Þjóðviljinn - 11.07.1987, Blaðsíða 7

Umsjón
Ingunn Ásdísardóttir
ólg ræðir við Jón
Gunnar Árnason
myndlistarmann
um verk hans og
viðhorf í tilefni
sumarsýningar
Norræna hússins
Sól, hnífar, skip
J} öll list á að hafa merkingu eða boðskap
sem vísar út fyrir hana sjálfa... ci
jj Það má einu gilda fyrir mér hver er kosinn
bæjarstjóri á Sauðárkróki, en ef á að
eyðileggja ósonlagið eða gerp tilraunir
með sólina, þá læt ég það mig varða, því
ég er pólitískur listamaður... cc
j j Mér finnst listin geta verið kennslutæki og
ég leitast gjarnan við að gera áhorfandan
þátttakanda í sköpun listaverksins...cc
Þannig komst Jón Gunnar
Árnason myndlistarmaður
meðal annars að orði þegar
ég rabbaði við hann eina eftir-
miðdagsstund í vikunni í tilefni
þess að Norræna húsið held-
ur um þessar mundir eina
veigamestu sýninguna sem
haldinhefurveriðáverkum
hans til þessa.
Sýningin „Sól, hnífar, skip“
gefur gott yfirlit yfir starfsferil
Jóns Gunnars síðustu 15 árin og
veitir því um leið góða yfirsýn yfir
þá endurnýjun á myndmáli ís-
lenskrar höggmyndalistar sem
Jón Gunnar hefur lagt meira til
en aðrir á síðustu tveim ára-
tugum.
Sú endurnýjun fólst í uppgjöri
við ríkjandi formdýrkun modern-
ismans, nýjum skilningi á sam-
bandi listaverksins og umhverfis-
ins og nýjum skilningi á sambandi
áhorfandans við hvorttveggja.
Höggmyndalistin var ekki lengur
akademísk og sjálfhverf form-
dýrkun, heldur var hún eitthvað
sem vakti viðbrögð áhorfandans
og fékk hann til að endurskoða
afstöðu sína til umhverfisins og
lífsins. Slík bylting í myndrænni
hugsun, sem fólst í verkum Jóns
Gunnars Árnasonar, var ekki
auðunnin á íslenskum vettvangi,
enda var hún lengi framanaf á-
steytingarsteinn þeirra sem vildu
eiga sínar fflabeinshallir í friði,
eða þá að menn reyndu að loka
augunum fyrir þeim ósköpum,
sem þarna voru á seyði, og láta
sem þau væru ekki til.
t*að var vorið 1959, fyrir tæp-
um 30 árum, að ég strákpolli í
menntaskóla naut þeirra forrétt-
inda að fá að leika mér að því að
móta í gips með þeim Ragnari
Kjartanssyni og Jóni Gunnari
Ámasyni á björtum vorkvöldum.
Það var í gryfjunni í Ásmundarsal
við Freyjugötu, og við leigðum
okkur módel og mótuðum fag-
urlimaða konu í ýmsum stelling-
um. Mér er það minnisstætt að
Jón Gunnar var þó ekki að láta
fagurlimaðan konulíkamann
trufla sig of mikið í myndsköpun-
inni, heldur teygði hann úr form-
Þorsteinsson, en það dugði ekki
til. Ég féll á öllum prófum í skóla,
nema í Iðnskólanum, þar sem ég
lærði vélsmíði. En stærsta séníið
sem kenndi mér í æsku var Stef-
anía amma mín. Hún las ekki
aðrar bækur en Nýal Helga Pjet-
urs og Bréf til Láru eftir Þórberg,
en hún bjó yfir magnaðri
lífsreynslu. Hún var ein af vest-
urförunum, og hún sagði mér
sögur af samskiptum sínum við
indíána vestur við Winnipegvatn
og hún kenndi mér að lesa náttúr-
una að hætti indíána.
-Ætli það hafi ekki verið þegar
ég var 10 ára og faðir minn fór
með mig í Listasafn Einars Jóns-
sonar í fyrsta skiptið. Það hafði
gífurleg áhrif á mig og mér hefur
alla tíð síðan þótt mikið koma til
Einars sem listamanns. Einar
Jónsson var ekki bara frábær
um líkamans og mótaði eftir lög-
málum myndarinnar sjálfrar. Það
voru sömu straumlínuformin og
við sjáum ganga í gegnum verk
hans enn í dag, og mér er minnis-
stætt, að stundum kom Ásmund-
ur gamli og strauk méð sínum
kubbslegu og vinnuslitnu hönd-
um um styttu Jóns, fór um hana
lofsorðum og hélt fyrir okkur
langa fyrirlestra um samspil
forms og rýmis og kúnstina að
hugsa myndverk í þremur vídd-
um. Það var meistari modern-
ismans í íslenskri höggmyndalist
sem þarna kenndi okkur og það
fór ekkert á milli mála hver tók
tilsögninni með gleggstum skiln-
ingi. En það leið ekki á löngu
áður en þessi góði nemandi hafði
snúið við blaðinu og sagt skilið
við formdýrkun módernismans.
Fitlið við að fínpússa gipsið í
- Hver voru fyrstu kynni þín af
myndlist?
fbjúgum limum konumyndarinn-
ar átti ekki við þennan vélsmið
sem lært hafði að smíða vélar sem
höfðu sinn innbyggða tilgang.
- Ég hafði marga snillinga sem
kennara á skólaárum mínum,
menn eins og Sverri Kristjáns-
son, Guðna Jónsson og Björn

Laugardagur 11. júlí 1987 ÞJÓÐViUINN
SlÐA 7