Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.2000, Blaðsíða 6

6
_________________FIMMTUDAGUR 8. JÚNÍ 2000
Fréttir j>V
Manndráp hafa meiri áhrif á
íslendinga en aörar þjóöir
- afbrotafræðingur við HÍ segir fámenni þjóðarinnar eina af ástæðunum
Þrátt fyrir að tíðni manndrápa á ís-
landi sé lág miðað við önnur vestræn
samfélög fer manndrápum hægt íjölg-
andi og hafa meiri áhrif á íslendinga
en aðrar þjóðir, meðal annars vegna
smæðar þjóðfélagsins.
„Tíðni manndrápa er lág og það
stafar kannski fyrst og fremst af því
hversu fámennt og einsleitt samfélagið
er,“ sagði dr. Helgi Gunnlaugsson, af-
brotafræðingur og dósent í félagsfræði
hjá Háskóla Islands, í samtali við DV.
Helgi útskýrði að vegna þess hversu
fámennt samfélagið er þá getur aukn-
ing eða fækkun á milli ára verið gífur-
leg. Hins vegar þurfi að skoða tölumar
yfir lengra tímabil til þess að þær séu
marktækar. Manndráp á íslandi frá
aldamótum fram að 1960 voru fátíð, en
aukning hefur verið á þeim síðan um
1970. Fyrir þann tíma liðu stundum
mörg ár á milli manndrápsmála, en
seinustu þrjá áratugina hefur veriö að
jafnaði eitt tU tvö manndrápsmál á ári.
Árið 1988 sker sig úr, en það árið komu
upp sex manndrápsmál.
„Þetta kemur dálítið í bylgjum og
það má merkja aukningu á allra síð-
ustu árum en ekki stórvægUega ef við
skoðum þetta yfir lengra árabU.“
ísland er komið til útlanda
Bakgrunnur þessarar aukningar
á manndrápum á íslandi liggur i því
að forsendur samfélagsins hafa ger-
breyst meö mannfjölgun (íslending-
um hefur fjölgað um 100.000 manns
frá 1960) og þéttbýlismyndun, auk-
inni samkeppni um veraldleg gæði,
upplausn fjöl-
skyldunnar og sí-
vaxandi óper-
sónulegum sam-
skiptum. Einnig
er samfélagið
opnara fyrir al-
þjóðastraumum,
s.s. fikniefnum,
fiölmiðlum,
tísku, klámi og
fleiru.
„Island er
komið tU út-
landa, einangr-
unin hefur verið
rofm,“ sagði
Helgi. „Við meg-
um ekki einfalda
hlutina um of og
álykta sem svo
að þetta sé allt
saman fiölmiðla-
ofbeldi eða fikni-
efhum að kenna.
AUir í samfélag-
inu fylgjast
meira eða minna með fiölmiðlunum
en eru samt ekki að berja á náung-
anum. Þeir eru einnig margir sem
nota áfengi og fíkniefni en eru lög-
hlýðnir að öðru leyti. Það verður
því að skoða málið í breiðara sam-
hengi og þá einnig í tengslum við fé-
lagslega og geðræna stöðu brota-
hópsins. Vandi þessa hóps hefst iðu-
lega löngu áður en hann fer að
neyta áfengis eða annarra fikni-
efha.“
Island er komlð
tll útlanda
Dr. Helgi Gunn-
laugsson af-
brotafræðingur
segir aö hæg
fjölgun mann-
drápsmála á ís-
landi sé m.a.
vegna þess aö
íslenskt sam-
félag sé opnara
fyrir alþjóöa-
straumum en
þaö var fyrir 30
árum síðan.
Tíöni manndrápa á Islandi
14
12
10
8
6
4
2
Fjöldi
1920- 1930- 1940- 1950- 1960- 1970- 1980-
. . 29 39 49 59 69 79 89
II A Tolurnar eru byggðai á clómuni Hæstaréttai' og gögnum logreglu.
- frá 1920 14 T 14

; 10

|4 1 | 4 ■
U'i M 11 1.1 — '
1990-
15. maí
2000
Manndrápum á íslandl fór fjölgandi á sjöunda áratugnum
Fyrri hluta tíunda áratugarins voru tiltölulega fá manndrápsmál á íslandi, eöa
5 á fyrri helmingi áratugarins, en þeim hefur svo fjölgaö aftur síöustu árin.
Síðustu fimm árin hafa 9 manndrápsmál komiö til lögreglu.
ísland í lægri kantínum
Helgi sagði að manndráp hafi meiri
áhrif á íslendinga vegna smæðar þjóðfé-
lagsins.
„Við erum það fá að þetta snertir
okkur öll. Þegar við búum í svona fá-
mennu samfélagi þá eru svo miklar lik-
ur á þvi að mjög margir geti tengt sig á
einhvem hátt við viðkomandi. Ekki
kannski persónulega heldur með þvi að
þekkja einhvem sem þekkir þá,“ út-
skýrði Helgi. Hann bætti við að það hafi
áhrif á fólk ef það býr nálægt svæði þar
sem voðaverk verður, eða þekkir ein-
hvem sem býr nálægt svæðinu.
„Manndrápstíðni á íslandi er í lægri
kantinum meðal vestrænna þjóða.
Manndrápstíðnin er yfirleitt hærri i ná-
lægum löndum,“ sagði Helgi. Afbrota-
fræðingar miða manndrápstiðni við
manndráp á 100.000 íbúa og ísland er
með tíðni á bilinu 0,7 til 1,0. Til saman-
burðar er tíðnin í Skotlandi 1,7 á hverja
100.000 íbúa; 1,5 i Svíþjóð; 2 til 2,5 á
hveija 100.000 ibúa í Kanada; 0,6 til 0,7 í
Japan; og 9 á hverja 100.000 í Bandaríkj-
unum.
„Við erum í lægri kantinum en samt
sem áður tel ég að við getum gert bet-
ur,“ sagði Helgi. -SMK
Landnámsbær á Tjörnesi
- jarðhýsi reynist eldra en í fyrstu var talið
Við Breiðuvík á Tjömesi er nú
unnið að uppgrefti á jarðhýsi frá því
á landnámsöld. Jarðhýsið fannst í
fyrrasumar er verið var að kanna
svæði þar sem leggja átti nýjan veg.
í vor þegar fomleifafræðingar
mættu á staðinn til frekari skoðun-
ar kom í ljós aö hýsið var mun eldra
en i fyrstu var talið. Hægt er að
ákvarða aldur þess nokkuð ná-
kvæmlega út frá öskulagi úr Heklu
og mun það vera frá 10. öld. Engar
heimildir eru til um bæjarstæði á
einmitt þessum stað, né heldur á
þessum tíma, en heimildir frá þrett-
ándu öld greina frá því að bær hafi
staðið á svipuðum slóðum og hann
stendur nú í Breiðuvík. Vegurinn
mun nú verða lagður fram hjá jarð-
hýsinu, eða um 15 metrum vestar
upphaflega var gert ráð fyrir.
Fleiri minjar
Jarðhýsi af þessu tagi finnast
venjulega í nágrenni við stærri
Við uppgröft
Guömundur Ólafsson fornleifafræðingur, Magnús Sigur-
ge/rsson jaröfræöingur og Þór Hjaltalín sagnfræöingur viö
uppgröft á jaröhýsinu.
skála. Þau eru
einfold að gerð,
niðurgrafin að
hluta, með torf-
veggi. Að sögn
Guðmundar
Ólafssonar fom-
leifafræðings
Séð yfir svæðlð
Nýuppgrafnar
rústir landnáms-
bæjarins og í
baksýn má
greina núverandi
bæjarstæöi í
Breiöuvík.
stendur til að athuga hvort einnig
er hægt að finna leifar af skála en
um 30 metra frá jarðhýsinu má
greina þúst í landslaginu sem kann
að vera leifar skála. Ýmislegt þykir
einnig benda til að þama sé að
finna fleiri mannvistarminjar. Við
uppgröftinn á jarðhýsinu hafa fund-
ist alls 26 gripir, mest kljásteinar og
grýtubrot en einnig tinna, naglar og
lykill sem sennilega hefur gengið að
kistli, svo nokkuð sé nefnt. Hlutir
þessir munu fara á þjóðminjasafnið,
en uppgrefti á Tjömesi hefur verið
hætt að sinni. Frekari rannsókn
verður að bíða betri tíma þar eð
ekki hefur fengist fiármagn til frek-
ari uppgraftar. -hds
KiLc llmsjón:
Reynir Traustason
netfang: sandkom@ff.ls
Hús Davíðs
Það vakti at-
hygli um helg-
ina að Davlð
Oddsson forsæt-
isráðherra aug-
lýsti hús sitt til
sölu. Sem kunn-
ugt er hefur for-
sætisráðherr-
ann tryggt sér
lóð i Skerjafirði
hann hyggst reisa einbýlis-
hús. Gárungar sitt hvorum megin
við Davíð í pólitík fara hamfórum
og segja skondið að ráðherrann
ætli að selja áður en nýja húsið
rís. Þetta bendi til þess að hann
sjái fyrir lok góðærisins og þar
með muni fasteignaverð hrynja.
Davíð vilji selja á meðan fast-
eignaverð er í hámarki. En nú er
komið babb í bátinn því Davíð ku
hættur við að selja, í bili...
Halldór suður
Innan stjóm-
arflokkanna er
altalað að sjálf-
ur leiðtogi
framsóknar-
manna, HaH-
dór Ásgríms-
son hyggist
axla skinn sín
og yfirgefa hið
gamla kjör-
dæmi sitt. Hann mun ekki ginn-
keyptur fyrir því að taka slag við
Guðna Ágústsson um efsta sætið
í nýju suðurkjördæmi. Heldur
mun hann samkvæmt heimildum
ætla í efsta sætið í klofinni Reykja-
vík en láta Guðna, Hjálmari
Ámasyni og Jóni Kristjánssyni
eftir að slást um forystu suðurkjör-
dæmis. Ólafur öm Haraldsson
yrði þá leiðtogi í hinum helmingn-
um af höfuðborginni...
Árni klókur
Það varð mik-
ið uppnám þeg-
ar Hafrann-
sóknastofnun
upplýsti að
þorskstofninn
væri ekki í þvi
standi sem
stofnunin hafði
áður haldið
fram. Nú hefur
stofnunin „týnt“ sem nemur
20 prósentum af veiðistofninum og
efnahagslegt áfall blasir viö þjóðar-
búinu. En það er ekki víst að áfall-
ið verði að veruleika. Þær kenning-
ar eru nefnilega uppi að Árni
Mathiesen sjávarútvegsráðherra
ætli ekki að skera niður þorsk-
kvótann. Það er að sögn engin til-
viljun að ráðherrann talaði um
fiskifræði sjómannsins á sjómanna-
daginn. Talið er að hann hafi þá
þegar vitað af leiðréttu mati Hafró
sem upplýst var á mánudeginum.
Þannig hafi ráðherra fiskimiðanna
undirbúið samráð við sjómenn um
að halda óbreyttri veiöi...
Á friðarstóli
Eftir svip
ingar miklar
Holtssóknum
Önundarfirð
hafa prests-
hjónin sé:
Bjömsson
frú Ágústa
Ágústsdóttir
fundið skjól á
Suðurlandi. Segja má að þau
flytji af einum sögustað á annan
því frá Holti í Önundarfirði fluttu
þau að Bergþórshvoli hvar þau
una sér hið besta. Ekki hefur alltaf
verið friðsælt þar syðra og er
mörgum minnisstætt áralangt stríð
sem var milli nágrannanna Egg-
erts Haukdals og séra Páls Páls-
sonar. Nú er öldin önnur því séra
Gunnar og Eggert sitja langdvölum
að skrafi og er samgangur tíður
milli bæja....