Helgarblaðið - 29.05.1992, Blaðsíða 15

Helgarblaðið - 29.05.1992, Blaðsíða 15
Helgar 15 blaðið Majorku Miró umbreytti sjónrænni reynslu sinni af umhverfmu í formveröld sem lýtur sínum eigin lögmálum og á sér engan líka. Skúlptúrar þeir sem setja megin- svip á sýninguna á Kjarvalsstöðum, ólafur Gíslason skrifar mynda í raun afmarkað svið listsköp- unar hans, sem ekki getur talist til þungamiðju hennar. Það var í mál- verkinu sem Miró náði lengst í að skapa þann myndheim sem var hvorttveggja í senn, persónulegur og altækur. Skúlptúramir eru oftast hrárri en málverkin, þar sem lista- maðurinn gripur hlutina hráa úr um- hverfi sínu og stefhir þeim saman í nýju og oft undirfúrðulegu samhengi, án þess að beita þeirri formrænu um- myndun sem í málverkinu er fólgin. Ummyndun sú, sem gefúr þessum skúlptúrum gildi, er fólgin í samtali formanna og fyrirbæranna og því nýja samhengi sem þau öðlast við það að vera steypt í brons. Þessir skúlptúrar lýsa óheftu hugarflugi listamannsins og glöggskygni hans á formræna eiginleika hversdagslegra hluta og fyrirbæra í umhverfmu, en í þeim er hið groddalega ríkjandi á meðan Miró talaði um það sjálfúr að hann leitaðist við að „sameina groddaskapinn og viðkvæmnina“ í verkum sínum. Annað sem einkennir jafht skúlp- túra hans og málverk er græskulaus leikurinn. Leikurinn varð honum að- ferð til þess að nálgast hið sammann- lega og altæka. Miró ffamkvæmir enga vitsmunalega greiningu á við- fangsefni sínu áður en hann hefst handa, heldur leikur hann af fingmm ffam eins og baminu er tamt. André Breton, helsti páfí súrrealistanna í París, taldi þetta ljóð á lífsverki Mi- rós, en aðrir myndu trúlega segja að þessi hæfileiki hans hafi einmitt ver- ið aðalsmerki listar hans og það sem gerir hana bæði óvenju meðtækilega fyrir þorra fólks og sérstaka í mynd- list 20. aldarinnar. Sýningin á Kjarvalsstöðum er eins og sólargeisli frá Majorku og ætti að vera fagnaðarefni allra unnenda myndlistar. einkennist list hans af sakleysi og frelsi sem tekur öllu öðru ffam. Telja má að áhrif hans á Picasso, sem gengið hafði til liðs við súrr- ealista tveim árum áður, hafi verið að stómm hluta afgerandi. Eini ljóðurinn á ráði Mirós er sú stað- reynd að persónuleiki hans virðist hafa stöðvast á bemskuskeiðinu, sem dugar honum ekki fyllilega til að veijast ístöðuleysinu, sóuninni og leiknum og takmarkar vits- munalega séð mikilvægi vitnis- burðar hans. André Breton: Le Surréalisme e la Peinture, 1965. „Ég hitti Miró í París einhvem tima í kringum 1926. Hann sótti tíma í hnefaleikum til þess að geta varið hið andlega tóm sitt hnúum og hnefum við tækifæri." René Magritte i bréfi til Maur- ice Rapin 1957. „Miró sagði mér dásamlega sögu. Ferðalangur nokkur hafði lofað vini sínum að færa honum páfagauk frá Ameríku. Á heim- leiðinni áttaði hann sig á að hann hafði gleymt loforðinu og hljóp þá til og keypti uglu, sem hann litaði græna. Vinimir hittust síðan nokkru eftir að gjöfin hafði verið afhent og ferðalangurinn spurði vininn: „Hvemig líður páfagaukn- um sem ég gaf þér? Er hann farinn að tala?“ „Nei,“ svaraði vinurinn, „hann talar ekki enn, en hann hugsar mikið.“ Salvador Dali: La vie secréte di Salvador Dalí, 1952. Miró hafði náð fullum þroska sem myndlistamaður við lok heimsstyrjaldarinnar. Endalok stríðsátakanna fólu líka í sér enda- lok hinna nýju listrænu hugtaka frá ámnum fyrir stríð. Ungt skáld gat ekki lengur hafið feril sinn sem kúbisti eða fútúristi, og dada var á þessum tíma eina mikilvæga lista- stefhan. Miró hóf feril sinn á að mála sveitalífsmyndir ffá heima- byggð sinni í nágrenni Barcelona. Þótt myndir hans hafi haft yfir- bragð raunsæis þá bjuggu þær yfir djúpri skynjun á hinu óraunveru- lega. Nokkrum árum síðar kom hann til Parísar og kynntist dada- istunum, sem á þeim tíma vom að sveigja verk sín í átt til súrreal- isma. Þrátt fyrir þessi sambönd hélt Miró sig alltaf sér á paríi og utan allra beinna áhrifa og sýndi röð mynda sem höfðu til að bera sterka litaskynjun og nýjan tvívíð- an myndheim, sem hafði engin tengsl við abstraktsjónina. Hann gerði líka verk er vom í beinum tengslum við súrrealis- mann, en það var í samspili og leik litaðra myndeininga sem hann tjáði persónuleika sinn best. Marcel Duchamp: úr sýningar- skrá Societé Anonyme. Listmálaramir elskuðu að eyða frítíma sínum í samræður, og það kom mér á óvart að sjá að þrátt fyrir englabros sitt og glaðlegt yf- irbragð bjó Miró yfir hlédrægni sem nálgaðist hið dularfulla. Hann talaði ekkert um sjálfan sig eða áform sín, og hann lét aldrei í ljós ákveðna skoðun á því sem var til umræðu. Pablo (Picasso) talaði hins vegar á við tvo, og Miró virt- ist ánægður með það. Athuga- semdir hans takmörkuðust við stutt „er það?“ eða , jæja“ eða „ertu að segja það salt?“ og féllu viðstöðulítið inn í orðaflaum Pa- blos sem var óstöðvandi. Eftir að hann hafði verið samvistum við okkur og setið til borðs með okkur í 15 daga þekkti ég hann ekki meira en á fyrsta degi. Ég spurði Pablo hvort hann hefði alltaf verið þannig, og hvort Miró hefði ein- hveija sérstaka ástæðu fyrir hlé- drægni sinni. En þetta var þeim mun fúrðulegra sem hlýtt og hjart- anlegt viðmót hans bar einlægri vináttu vitni. Pablo fór að hlæja: Þótt þú hittir Miró daglega i tvö ár yrðir þú engu nær. Hann hefur háttvísi og hógværð Katalóníubúans. Francoise Gilot: Vivre avec Picasso, 1965 Verkefnaval áhugaleikhúsanna hefur orbib metnaáarfyllra mei árunum. Úr sýningu Leikfé- lags Húsavíkur á Gaukshrei&rinu. Einþáttungahátíð á Patró Patreksfiörður fylltist af lífi í gær, uppstigningardag, því þá fjölmenntu áhugaleikarar allsstaðar af landinu til Patró. Þar stendur nú yfir einþáttungahátíð, þar sem ellefu áhugaleikhópar sýna tólf einþáttunga, og fykur hátíðinni í kvöld. I fiám- haldi af hátíðinni verður svo haldinn aðalfimdur Banda- lags íslenskra leikfélaga. Vilborg Valgarðsdóttir, ritari BÍL, sagði við Helgarblaðið að þetta væri í fyrsta skipti sem svona einþáttungahátíð væri haldin á vegum Bandalagsins. Það hefði komið til umræðu áður að halda einhverskonar leiklistarhátíð í tengslum við aðalfund félagsins, en ekki verið hægt að koma því við fyrr. Vilborg sagði að flestir leikhóp- amir hefðu æft einþáttungana sér- staklega fyrir þessa hátíð og sumir þáttanna væra sérstaklega samdir vegna hennar. „Leikhópamir munu svo sýna verkin heima í héraði eftir hátiðina.“ Alls hafa 105 manns skráð sig til þátttöku, en auk þess taka þátt í há- tíðinni og fúndinum félagar úr Leikfélagi Patreksfjarðar. Leiklistarskóli BÍL Einsog önnur menningarstarf- semi fór BÍL illa út úr síðustu fjár- lögum. Stuðningur hins opinbera við áhugaleikfélög er reyndar svip- aður og áður en framlag til skrif- stofu BÍL var skorið veralega nið- ur og að sögn Vilborgar er það far- ið að bilna á starfinu. „Við reynum samt að halda uppi sömu þjónustu við áhugaleikfélög- in og áður, en þessi niðurskurður bitnar á erlendu samstarfi, sem er mjög siæmt, auk þess sem við er- um farin að safna skuldum." Á aðalfúndinum verður mótuð stefna fyrir næsta ár, sérstaklega í námskeiðahaldi og menntunarmál- um. Fyrir fúndinum liggur mennt- unaráætlun sem Kári Halldór leik- stjóri hefur unnið fyrir BIL, en samkvæmt henni á að stofna Leik- listarskóla bandalagsins. Námskeið á vegum BÍL hafa yf- irleitt verið mjög vel sótt, en þau eru haldin vítt um landsbyggðina, líkt og aðalfundir bandalagsins. BIL hefúr gengist fyrir námskeið- um í förðun, lýsingu og leik- myndagerð. í ár hefur BÍL m.a. verið með námskeið í stjómun leikfélaga og var mikill áhugi á því. Einnig hefúr verið haldið námskeið í leiksmíði og útfærslu leikmynda í samvinnu við Borgar- leikhúsið. Síðasta námskeiðið í vor var í trúðleik og var króatískur leikhúsmaður leiðbeinandi á því. „Áhugi á starfi með áhugaleik- húsum hefur vaxið mjög mikið. Áhorfendafjöldi rokkar frá ári til árs og fer töluvert eftir verkefna- vali, en áhuginn á að starfa með áhugaleikhúsunum hefúr aukist mikið. Einkum er það áberandi hjá áhugaleikhúsum í Reykjavik hve miklu fleiri vilja taka þátt en áður. Það var einhver feimni rikjandi í Reykjavík, sennilega vegna stóra atvinnuleikhúsanna. Fyrsta áhuga- leikfélagið í Reykjavík var Hug- leikur, stofnaður árið 1984 og er enn starfandi, en síðan hefúr fjöld- inn allur af hópum tekið sig til, sumir lifað stutt en aðrir lengur. Áhugaleikhúsin þurfa að gefa sér allt aðrar forsendur en atvinnuleik- húsin, bæði í verkefnavali og upp- færslum og þá láta áhorfendur yfir- leitt ekki á sér standa og þeir sem starfa við leikhúsið fá vinnu sína margfalt til baka þótt það sé ekki í beinhörðum peningum. Að vinna í áhugaleikhúsi er mikil heilsubót. Við höfúm stundum sagt í grini að fólk sem slarft við þetta þurfi ekki að fara á geðsjúkrahús. Þessu gríni fylgir nú töluverð alvara.“ Verkefnaval áhugaleikhúsa hef- ur breyst mikið að undanfömu. Hér áður fyrr var iðulega ráðist i að setja á fjalimar erlenda farsa en af 75 uppfærslum áhugaleikhúsa á ár- unum 1990 til 1991, voru einungis 4 erlendir farsar. íslensku leikritin vora 34 talsrns, bamaleikrit 14 og erlend þýdd Ieikrit, sem ekki flokk- ast til farsa, voru 8. Meiri metnað- ur einkcnnir því val áhugaleikhúsa en áður, einkum er áberandi að BÍL gekkst fyrir námskei&i i trúoíeik i vor. bamaleikritin era farin að verða mun stærri þáttur í starfinu. Einþáttungamir sem fluttir verða á hátíðinni á Patró eru mislangir. Sá stysti tekur eina mínútu í flutn- ingi en sá lengsti klukkustund. Af þessum 12 einþáttungum era 10 ís- lenskir. Leikfélag Patreksfjarðar sýnir bamaleikritið Allt í plati eftir Þröst Guðbjartsson í leikstjóm Harðar Torfasonar. Leikdeild Ungmennafélagsins Skallagríms sýnir Feijuþulur eftir Valgarð Egilsson í leikstjóm og flutningi Sveins M. Eiðssonar. Hugleikur flytur einþáttunginn O, færiband! sem Sigrún Óskars- dóttir samdi sérstaklega fyrir hátið- ina. Tónlist og söngtexti er eftir Þorgeir Tryggvason en leikstjómin var hópvinna. Leikfélag Selfoss sýnir Svart og silfrað eftir Michael Frayn í þýð- ingu Guðjóns Ólafssonar og leik- stjóm Guðrúnar Höllu Jónsdóttur. Jóhannes Geir Einarsson skrifaði Illt til afspumar sérstaklega fyrir hátíðina og Leikfélag Húsavíkur sýnir. Leikstjómin er hópvinna. Leikfélag Hveragerðis sýnir Ský efTir Áma Ibsen í leikstjóm Emils Gunnars Guðmundssonar. Leikfélag Mosfellssveitar er með tvo einþáttunga á hátíðinni; Komið og farið eftir Samuel Bec- kett í þýðingu Áma Ibsens og leik- stjóm Jóns Sævars Baldvinssonar og stysta einþáltunginn á hátíðinni, Hugsanafiutning efiir Babalú, sem tekur mínútu í flutningi. Leikstjóri cr Jón Sævar Baldvinsson. Veruleika eflir Súsönnu Svavars- dóttur í leikstjóm Emils Gunnars Guðmundssonar. Skagaleikflokkurinn er með nýj- an einþáttung eftir Isak Harðarson sem nefnist Glymjandi Fjallsslætti, í leikstjóm Ásgerðar ísfeld. Leikdeild Ungmennafélags Staf- holtstungna er með brot úr dagskrá úr verktun Halldórs Laxness sem nefhist Úr Brekkukotsannál. Leik- stjóri er Jón Júlíusson. Leikfélag Kópavogs er með verkið Iþróttung, sem upphaflega var sett á sviö á árshátíð félagsins en hefur verið endurumiið fyirir þessa hátíð. Höfúndar og leikstjór- ar eru úr röðum félagsmanna. „Það er sko enginn barlómur heyranlegur hjá áhugaleikhúsun- um, nema rétt við peningakassann. Til marics um það hversu öflugt starfið er má geta þess að Leikfé- lag Hólmavíkur var nýlega með 14. sýninguna á gömlum erlendum farsa, Glímuskjálfta. Þar af voru einungis þqár sýningar á Hólma- vik. Nú um helgina verður leikfé- lagið með Glímuskjálfla norður á Raufarhöfn, sem er vinabær Hólmavíkur,“ sagði Vilborg. Föstudagurinn 29. maí

x

Helgarblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarblaðið
https://timarit.is/publication/259

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.