Dagblaðið Vísir - DV - 28.05.2002, Blaðsíða 15

Dagblaðið Vísir - DV - 28.05.2002, Blaðsíða 15
ÞRIÐJUDAGUR 28. MAÍ 2002 15 Menning Umsjón: Silja Aðatsteinsdóttir silja@dv.is Svipmyndir af tíðaranda Það er auövitað alveg rétt sem Einar Falur Ing- ólfsson segir í inngangi sínum að sýningu Mary Eilen Mark, sem nú stendur yfir á Kjarvalsstöðum, að hún er meðal athyglisverðustu ljósmyndara - eða heimildaljósmyndara eins og Einar Falur nefn- ir hana - sem nú mundar linsur. Myndefni hennar er íjölbreytt en snýst þó að stórum hluta um jaðra eða afkima bandarísks mannlífs þótt ekki megi gleyma ljósmyndafrásögnum hennar af utangarðs- fólki á Indlandi. Viðhorfið sem kemur fram í þess- um ijósmyndum er stundum órætt en það er sjaldn- ast hlutlaust. I þeim skynjum við einlægan áhuga á mannlegri breytni, sama hversu undarleg eða fá- ránleg hún er, samúð með þeim sem eru afskiptir eða minnimáttar og að auki græskulaust skopskyn. Yfirlýst markmið Mary Ellen Mark er raunar and- rómantískt en í viðtaii segir hún: „Það er ekkert mjög áhugavert við sjálfa mig, það er fólkið sem ég mynda sem er áhugavert og því reyni ég ætíð að koma til skila.“ Loks má geta þess að Mark er framúrskarandi kompónisti - nánast óskeikul þegar kemur að myndskurði og tilhliðrun á áherslum i myndum sínum. Ljósmyndasögulegur fróðleikur Það er því fengur að fá að skoða nýjustu myndröð hennar, American Odyssey (1999), sem sett hefur ver- ið upp af Listasafni Reykjavíkur og Ljósmyndasafn- inu í tilefni af Listahátíð. Ég vona að ekki sé ókurf- eisi að minna á það að haldin var stór og glæsileg sýning á ljósmyndum Mary Ellen Mark á Kjarvals- stöðum árið 1993; þessi sýning heggur því í einn og sama knérunn meðan verk eftir ýmsar aðrar höfuð- persónur nútíma-ljósmyndunar hafa ekki komið fyr- Mary Ellen Mark: Bræður á leið í kirkju (1990). ir sjónir íslendinga. En úr þessu er auðvelt - og til- tölulega ódýrt - að bæta. Mary Ellen Mark hefur lengi haft orð á sér fyrir að sverja sig nánar i ætt við bandaríska ljósmynda- hefð en margir kollegar hennar, án þess að vera bein- línis sporgöngumanneskja annarra. Þetta kemur kannski betur í ljós á þessari sýningu en öðrum sem ég hef séð eftir hana. Sjálft nafh sýningarinnar, og meðfylgjandi bókar, getur sem best verið tilvísun í fræga ljósmyndaúttekt Roberts Frank, The Amer- icans, sem kom út 1959, þar sem ijósmyndarinn var á höttunum eftir tíðaranda fremur en beinhörðum staðreyndum um mannlífið í Guðseiginlandi. í umfjöllun sinni um fátækt hvítt utangarðsfólk, sem er meira og minna heimilisfast i pallbfium sín- um, er kannski einnig að finna dulda hyllingu Mark til forvera síns og frumkvöðuls meðal kvenljós- myndara, Dorotheu Lange, sem myndaði banda- rískt farandverkafólk á kreppuárunum. Síðan er varla hægt að minnast á myndröð Mark af geðsjúk- um konum án þess að nefna til sögunnar Diane Arbus, sérfræðing í „afbrigðilegum aðstæðum". Nema hvað áhorfandinn skynjar öllu meiri vænt- umþykju í umfjöllun Mark um ólánsamt fólk; fyrir Arbus var það oft og tíðum tákngervingar fyrir það sem hún taldi vera innbyggðan sjúk- og fáránleika bandarísks samfélags. Myndlist Og án þess að ég ætli að leggjast í frekari upptaln- ingu á ljósmyndurum mætti kannski einnig nefna til sögunnar ljósmyndir Bruce Davidsons af banda- rískum „vandræðaunglingum" og öðru afskiptu ungviði. Öfugt við Davidson leggur Mark hins veg- ar mikið upp úr tækniiegri fullkomnun mynda sinna, auk þess sem hún stillir fólki beinlínis upp tfi myndatöku ef hún kemur því við, í stað þess að láta kylfu ráða kasti, sem var háttur Davidsons. Sýning Mary Ellen Mark er því merkfieg fyrir þann ljósmyndasögulega fróðleik sem hún færir okk- ur, ekki síður en fyrir þær mannlífsmyndir sem hún bregður upp. Aðalsteinn Ingólfsson American Odyssey stendur til 2. júní. Listasafn Reykjavík- ur. Kjarvalsstaðir. er opið kl. 10-17 alla daga og til kl. 19 miðvikud. Tónlíst í leit að jafnvægi Leit að jafnvægi gæti verið samnefnari fyrir verk- in sem flutt voru í Hafnarhúsinu i fyrrakvöld. Þar léku Kolbeinn Bjamason og Teruhisa Fukuda verk fyrir Shakuhachi-flautu, þverflautu og fleiri flautur en sérstakur gestur tónleikanna var Shiho Kineya sem lék á japanska strengjahljóðfærið shamisen. Samkvæmt efnisskrá er Teruhisa Fukuda einn helsti núlifandi meistari shakuhachi-flautunnar sem er ævafom japönsk bambusflauta og tengist andlegri iðkun búddamunka. Efnisskráin var einskonar ferðalag frá japanskri hefðbundinni shakuhachi-tón- list yfir tfi nútímans og endaði með frumflutningi á verki eftir Atla Heimi Sveinsson. Teruhisa Fukuda hóf tónleikana með tveimur hefðbundnum trúarlegum verkum fyrir shaku- hachiflautu, seiðandi tónlist sem hnitar hringi kring- um einn breytilegan tón. í gegnum þessa tónlist reyndu munkamir að skilja zen betur með því að anda í gegnum flautu. Fukuda setti tóninn, lék af stakri yfirvegun og mikilli innlifun, andrúmsloft ihugunar og andlegrar leitar brast á og Shiho Kineya birtist í hefðbundum japönskum búningi og lék sóló- verk fyrir shamisen, sem er japanskt alþýðuhljóð- færi og aðalhljóðfæri Kabuki leikhússins. Kineya sýndi mikla fæmi á þetta sérkennilega hljóðfæri og léku fingur hennar upp og niður hálsinn án þess að hún deplaði auga. Kolbeinn og Fukuda léku svo þrjú verk eftir japönsk tónskáld sem samin voru að beiðni Fukuda fyrir shakuhachi og vestrænar flautur og þeir frum- fluttu í Japan árið 2000. Verkin voru löng og mikfi ferðalög um lendur ólíkra flauta og flaututóna í endalausum blæbrigðum blást- urs og tóna. Þau voru nokkuð keimlík og virtust öll undir meiri eða minni áhrifum frá hefðbund- inni shakuhachitónlist en verkið Kage eða Skuggar eftir unga jap- anska tónskáldið Ken Nunokawa var einna eftirtektarverðast, afar myndrænt og myndaði önnur flautan stööugan skugga af hinni með hálftónum og kvarttónum m.a. Þeir Kolbeinn og Fukuda léku af stakri yfirvegun og ná- kvæmni svo unun var á að hlýða. Verkin Over time eftir rúm- enska tónskáldið Doina Rotara og verk Atla Heimis Sveinssonar brúuðu svo bfiið yfir í hinn vestræna heim. „Rökkrið hneig og nú er nándin fjarlæg" nefnist verk Atla og er tilvitnun í ljóð eftir Goethe. Þetta er fjórða dúó hans í röðinni Grand duo concertante fyrir tvö hljóðfæri og tónband, að þessu sinni fyrir shaku- hachi-flautu, þverflautu, bassaflautu og tónband. Rétt eins og dúóið fyrir tvo saxófóna og tónband eft- ir Atla sem flutt var í Salnum fyrir skemmstu, sam- anstóð þetta verk af tveimur sjálfstæðiun og gerólík- um hljóðheimum sem skarast aðeins á einstöku stað, Kolbeinn Bjarnason og Teruhisa Fukuda Hver tónn vargæddur ríku lífi. hljóðheimur tónbandsins með barnsröddum, ópum og söng annars vegar og sérkennfiegt samtal tveggja hljóðfæra hins vegar. Verkið var stemningsfullt í flutningi þeirra Kolbeins og Fukuda og hver tónn gæddur ríku lífi. í heild voru þetta sérstæðir og eftirminnilegir tón- leikar og er japönskum meisturum ásamt Kolbeini þakkað forvitnilegt framlag á Listahátíð. Hrafnhildur Hagalín Tónlist Dj ciss sl Lista.h.3.tið - ef til vill ætti ég að sérhæfa mig Æ, ég veit ekki! Þegar maður er búinn að skrifa um djasstónlist í DV í nokkum tíma er eins og mað- ur falli í hálfgerða leti. Stundum þarf ég meira að segja að beita sjálfan mig talsverðri hörku til þess að fara á tónleika - ég tala nú ekki um að reyna að skrifa um tónleika að þeim loknum. Djasstónleikar hérlendis skiptast nefnfiega í tvo hópa, ef svo mætti segja. Til fyrri flokksins teljast tónlistarmenn sem taka sjálfa sig og hlustendur sína alvarlega, undirbúa sig og hljómsveit sína vel og velja lög sín af kostgæfni. Þessi flokkur er því miður i minnihluta. En þetta verður til þess að maður er að skrifa um sömu menn- ina aftur og aftur. Seinni flokkurinn samanstendur af tónlistarmönn- um sem „hrista saman grúppu“ með þeim sem eru lausir á tilteknu kvöldi. Þeir „improvisera" sig síðan í gegnum prógrammið (það gefst alltaf smástund á milli laga tfi að ræða fyrirkomulagið á því næsta). Þessi flokkur er efiítið fyndinn en ails ekki nægilega skemmtilegur til þess að skrifað sé um hann í blöð- in. Þess vegna er Listahátíð sérstakt tilhlökkunarefni. Listahátíð hefur fært okkur stjömur eins og André Prévin og Áma Egilsson, Benny Goodman og Dave Brabeck, Gerry Mulligan og Oscar Peterson, Modem Jazz Quartet og Herbie Hancock. Nú er öldin önnur. Listahátíð skreytir sig sigaunahljómsveitum, sápu- kúlumeisturum og trommuleikurum sem hengdir eru upp í krana og látnir lafa yfir áhorfendum eins og þvottur á snúru. Ekki var trommuleikurinn upp á marga fiska. Hér í gamla daga gekk lúðrasveit í fararbroddi skrúð- göngunnar á sautjándanum undir stjóm Alberts Klahn. í sveitinni léku þrír sneriltrommuleikarar, þeir Guðmundur R. Einarsson, Skafti Ólafsson og Svavar Gests. Þeir félagar gerðu það sér til gamans á göngunni að spila alls konar fléttur á trommur sínar á milli hefðbundinna þýskra göngulaga. Þessir snerilþremenningar skemmtu sér konung- lega en þar sem þetta var á þeim tíma sem tónlist- arsmekkur Reykvíkinga var forritaður af stjóm Tón- listarfélagsins var þessum tilfæringum pfitanna illa tekið af „æðri tónlistarunnendum“ og mælst til að trommaramir hættu þessum fíflalátum. Meira að segja lét ágætur tónlistarkennari hafa það eftir sér að réttast væri að hengja þessa drengi upp á löppun- um! Nú, nokkrum áratugum seinna, eru fengnir til landsins erlendir trommutrúðar, miklu verri trommuleikarar en áðumefndir þremenningar, en þeir eru umsvifalaust hengdir upp í krana til ánægju og menningarauka fyrir Listahátíðargesti. Nú er enginn heimsþekktur djassleikari á dagskrá og lítið spennandi að skrifa um. Vissulega gefst tæki- færi til að skrifa enn einu sinni um meistara Sigurð Flosason (og Pétur Grétarsson) en það væri fyrir marga lesendur eins það sem kallað er „endurtekið efni“ í ljósvakamiðlunum. Nei annars. Ég var að lesa um konuna sem hefur skrifað um Helga Tómasson ballettmeistara um árabil í New York Times. Nú hef- ur hún hlotið fálkaorðuna frá hr. Ólafi Ragnari Grímssyni, forseta íslands, fyrir skrif sín um Helga. Ef til vill ætti ég að sérhæfa mig í skrifum um Sig- urð Flosason. Ólafur Stephensen Höfundasmiðja á Hofsósi Það ber til tiðinda að meðal kenn- ara í höfunda- smiðju Bills Holm á Hofs- ósi í sumar verður banda- ríska ljóð- skáldið og hugsuðurinn Robert Bly. Hann er í öldungaráði banda- rískra bókmennta, orðinn 75 ára en enn þá vel virkur. Á undan- fornum tólf mánuðum hefur hann sent frá sér þrjár bækur, eina með frumsömdum ljóðum en hin- ar tvær með þýðingum á Tomas Tranströmer og Rolf Jacobsen. Hann mun tala um norrænan skáldskap og eigin verk. Með hon- um verður Einar Már Guðmunds- son sem talar um nýjar íslenskar bókmenntir og þýðingar. Þetta er þriðja höfundasmiðjan sem haldin er á Hofsósi að undir- lagi bandaríska rithöfundarins Bills Holm sem er mörgum ís- lendingum að góðu kunnur. Hofs- ós er orðið hans annað heimili og höfundasmiðjurnar eru vinsælar af fólki af ýmsu þjóöerni, m.a. ís- lendingum. Að þessu sinni stend- ur hún frá 12.-17. júni og enn er hægt að bóka sig. Stundatafla nemenda lítur þannig út að á morgnana eru skipulagðar kennslustundir í hús- næði Vesturfarasetursins. Eftir hádegi geta nemendur skrifað, rætt skrif sín við kennara, farið í ferðalag eða göngutúr, veitt bleikju eða þorsk, farið á hestbak, stundað ættfræðirannsóknir eða bara starað út á hafið. Á kvöldin er safnast saman í Setrinu eða á barnum, lesið upp, rætt saman eða jafnvel sungið. Stjórnandi með Bill er David Arnason, rit- höfundur og ritstjóri frá Winnipeg, Manitoba. Áhugasamir hafi samband við Wincie Jóhannsdóttur í síma 864- 9676 eða á tölvupóstfanginu vest- ur@hofsos.is. Chris Dolan fyrirles Skoski leikrita-, kvikmynda- og skáldsagnahöfundurinn Chris Dol- an flytur fyrirlestur um skoskar nútímabókmenntir og suður-amer- ískar bókmenntir í stofu 101 í Odda á morgun kl. 17 á vegum Stofnunar Vigdísar Finnbogadótt- ur, Irsk- íslenska vináttufélagsins og Breska sendiráðsins. Allir vel- komnir. Afmælisrit Eysteins Frá því er greint á vefsíðu bókaútgáfunnar Ormstungu - www.ormstunga.is - að í bígerð sé afmælisrit til heiðurs Eysteini Þorvaldssyni prófessor sem verð- ur sjötugur 23. júní í ár. Ritið nefnist Ljóðaþing og geymir greinar eftir hann sjálfan um ljóðagerð á 20. öld. Fari maður inn á vefsíðuna er auðvelt að skrifa sig þar fyrir bókinni og fá nafnið sitt á tabula gratulatoria. Á vefsíðunni má líka lesa að rétt rúmur helmingur af bókun- um sem nýlega voru kosnar þær 100 bestu í heiminum hafi komið út á íslensku, tvær voru frum- samdar á okkar tungu og 49 hafa verið íslenskaðar. „Líklega sakna margir þýðinga úr hinum helmingnum," segir á vefsíð- unni, „en grúskaranum okkar kom á óvart aö bækur eins og Pedro Paramo eftir Mexíkó- manninn Juan Rulfo (1918-1986) og hin fomindverska Sakúntala, eða Týndi hringurinn, eftir Kali- dasa (um 400 e.Kr.) eru löngu komnar út á íslensku. Sú fyrr- nefnda kom út árið 1985 i þýð- ingu Guðbergs Bergssonar og sú síðamefnda 1879 i þýðingu Stein- grims Thorsteinssonar. Stein- grímur þýddi bókina úr þýsku (Der verlorene Ring).“ Blll Holm.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.