Dagblaðið Vísir - DV - 11.08.2001, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 2001
11
Skoðun
Hundurinn hrökk í kuð-
ung og slysið varð. Mikill
óþefur gaus upp og hund-
eigandinn sá enga leið til
að fela skömm sína og
hundsins. Hann hug-
leiddi að fara úr jakkan-
um og breiða yfir
ósómann en gerði sér
grein fyrir að skaðinn
var skeður.
jakkanum og breiða yfír ósómann en
gerði sér grein fyrir að skaðinn var
skeður. Svipurinn á andlitum fjór-
menninganna í lyftuopinu sagði allt
sem segja þurfti. Hússtjórnin hjálp-
aði manninum og hundinum úr lyft-
unni og upp á aðra hæð. Fátt varð
um kveðjur og maðurinn kallaði eft-
ir teppalögðu lyftunni.
Konungar kjallarans
Sæmileg mæting var á húsfund-
inn í kjallaranum þar sem boðið var
upp á kakó og piparkökur. Þeim varð
ljóst af skyndilegri þögn þegar þau
gengu í salinn að sagan um lyftuferð-
ina hafði borist flestum íbúunum til
eyrna. Á fremsta bekk sat fólk sem
virtist vera um 30 árum eldra en
bjartsýnisglæðurnar með afar áber-
andi hætti. Fyrir vikið var hann út-
hrópaður og skammaður en fékk
síðan mitt í Árnamálum tækifæri til
að berja sér á brjóst vegna styrkari
krónu, minni verðbólgu og bjartari
horfum almennt. „Hvar eru
heimsendaspámennirnir nú?“
spurði Davíð þá - og gætti þess að
sjálfsögðu að sem flestir kjósendur
tækju eftir.
Einkamál Árna
En skýringarnar á fylgisaukn-
ingu Sjálfstæðisflokks þrátt fyrir
Árnamál eru fleiri. Strax í upphafl
tók forusta flokksins þann pól í
hæðina að skilgreina
málið sem persónulegan
harmleik Árna sem væri
flokknum og þeim sem
falið höfðu Árna trúnað-
arstörf nánast óviðkom-
andi.
Forustumenn flokks-
ins hafa rekið þessa línu
með mjög áberandi
hætti og augljóslega ver-
ið uppteknir af því að
halda málinu frá sjálfum
sér og flokknum. Að
vísu tengdi Davíð Odds-
son sjálfur málið
flokkspólitik með sér-
kennilegum hætti í helg-
arviðtali við DV á dög-
unum. Þar hugðist hann
greinilega benda á að
mannlegur breiskleiki
fylgdi ekki flokkslínum
og taldi upp einstaklinga
í öðrum flokkum sem
áttu að hafa brotið af sér
líka. Það var einkar
in fengu sér sæti í öftustu sætaröð í
samræmi við þá virðingarröð sem
þau töldu líklegt að þau skipuðu.
Hinn meinti barnaníðingur sat í
næstfremstu röð og leit reglulega um
öxl og horfði á þau nístandi augna-
ráði. Svo hófst fundurinn með ein-
staklega hátíðlegri ræðu formanns-
ins sem lagði út af því að öll dýrin i
skóginum ættu að vera vinir. Bíla-
stæðamálin voru rædd án niður-
stöðu. Eldri kona af fremsta bekk tók
nokkrum sinnum til máls og hóf ræð-
ur sínar á sömu orðunum: „Ég hef
búið hér í húsinu frá því það var
byggt..."
Loks kom að hundamálinu. Allur
fremsti bekkurinn bað um orðið og
fólkið var á einu máli um að reglur
væru skýrar; hundar væru bannaðir
í húsinu. Fram kom, undir rós, að
ótilgreindur atburður hefði orðið í
vörulyftunni sem ætti að vera nægur
rökstuðningur við að hundar ættu
ekki að vera I blokk. Maðurinn á
aftasta bekk bað um orð-
ið en var tilkynnt að
búið væri að loka mæl-
endaskrá. Síðasti ræðu-
maður var geðþekkur
maður af fremsta bekk.
Hann upplýsti að kettir
harts ættu orðið erfitt
með að kasta vatni í
sandkassann á lóðinni.
„Kettirnir mínir eru hreinlátir'
og það er komin svo sterk lykt að við
verðum að skipta um sand,“ sagði
hann og var á svipinn eins og stór-
fellt mengunarslys væri að
gera út af við hverfið.
Fremsti bekkurinn
kinkaði ákaft kolli.
Síðan var gengið
til atkvæða um til-
lögu sem árréttaði
að hundahald væri
bannað og ef ekki
yrði farið eftir þeim
reglum þá myndi
húsvörður kalla til lögreglu. Þá var
samþykkt einum rómi að fá verk-
taka til að skipta um sand í sand-
kassanum.
Forustumenn Sjálfstœðis-
flokks héldu vel á málinu
framan af en eftir því
sem lengra líður virðast
þeir sjálfir sökkva dýpra
í pólitískar skotgrafir
sem tengja málið aftur
flokknum. Haldi það
áfram kalla þeir yfir sig
einmitt þau hugrenn-
ingatengsl hjá kjósendum
sem þeir hafa til þessa
verið að reyna að forðast.
ósmekklegt en hann virðist þó hafa
komist upp með það - aðskilnaður
Áma og flokks er greinilegur í út-
komu kannana. Málinu er þó engan
veginn lokið - það er í raun rétt að
byrja. Rannsóknin og eftirmál henn-
ar eiga enn eftir að koma fram og
hvenær sem er á því ferli gæti
myndast tenging í huga kjósenda
milli Árnamála og Sjálfstæðis-
flokks.
Forustumenn Sjálfstæðisflokks
héldu vel á málinu framan af en eft-
ir því sem lengra líður virðast þeir
sjálfir sökkva dýpra í pólitískar
skotgrafir sem tengja málið aftur
flokknum.
Haldi það áfram kaUa þeir yfir sig
einmitt þau hugrenningatengsl hjá
kjósendum sem þeir hafa til þessa
verið að reyna að forðast. Þar eru
þeir komnir ofan í holu og ættu því
að hætta mokstri, svo vitnað sé í
máltækið gamlákunna.
Nokkurra daga
hneykslan
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
aðstoðar-
ritstjóri
Ritstjórnarbréf
Undrunarsvipurinn er að renna
af fólki eftir skrílslæti síðustu helg-
ar. Árleg æluhátíð landsmanna er
vel að baki og þjóðin getur farið að
hugsa um fallegri hluti en brotnar
Uöskur og brunnin tjöld. Eins og
fyrri árin rís hneykslan manna upp
í nokkrar hæðir fyrstu þrjá dagana
eftir hverja verslunarmannahelgi
og fjarar svo út eins og tungl býður
hafi. Eftir nokkar vikur verða menn
búnir að gleyma öllu saman. íslend-
ingar eru skorpuþjóð, líka í al-
vörutali sínu.
íslendingar virðast þjóða dugleg-
astir við að koma sjálfum sér á
óvart. Það sannaðist í umræðunni
eftir síðustu verslunarmannahelgi.
Það hefur sannast í umræðunni ár
eftir ár. Eftir hverja svona helgi er
efnt til brúnaþungra umræðuþátta í
útvarpi og sjónvarpi um ógeðslegt
háttalag fólks á útihátíðum. Ástand-
ið breytist svo lítið, ef nokkuð, að
auðvelt væri að endurtaka nokkurra
ára þætti um þetta efni. Sömu við-
mælendur tala um sömu vandræðin.
Brúnir manna eru alltaf jafn signar.
Gróðrarstía villimennsku
íslendingar ættu að vita betur. í
áratugi hafa ungmenni þessa lands
verið hvött með einum eða öðrum
hætti til að eyða stórum hluta sum-
arhýru sinnar í dýrindis útihátíðir
þar sem saman koma helstu stuð-
hljómsveitir landsins í bland við
brennivín og bannaðan óþverra.
Þessar hátíðir hafa oftar en ekki
verið gróðrarstía fyrir helstu villi-
menn þjóðarinnar sem virðast
koma á þessar hátíðir til þess eins
að eyðileggja stemninguna með
háttalagi sem á ekkert skylt við and-
ans dyggð.
Á þessum hátíðum hefur verið til
siðs að sletta úr klaufunum og
skemmta skrattanum. Þeir sem hafa
kynnst skrautlegustu hátíðunum
vita manna best að þar er eins og
landsmenn fái útrás fyrir löngu
gleymt barnið í sjálfum sér og mið-
aldra menn geta þar hæglega breyst
í unglingstitti. Islendingar hafa
einatt þótt nokkuð bældir í sam-
skiptum hver við annan en það er
eins og kökkurinn í hálsinum bresti
þessa þrjá daga á miðju sumri.
Svakalegustu hátíðir hafa verið
mældar í sem mestu svefnleysi.
Æluhátíðirnar
Ekki er hægt að færa fyrir því
vísindaleg rök að áfengisneysla hafi
aukist á þessum æluhátíðum lands-
manna á síðustu árum. Það er að-
eins tilfinningaatriði sérfræðinga
sem ætla að allt sé að fara á versta
veg. Sömuleiðis er erfitt að alhæfa
nokkuð um hvort hörð fíkniefna-
neysla hefur aukist að magni til í
verstu svallveislunum. Sú neysla
hefur vissulega breyst, enda tekur
eitt efni við af öðru, en óvíst er
hvort skekkja manna var meiri og
magnaðri um síðustu helgi en fyrir
aldarfjórðungi.
Saltvík var sjúskuð um árið. Það
þekkja þunnhærðir menn í dag.
Húsafell var hátt uppi og Rauðhetta
rám. Þessar hátíðir voru alræmdar
fyrir flkniefnaneyslu. Tuttugu ár og
gott betur eru liðin frá þeim tíma
sem þótti ekki harðari en svo að
ekki þurfti að efna til umræðuþátta
um vandann. Samt voru þetta
svakalegar sukkveislur og verða
seint sagðar hafa verið til fyrir-
myndar. I minningunni sést einn
stór ruslahaugur 1 baksýnisspeglin-
um þegar þessar svefnlausu nætur
voru yfirgefnar.
Vín og víma
Vín og vima fylgir íslenskum úti-
hátíðum. Það er staðreynd. Einu
virðist gilda hvað eftirlit er strangt.
Þeir sem ætla sér að drekka og dópa
á þessum hátíðum komast með efni
„Lýsingarnar, hvort held-
ur er frá lömdum lög-
reglumönnum eða for-
viða hljómlistarmönnum
... eru á þann veg að
venjulegan mann skortir
ímyndunarafl til að
koma þeim fyrir í kollin-
um á sér. “
sín inn fyrir hliðin. Lítilræði af efn-
um er gert upptækt en þó nóg til að
lögreglan geti státað af því að hafa
verið á staðnum. Ölvun er einatt
áberandi jafnt að degi sem nóttu.
Villuráfandi ungmenni hafa fyrir
margt löngu orðið að einkennis-
tákni fyrir flestar þessara hátíða.
Þær eru dagar víns og vímu.
Ógemingur hefur verið að breyta
þessu á síðustu árum. Óteljandi eru
átökin sem hafa glumið í ljósvaka-
miðlum og fyllt síður dagblaðanna.
Ófá eru meðulin sem reynd hafa
verið. Fullhranalegt er að segja að
svona eigi þetta að vera af því ekk-
ert fái stöðvað vilja fólksins til að
fíflast eina helgi sumars. En vínið
og víman eru fylgiflskar þessara
skrýtnu þjóðhátíða og úrræðin
verða að miðast við þann veruleika.
Bannárin eru að baki. Útihátíðir
verða alltaf til staðar. Og þjóð veit
þá þrír drekka.
Aðalvandinn
Brýnast af öllu er hins vegar að
snúa sér að öðrum og vaxandi
vanda útihátíðanna. Hann snýr
ekki að drykkju og dópi nema að
hluta til og er á stundum þeim efn-
um alls óskyldur. Hér er átt við þá
ofbeldisöldu sem risið hefur á land-
inu síðustu ár og misseri. Nú kann
einhver að segja að skrifari hafi
gleymt einhverju en þeir hinir
sömu eru minntir á að á sveitaböll-
um og útihátíðum fyrri ára slógust
menn af tilefnum. Nú er slegist til-
viijanakennt og að tilefnislausu.
Verst af öllu - og það sem varpað
hefur stærstum skugga á útihátíðir
síðustu ára - er að kynferðisofbeldi
og níðingsskapur hefur aukist stór-
lega á skuggalegustu hátíðunum.
Þeir sem gerst þekkja til þessara há-
tíða eru hér á einu máli, svo sem lög-
reglumenn, læknar, hjúkrunarfræð-
ingar og síðast en ekki síst hljómlist-
armenn. Einn úr hópi rokkaranna
var orðlaus yfir grófu athæfi fólks á
Eldborgarhátíðinni um síðustu helgi
- og gat ekki ímyndað sér annað en
botninum væri náð.
Hópar nauðgara
Bjórdósir og brennivín eru nán-
ast aukaatriði þegar kemur að þess-
ari hlið hátíðanna. Nú er svo kom-
ið, að því er lögreglumenn fullyrða,
að hópar manna fara nauðgandi um
þau svæði sem hátíðirnar eru
haldnar á. Nokkuð stór hópur
manna mætir á þessar hátíðir gagn-
gert til að gera öðru fólki illt og not-
ar til þess hvaða meðul sem er, eins
og dæmin sanna. Lögreglumenn
fullyrða að Eldborgarhátíðin um
síðustu helgi sé það versta sem bæk-
ur þeirra geymi í þessum efnum.
Lýsingarnar, hvort heldur er frá
lömdum lögreglumönnum eða for-
viða hljómlistarmönnum, sem stóðu
uppi á sviði og horfðu á ósómann,
eru á þann veg að venjulegan mann
skortir ímyndunarafl til að koma
þeim fyrir í kollinum á sér. Gler-
flöskum var hent inn í dansandi
múginn, þar sem fólk var inn á
milli aö eðla sig, migið var yfir lið-
ið og slegist af því eina tilefni að
næsti maður var fyrir þeim sem
hnefann hóf á loft. Gróft ofbeldi og
svivirða var yfirgengilegt, að sögn
þeirra algáðu á staðnum.
Klámvæðing íslands
íslendingar eru skorpuþjóð. Þeir
kaupa allt í skorpum. Þeir láta allt
flæða yfir sig - i skorpum. Þar á
meðal er klámið og ofbeldið. Klám-
væðing Islands hefur tekið stuttan
tíma. I eina tíð böðuðu danskar
stúlkur sig i bala í lokuðum klúbb-
um innan um flissandi karlmenn.
Núna býður miðborgin upp á hálfa
tylft stynjandi kynlífsstaða. Nekt-
inni hefur verið fagnaö eins og æö-
islegu frelsi. Og klámvæðingin birt-
ist alls staðar. Tískan er fáklædd og
forsíöustelpur timaritanna einatt
berrassaðar. Nektin er alstaðar.
Vera má að íslenska þjóðin sé að
taka afleiðingum þess að hleypa
óheftu klámi og ofbeldi yfir sig.
Starfsmaður Stígamóta sagði í DV á
miðvikudag: „Krakkarnir eru orðn-
ir svo vanir að sjá gróft klám á net-
inu og annars staðar. Mörkin hafa
kannski færst.“ Netvæðingin er eitt,
myndbandavæðingin annað. Á örfá-
um árum varö í lagi að börn héngju
framan við tækið og horfðu á óheft
ofbeldi. Og ofbeldið hefur aðeins
magnað. Neysla þess er stífari.
Nektin berari. Og mörkin færast.