Dagblaðið - 26.01.1980, Blaðsíða 6

6
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 1980.
Dagblaðið í Noregsheimsókn:
k langtímaplaninu er aó verða
jafnheilbrigöur og Norömenn
— laugardagsrabb við Valla og Ástu, námsmenn í Þrándheimi
„Okkur finnst dýrt að lifa hér,
sízt ódýrara en heima á íslandi. Við
verðum eins og annað námsfólk að
lifa spart. Samt nást endar ekki
saman með námslánunum einum
saman. Lánafyrirkomulagið og
kjörin eru slík að menn gætu ætlað
að j>að væri höfuðsynd að fara i
skóla ogeiga börn!”
Valgeir Guðjónsson og Ásta
Ragnarsdóttir hafa orðið. Þau eru
námsmenn í Þrándheimi i Noregi og
hafa verið þar síðan haustið 1978
ásamt syninum Tómasi. Hann nemur
félagsráðgjöf, hún uppeldisfræði.
Mcðal lesenda er hann Ijklega betur
þekktur sem Valli í Spilverkinu en
Valli félagsráðgjafi.
Leiðir Ástu, Valgeirs og Dag-
blaðsins lágu saman í Osló í
janúarbyrjun. Þau komu þangað frá
Bergen. Þar höfðu þau eytt jólum og
áramótum. Síðdegis sama dag og
samtal okkar fór fram ætluðu þau að
stíga um borð í lest og þjóta eftir
sporum alla leið til Þrándheims.
Ljúfmannlega var tekið kvabbi um
viðtalsstúf, með því skilyrði þó að
talsverðu rúmi yrði varið til að fjalla
um bág kjör námsmanna erlendis.
„Furðu algeng
skoðun að náms-
menn liggi úti
í löndum og
drekki brennivín!"
„Maður er eins og vesalingur. Það
er auðvelt að fá á tilfinninguna að við
námsmenn eigum hreint ekki að
k^mast upp með að lifa venjulegu
lifi,” sagði Valgeir.
„Heima er það furðu algeng
skoðun meðal fólks að námsnenn
liggi úti í löndum og drekki
brennivín, á kostnað skatt-
borgaranna — auðvitað. Ég sæi
margt fólk heima, sem bölvar náms-
lánum sem lúxus, ætla að lifa á því
sem okkurer ætlað til framfæris.”
Þá bentu þau á að erfiðleikar
barnafólks í námi væru meiri en
þeirra er enga erfingja hafa til að
fæða og klæða. Lán hækka ekki við
að eiga barn. Tekjur mega að vísu
vera hærri án þess að lán skerðist.
„Það er ekki gert ráð fyrir því hjá
Lánasjóðnum að börn geti veikzt,”
sagði Ásta. ,,Ef námsmenn þurfa að
sinna barni vegna veikinda og missa
úr námi er ekki tekið tillit til þess.
Það eru dæmi um synjun á láni vegna
veikinda barna.”
Valli kroppar i gitar. Samtalið við hann og Ástu fúr fram i húsakynnum Snæfriðar
EgiLson og Gunnars E. Kvaran á Stórgötunni i Osló. Snæfrfður lærir iðjuþjálfún.
Gunnar er i blaðamannaskóla. Hann er jafnframt fréttaritari útvarpsins i Noregi.
DB-myndir ARH.
„Umboðsmenn eru
hvunndagshetjur!"
Ásta og Valgeir hafa enn ekki sagt
sitt' síðasta orð um kjör námsmanna
og lánamálin.
„Kerfið er þannig að manni er
hegnt fyrir að vinna. Námsllán duga
ekki til framfærslu. Þá er nærtækast
að slá lán. Svo er unnið og unnið í
frium. Tekjurnar fyrir þá vinnu
dragast frá næsta láni. Blankheitin
eru aftur komin í sjónmál. Boltinn
hleður utan á sig. Þetta er víta-
hringur sem erfitt er að komast út úr.
Norskir námsmenntaka sumarfri
eins og venjulegt fólk. Það þykir bara
eðlilegur hlutur. Norskir námsmenn
geta líka gengið að sínum lánum
vísum á ákveðnum degi. Við þurfum
að bíða og bíða. Það þykir nánast
eðlilegt. Og þá lendir ekki sizt á
umboðsmönnum okkar heima að
glíma við Lánasjóðinn. Þeir eru ekki
öfundsverðir af hlutskipti sínu.
Umboðsmenn eru hvunndags-
hetjurnar sem bera þyngstu
byrðarnar!”
„Djöfull munaði litlu að þeir skoruðu, maður!” Valli var ekki viðmælandi á
meðan enski fótboltinn var á skjánum. Bein útsending frá Bretlandseyjum.
Drengurinn er meira að segja svo forfallinn sportisti að hann „tippar” I get-
raununum. Og vinnur auðvitað aldrei.
Tommi þráaðist við að borða matinn sinn á hefðbundinn hátt. Vildi hræra I honum með puttunum og láta þar við sitja. Ásta
mamma kom á vettvang og hjálpaði syninum að taka til sin næringuna.
4000 kr. á mánuði
í f ramf ærslu
Talið berst að framfærslukostnaði
i Noregi. Þau segjast Iifa af um 4000
norskum kr. á mánuði (320.000 ísl.
kr.). Þar af fara 1000 kr. (80.000 ísl.
kr.) í húsaleigu, 500 kr. (40.000 ísl.
kr.) i barnapössun og ca 200 kr.
(16.000 ísl. kr.) í ferðir.
„Við biðum í hálft ár eftir dag-
heimilisplássi. Dæmi eru um að menn
borgi 2000 kr. (160.000 ísl. kr.) fyrir
dagmömmu á mánuði. Við megum
teljast heppin.”
Do You Like
Norway?
Loks sá fyrir endann á reiðilestrin-
um um námsmannakjör og lánamál.
Blaðamaður notaði tækifærið og
skaut að saklausri sveita'Aiannsspurn-
ingu: Hvernig líkar ykkur við Norð-
menn? (samanber: How do you like
Iceland-spurninguna sem erlendir
túristar á íslandi fá gjarnan í fésið
um leið og þeir hafa tyllt báðum
löppum á klakann).
„Ja, kunnum við ekki bara vel við
þá? Jú, jú. Það er allt gott um
Norðmenn að segja.”
Alltof jákvætt svar! Voru þau
virkilega ekki til umræðu að segja
eitthvað ljótt um Norðmenn?
Eitthvað sem hægt væri að nota í
æsilega fyrirsögn? Þauhugsuðu sig
um litla stund. Og viti menn:
„Norðmenn eru djöfull skynsamir.
Fullskynsamir fyrir okkar smekk,”
sagði Valgeir.
„Ekki nógu sveigjanlegir,” bætti
Ásta við.
„Þeir taka síðasta „trikk” heim
hvernig sem á stendur. Stundvísi er
númer eitt,” sagði Valgeir. Hann var
orðinn jákvæður aftur.
„Fólk er ekkert fyrir að bruðla. Og
svo er það heilbrigðið. Á langtíma-
planinu mínu er að verða eins heil-
brigður og Norðmenn. Ég er til
dæmis byrjaður að skokka. Mér líður
miklu betur. Alveg satt! Mig skortir
bara skokkskó. Námslánin duga hins
vegar ekki til að kaupa lágmarks-
skokkútbúnað,” sagði Valgeir og
glotti.við. TJonum tókst að koma
kjaramálum námsmanna snyrtilega
að á ný.
Þau töluðu um að erfiðast hefði
verið sl. vetur að byrja nám og
búsetu.
„ Við myndum ekki vilja endurtaka
síðasta vetur. Eilíft ráp á norska
kontóra. Eilífar reddingar. Kerfið i
Noregi er stirðara en heima. Þar er
oft hægt að bjarga málunum í bili
með lempni. Hér þekkist slikt varla.
En það bjargar miklu að gott er að
vera íslendingur i Noregi.
„Blóðkristið fólk"
Ásta og Valgeir voru tekin að
ókyrrast í sætum sínum þegar hér var
komið sögu. Lestin til Þrándheims á
förum frá Osló eftir tvo tima og mál
að sinna pökkun farangurs.
Framundan var 7 tíma hökt á áfanga-
stað.
Þau gátu þó ekki stillt sig um að
skjóta inn fáeinum lokaorðum að
skilnaði — mest hóli um Norðmenn:
„fslendingar eru alveg sér á báti i
Noregi. Okkur er vel tekið hér. Betur
en öðrum útlendingum. Þeir þykjast
eiga í okkur hvert bein. En þegar að
er gáð vita Norðmenn lítið um
Island. Furðulega lítið.”
Valgeir á síðasta orðið, um leið og
hann kveður:
„Norðmenn eru ekki likir
íslendingum. Þetta er blóðkristið
fólk.” -ARH.