá öörum
flokkum. Ekki leynir sér þó
þeirra ættarmót. Plaggiö er
grálúsugt af atriðum sem engin
leið er aö koma heim og saman
við stefnu Framsóknarfloksins.
Þaö er miklu fjarstæöara en
hinar upphaflegu tillögur
Alþýðuflokksins sem ræddar
hafa veriö I stjórnarmyndunar-
viöræöum að undanförnu.
„Bullandi
kauprárt”
Landbúnaöarstefnan i tillög-
unum er alveg forkastanleg frá
oröi til orös og ekkert atriöi
hennar nýtilegt. T.d. ætla þeir
að fella aö mestu niður Ut-
flutningsbætur á bUvöru. Kjara-
málastefnan er bullandi kaup-
rán i fullkominni andstööu viö
launþegasamtökin og samræm-
ist á engan hátt stefnu okkar
framsóknarmanna. Peninga-
málastefnan er vægast sagt
stórgölluð og ég er ekki einu
sinni til viötals um aö leggja
Byggöasjóö niöur. Þarna felast
einnig ótrUleg stóriöjuplön og
n
verslun viö útlendinga um auö- ■
lindir landsins. Ég get þvi ekki |
séð aö þetta sé umræðugrund- ■
völlur á nokkurn hátt og að mér '|
læðist sá grunur aö það hafi J
heldur veriö útbúiö til þess.”
Viðræður um
Stefaníu
Klippari getur tekiö undir þaö i
meöPáli aö óliklegt er að þess- I
ar tillögur krata hafi veriö lagö- ■
ar fram i alvöru sem umræöu- |
grundvöllur. Þó er ekki þar meö ■
sagt að samstarf Framsóknar |
og krata sé úr sögunni, þvi lik- ®
legt er aö þessar öfgafullu tilög- _
ur krata séu hugsaöar sem leiö I
hjá Benedikt til þess aö geta ■
sem fyrstlátið umboöið af hendi |
og Forseti tslands þá falið þaö ■
öðrum. Astæða þessa er m.a. sú I
staöreynd að siðustu daga hafa ■
fariðfram óformlegar viðræöur ■
milli Alþýðuflokksmanna, ■
Framsóknarmanna og Sjálf- J
stæöismanna um samsteypu- |
stjórn þessara flokka. I þessum ■
viöræðum hefur komið fram að I
Framsóknarmenn geta ekki J
faliist á aö Alþýðuflokkurinn g
hafi forystu I slikri stjórn heldur ■
eigi forsætisráðheraembættiö |
aö koma i hlut Framsóknar- ■
manna, sem sigurvegara sið- ■
ustu kosninga. Einnig spilar hér ■
inn i valdabarátta i Alþýöu- -
flokknum. Staöreyndiner sú aö I
Benedikt nýtur ekki trausts inn- ■
an þingflokksins til aö gegna |
forsætisráöherraembætti i nýrri ■
rikisstjórn. Aöferö Benedikts til ■
að koma i veg fyrir aö Kjartan ,
Jóhannsson yröi hugsanlega ■
forsætisráðherra nýrrar sam- ■
steypustjórnar er þvi sú aö láta Z
þessa stjórnarmyndunartilraun I
mistakast. ■
Það er þvi ekki óliklegt aö |
Steingri'mi Hermannssyni veröi ■
á næstunni faliö að reyna ■
stjórnarmyndun og „Stefania” J
gæti þvi hugsanlega veriö oröin ■
aö veruleika um næstu mán- I
aöarmót. Að visu getur stjórn- ■
armyndun undir forystu Stein- |
grims strandað á þvi aö Sjálf- •
stæöisflokkurinn vill ekki ganga Z
til sliks samstarfs nema aö I
tryggt sé að slik stjórn yröi ■
undir forystu Geirs Hallgrims- |
sonar. þm. ■
___.09 shor íð
.Grálúsugt’
— segir Páll Pétursson um um-
ræðugrundvöll Benedikts Gröndal
HEI — „Þetta er fráleitt plagg
sem ég tel tilgangslaust og
, niöurlægjandi aö ræöa”
' ^varaöi Páll Pétursson, al-
spuröi
Um einstök atriöi sagBi hann
m.a.: „LandbúnaBarstefnan i
tillögunum er alveg forkastan-
leg frá orBi til orBs og ekkert
atriBi hennar nýtilegt. T.d. ætla
Flest blöd og tímarit undanþegin söluskatti
Gefur „Frjálst framtak”
ekki út í ágóðaskyni?
Fjölmörg blöð og tímarit
eru undanþegin söluskatti.
I söluskattslögunum eru
þau ákvæði, að „dagblöð,
hliðstæð blöð og tímarit,
sem ekki eru gefin út í
ágóðaskyni eru undanþeg-
in söluskatti." Að sögn
Olafs Stefánssonar í fjár-
málaráðuneytinu eru öll
tímarit söluskattsskyld
nema þau hafi fengið
undanþágu hjá ráðuneyt-
inu.
Ölafur sagði líklegt að
mikill meirihluti tímarita
hefði þessa undanþágu.
Athygli vekur að á þeim
langa lista tímarita, sem
undanþágu hafa fengið frá
greiðslu söluskatts, eru
flest blöð fyrirtækis þess
sem kallar sig „Frjálst
framtak" og hefur hingað
til verið talið gefa út sin
blöð m.a. í ágóðaskyni.
Frjáls verslun, Sjávarfrétt-
ir, Iönaöarblaöiö, og tþróttablaö-
iö greiöa ekki söluskatt, en öll
þessi blöö eru gefin út af
,,Fr jálsu framtaki”. Tiskublaöiö
Lif, sem sama fyrirtæki gefur
út, er hins vegar söluskattskylt.
Viö spuröum Ólaf hvort fyrr-
nefnd blöö á vegum „Frjáls
framtaks” sem ekki eru sölu-
skattskyld, væru þá ekki gefin út
i ágóöaskyni samkv. skilgrein-
ingu ráöuneytisins, „Nei,
væntanlega ekki”, sagöi hann.
Ólafur sagöi aö þetta ákvæöi I
s ölus katts lögunum heföi fyr s t og
fremst veriö skilgreint á þann
veg, aö efni blaösins væri metiö,
þ.e. hvort þaö væri einkum
afþreyingarefni. T.d. heföi Vikan
ekki fengiö undanþágu, þótt hún
hafi sótt um hana.
t þessu sambandi má benda
á, aö á undanþágulistanum eru
m.a. Mánudagsblaöiö og The
White Falcon, vikublaö „varnar-
liösins” á Keflavikurflugvelli, aö
ógleymdum Kaupsýslutföindum
og Eldhúsbókinni. Væntanlega
eru þessi blöö þekkt fyrir menn-
ingar- og fræösluefni fyrst og
fremst.
Ólafur sagöi aö undanþágu-
ákvæöi söluskattslaganna væru
vissulega túlkuö nokkuö rúmt.
Timarit meö fræöandi efni væru
undanþegin greiöslu söluskatts
þó þau séu gefin út af hlutafélagi
og ágóöas jónarmiö ráöi þar ein-
hverju, eins og hjá þeim ritum
sem t.d. „Frjálst framtak” gef-
ur út.
Söluskattur er nú 22%, en 1960,
þegar hann var fyrst tekinn upp,
nam hann aöeins 3%. Þaö liggur
þvi i augum uppi, aö þaö getur
skipt sköpum um þaö hvort blöö
bera sig, aö þau fái undanþágu
frá söluskatti. Þau blöö, sem
fengiö hafa slika undanþágu,
hafa hingaö til ekki veriö svipt
henni. Fyrir nokkrum árum fór
fram könnun á þvi hvort ein-
hverjar þessar undanþágur
skyldi afturkalla, en úr þvi varö
ekki.
-eös