Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.2002, Blaðsíða 12

12
MÁNUDAGUR 6. MAÍ 2002
Menning______________________________________________________________________________________________________________________X>V
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttír silja@dv.is
Á níunda áratugnum komust ýmsir þeir sem
störfuöu á vettvangi menningarmála ekki hjá því
að kynnast ungri listakonu, Ástu Guðrúnu Eyvind-
ardóttur. Ásta Guðrún batt bagga sína ekki sömu
hnútum og aðrir listamenn á sama aldri, sýndi
myndir sínar yfirleitt ein á báti, utan alfaraleiða
eða á tilfallandi vinnustofum sínum víða um bæ-
inn.
Myndlist
Af andans borkjörnum
Það var auðvelt að hrífast af persónu Ástu Guð-
rúnar, faiiegum augunum, stelpulegu fasinu og blá-
kaldri einlægninni sem einkenndi allt tal hennar,
en ekki þurfti heldur langar samræður til að kom-
ast á snoðir um viðkvæmt sálarástand hennar.
Verk Ástu Guðrúnar, þegar rýninum loksins tókst
að hafa upp á þeim, voru dálítið með sama marki
brennd og hún sjálf, ungæðislega ör, litrík, einlæg
en um leið fremur ruglingsleg; þörfnuðust alltént
meiri umþóttunar og eftirvinnu en höfundurinn
virtist reiðubúinn að helga þeim. Og umhugsunar-
efni, svona eftir á að hyggja, hvort ekki hefði tap-
ast eitthvað af hráum innileika þessara verka við
skipulegri vinnubrögð.
Þótt hún breyti ekki endilega viðhorfi mínu til
myndlistar Ástu Guðrúnar, er engu að síöur vel
til fundið og fallegt af vinum hennar og ætt-
ingjum að setja upp minningarsýningu um
hana í Gerðarsafni.
Blæðandi mynstur
Sú tilfinning sem framar
öðru sækir á áhorfandann
við skoðun myndanna á
sýningunni er eftirsjá eft-
ir þeim myndlistarmanni
sem Ásta Guðrún hefði getað
Verk eftir Ástu Guðrúnu
Eyvindardóttur
Það er eftirsjá aö þeim myndlistar-
manni sem hún hefði getað oröið.
hinni „innantómu manneskju" er glugg-
inn (nr. 1), ævagamalt tákn fyrir mörk-
in milli ytri og innri heims og sjálfsagt
einnig fyrir myndflötinn þar sem ráðast
örlög hvers listamanns. Þar næst getur
að líta krossmark, haldreipi þeirra sem
erfiði og þunga eru haldnir. Þarna er
líka að finna lítið og brotakennt verk
sem nefnist „Ásta“ (nr. 2) og er eins
konar hlutgerving alls sem ófullgert er.
Magnús Pálsson: Strunz
Megineinkennið á þessu hávaöasama „strunsi“ í
er tilgangsleysi þess.
orðið, hefðu sýruhús Lundúnaborgar ekki truflað
kenndir hennar og skilningarvit.
Sýningarnar í Gerðarsafni eru raunar þrjár, all-
ar helgaðar minningu Ástu Guðrúnar. Og þótt
innbyrðis séu engin tengsl milli þeirra, enda
gjörólíkir listamenn að verki, leyfist manni
e.t.v. að líta á verk þeirra Ragnhildar
Stefánsdóttur og Magnúsar Pálssonar
sem óbeinar umfjallanir mn hlut-
skipti Ástu Guðrúnar. I vestursal
sýnir Ragnhildur nokkur til-
brigði um stef með gegnumborað-
an konulíkama úr gifsi í fyrirrúmi.
Hann vekur strax upp hugrenningar
um manneskjuna hverrar andlegu
borkjamar hafa verið fjarlægðir með vél-
rænum hætti og hafðir til sýnis sem blæðandi
mynstur uppi á vegg, sjá samstæðu nr. 5. Gegnt
Strunz í stórborg
Úr meginsal er síðan gengt inn í
myrkvað afdrep þar sem borað hefur
verið í millivegg fyrir birtu. Birtan fell-
ur á liggjandi figúm á skurðarborði
með hrygglengjuna bera og taugakerfið
í hendu um öll gólf. Hér er því miður
eins og listsýn Ragnhildar breytist úr
margræðum og samhangandi mynd-
stórborginni skáldskap í fremur ódýra hrollvekju.
í kjallara hefur Magnús Pálsson kom-
ið sér fyrir með fjöllistaverkið
„STRUNZ", þar sem fara saman að-
skotahlutir, sérsmíðaðir hlutir, myndbönd og hljóð.
Mest ber á reiðhjólum á hvolfi, risastórum „tám“
úr blikki hér og þar, sömuleiðis í gámi sem liggur
eins og bíslag út úr byggingunni, og hreyfimyndum
á tveimur tjöldum. Á öðru tjaldinu er myndin á
hvolfi og sýnir flugvélar lenda og taka sig á loft
með tilheyrandi hávaða, hin er götumynd frá stór-
borg þar sem fólkið „strunsar" stöðugt framhjá. En
megineinkennið á þessu hávaðasama „strunsi" í
stórborginni er tilgangsleysi þess; reiðhjólin eru
öfug og gagnslaus, „tæmar" hreyfast ekki úr stað,
flugvélatraffíkin er á hvolfi og röltið á mannfólkinu
virðist án takmarks. Maður veltir fyrir sér hvort
Lundúnaborg hafi komið ungri og ofumæmri ís-
lenskri listakonu svona fyrir sjónir árið 1978.
Aðalsteinn Ingólfsson
Sýningarnar standa til 12. maí. Geröarsafn er opið alla
daga nema mán. kl. 11-17.
Þegar risar
gengu á jörðinni
Menningarsíða Göteborgsposten í
Svíþjóð minntist aldarafmælis Hall-
dórs Laxness á sjálfan afmælisdaginn
með grein eftir John Swedenmark, ís-
landsvin og þýðanda. Hann gleðst yfir
framlagi Halldórs til heimsbókmennt-
anna og finnst hann hafa verið einkar
vel kominn að nóbelsverðlaununum -
undanskilið í þeirri setningu er
kannski að það hafi ekki allir nóbels-
verðlaunahafar verið.
„Á íslandi er hann svo stór að þaö
er vandræðalegt að spyrja rithöfunda
hvort þeir hafi orðið fyrir áhrifum frá
honum; maðurinn er álíka sjálfsagður
og veðrið, tungan eða fortíðin. Hann
spannar alla íslandssöguna frá sögu-
öld til nútíma með sínum merkilega,
stéttabaráttukennda stílgaldri.“
Slíkur risi býður upp á heilsusam-
legt virðingarleysi, segir John, og
minnir á að í 101 Reykjavík eftir Hall-
grím Helgason er sagt frá konu sem
vinnur á Reykjalundi og safnar skegg-
hári af höfði nóhelskáldsins í plast-
poka; eigi nú rúmt kíló! Enn þá nær
skáldinu mikla fer Hallgrímur í nýj-
ustu skáldsögu sinni, Höfundur ís-
lands, sem sprottin er af draumi Hall-
gríms um Halldór og segir frá þvi þeg-
ar frægasti rithöfundur Islands, Einar
J. Grimsson, deyr og vaknar aftur í
hálfrar aldar gömlu meistaraverki
sínu. Þessari sögu lýsir John rækilega
og segir að Hallgrímur Helgason
smjatti á öllum meta-bókmenntalegu
möguleikunum sem hugmyndin býður
upp á. Persóna rithöfundarins er óþol-
andi nöldurskjóða sem þó hefur áttað
sig á því eftir dauðann hve líf hans
var misheppnað og kærleiksvana. En,
segir John, Höfundur íslands er ekki
aðeins metaróman heldur verður
skáldsagan gamla sem þar er „endur-
sögð“ afar grípandi. Bók sem á að vera
hálfgleymt stórvirki verður í þessari
endursögn þrungið nærveru og harmi
vegna svika í ástum, vonbrigða og
harðrar baráttu yngri kynslóðanna
fyrir mannsæmandi lífi.
„Engin leið er að lýsa sögunni í
stuttu máli,“ segir John, „en það sem
hún birtir er áhrifamikið ástarhatur
til hinna stóru og myndarlegu frá-
sagna sem ekki er lengur hægt að
skrifa - þrá án sjálfsblekkingar eftir
þeim tíma þegar risar eins og Halldór
og Einar gengu á jörðinni."
NU FlRAR JAG MIN HUNÍRA ÁRS DAG !
Þessl telknlng Hallgríms Helgasonar fylgdl greln Swedenmarks í Göte-
borgsposten.
JA, MEN DU AR 3U DÖD...
mannsgaman

Selur á snúru
Þegar Islendingur kemur til Grænlands áttar
hann sig á því að ísland er ekki jafn sérstakt og
af er látið. Grænland tekur íslandi fram á flest-
um sviðum sérstöðunnar.
Hef farið þar oftsinnis um. Og viðast hvar með
stærri augum en nota þarf í öðrum löndum. Man
þegar ég fékk að fylgjast með flensi kallanna i
Quaqartoq. Það voru alvöru karlar; höfðinu
minni en ég, en einhvem veginn miklu stærri og
merkilegri. Og vissulega búnir að missa fleiri
fullorðinstennumar en ég, en söknuðu þeirra
minna en maðlcur fótanna.
Þama vom þeir að sniglast á bryggjunni,
hlæjandi meir en maöur á að venjast af fullorðn-
um karlmönnum. Það var spenna í lofti og lykt
eins og þegar mikið stendur til. Og upp fór hann
úr bátnum, þessi líka roknalegi selur og rotaður
vel.
Þeir tóku hann með talíu og tylltu á kerru.
Keyrðu heim í blokk. Hlógu alla leiðina og fóru
með sögur af veiði og villtum dýrum. Og villtum
mönnum. Stöðvuðu bílinn við Ellevsvej 11. Það-
an var selurinn dreginn í blóði sínu upp stiga-
ganginn og settur á borð uppi á þriðju hæö í
íbúð 3k. Enn hlógu karlamir og skipti engu þótt
þeir stældu hnífa af meiri ákafa en aðrir menn;
ekkert truflaði hláturinn og enn fleiri sögur úr
síkviku sinni.
Þeir gáfu mér volgt spikið að smakka. Og
hlógu ofboðslega. Ég kyngdi með svip.
Og fylgdist með þeim hengja sel út á svalir
eins og aðrir hengja þvott á snúru. Mér var litið
upp eftir blokkinni þegar ég gekk niður
Ellevsvejinn nokkm síðar. Og þar hékk hann í
pörtum. Um háls mér hékk tönn sem þeir gáfu
mér. I höfði mér hláturinn. Dillandi dásemd af
hlátri og hlýindum.
Og fer hvergi.
-SER.
Úr frændgarði
Á laugardaginn opnuðu tveir fær-
eyskir myndlistarmenn, Olivur við
Neyst og Ánker Mortensen, málverka-
sýningu í Baksalnum í Gallerí Fold,
Rauðarárstíg 14-16. Sýningin nefnist
Úr frændgarði. Einnig var opnuð sýn-
ing á vefmyndum Vigdísar heitinnar
Kristjánsdóttur í Rauðu stofunni sem
er á sama stað. Sýningamar standa til
20. maí.
Gallerí Fold er opið daglega frá kl.
10-18, laugardaga kl. 10-17 og sun. kl.
14-17.
Beethoven
og Ravel
Fkvöld kl. 20 halda
Laufey Sigurðardótt-
ir, fiðla, Peter Tal-
kowsky, selló,
Krystyna Cortes, pí-
anó, og Garðar Thór
Cortes, tenór, tón-
leika í Salnum í Kópa-
vogi. Á efhisskránni
eru Trió n í G dúr op.
1 nr. 2 og Sechs Schottische Lieder op.
108 fúr eine Singstimme mit obligater
Begleifimg von Pianoforte, Violine und
Violoncefl eftir Beethoven og Trió frá
1914 Ravel.
Píanó og selló
Annað kvöld kl. 20 halda Nicole
Vala Cariglia sellóleikari og Árni
Heimir Ingólfsson píanóleikari tón-
leika í Salnum i Kópr.vogi. Á efnisskrá
eru Gömbusónata í D-dúr eftir J.S.
Bach, Arpeggione-sónatan eftir Franz
Schubert og sellósónata í d-moll eftir
Dmitri Shostakovich. Verkin spanna
ríflega 300 ára sögu sellósins og for-
vera þess, gömbunnar og arpeggiones.
Bæði verkin leikur Nicole Vala á nú-
tímaselló, sem og hina dramatísku
sónötu Shostakovich frá 1934.
Tónleikarnir verða endurteknir í
Laugaborg í Eyjafirði á miðvikudags-
kvöldið kl. 20.30.
Heilagar stundir
Á laugardaginn var opnuð fyrsta
einkasýning Bjarkar Guönadóttur á ís-
landi í galleri@hlemmur.is. Björk
útskrifaðist úr listaháskólanum í
Umeá í Svíþjóð og hefur verið
þægilega virkur listamaður síðan. Á
sýningunni verða m.a. myndband og
saumverk.
Galleríið er að Þverholti 5 og er opið
fim.-sun. kl. 14-18. Sýning Bjarkar
stendur til 26. maí.
ófriður
Almenna bókafélag-
ið hefúr gefið út bók-
ina Átök og ófriður
við þjóðveginn eftir
Jón R. Hjálmarsson.
Þar er farið með les-
endur um sveitir
landsins eftir hring-
veginum og heimsótt-
ir ýmsir merkir staðir
þar sem afdrifarík átök hafa átt sér
stað. Atburðimir eru rifjaðir upp sam-
hliða því sem höfundur segir frá ýmsu
merkilegu sem mætir ferðamanninum.
Þótt íslendingar séu friðelskandi
þjóð og hermennska og hemaður flest-
um framandi hefur ekki verið svo alla
tíð. Á tímum þjóðveldisins mögnuðust
upp mikil átök í landinu, hetjur jafnt
sem illmenni riðu um héruð og vopn
voru mönnum jafnnauðsynleg og orf
og ljár. Við siðaskiptin á 16. öld bloss-
aði aftur upp ófriður sem endaði með
því að allt innlent viönám var brotið á
bak aftur.
I bókinni sprettur fortíðin upp úr
fogru landslagi, illvígum herflokkum
lýstur saman þar sem hundmð manna
eigast við og víg og skærur verða ljós-
lifandi í friðsælli náttúrunni. I sama
flokki hafa komið út bækumar Þjóð-
sögur við þjóðveginn og íslendingasög-
ur við þjóðveginn sem hlotið hafa sér-
lega góðar viðtökur.
Átök og