Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 12.03.1939, Blaðsíða 6

S U N N U D A G U II
6
Saga Lefígarðsíns
Eftír Þórð Jónsson
8, Marz s. I. var vinnuhæ'íið á
Litla-Hrauni 10 ára, tók til
starfa 8. marz 1929 iog er því;
ekki ur vegi að minnast þess
(á stofnun þess og starfsemi)
með fáeinum orðum.
En þegar mi^njhst er á þessa;
stofnun, Vinnuhælið, er óhjá-
kvæmilegt, til J>ess að byrja á
byrjuni’nni, að víkja fyrst að
öðru efni, sem virðist í fljótu
bragði nokkuð óskylt, en það
cru tildrög þess að þetta mikla
hus var byggt á Eyrarbakka,
sem undanfarin 10 ár hefur
verið motað sem fangahús, öðru
nafni Vinnuhæli.
I stórum dráttum er sú saga
á þessa leið.
Á síðustu læknisárum Ásgeirs
Blöndals héraðslæknis á Eyr-
arbakka, eða um 1913, tók hann
sér sem aðstoðarlækni Kon-
ráð Konráðssoin, sökum þess
að Ásgeir var þá orðinn aldr-
aður maður og bilaður á heilsu.
Vár þetta knýjandi ráðstöfun,
vegna þess að lækfnjisjhéraðið
var bæði stórt og mann'margt.
Konráð var þá n'ýkominn úr
skóla. Hann kynntist fljótt hér-
aðsbúum sem duglegur oggóð-
ur læknir, og valmenni hið
mesta. En svo kom að því 1914
að Ásgeir sagði lausu héraðinu
inu ,sem svo var augþ'st til
umsóknar. Héraðsbúar æsktu
einhuga að Konráði yrði veitt
héraðið, og sendu þáverandi
veitingavaldi skriflegar áskor-
anir þar að lútandi, að fá að
halda Konráði sem lækni hér-
aðsins. Pessa áskorun héraðs-
búa virti véitingavaldið að vett-
ugi, og veitti héraðið Gísla
lækni Péturssyni sem þá var í
Húsavík. Út af þessari synjun
veitingavaldsins og veitingu
Gísla Péturssonar risu hinar
langvinnu og illræmdu lækna-
deilur í héraðinu, — eða öllu
heldur deilur héraðsbúa um
læknana, og hafa þær varað
til skamms tíma. Hatur héraðs-
búa til veitingavaldsins út af
þessú máli bitnaði á Gíslalækni
Péturssyni, að óverðugu, og
átti hann enga sökinafaðra en
þá að hann sótti um embættið,
og fékk það en auk þess var
hann hinn merkasti maður,
skyldurækinn og góður læknir
Héraðsbúar litu einnig svo á,
að í héraðinu yrði að vera
læknir á bezta aldursskeiðinu)
vegna þess hve héraðið var
stórt og mannmargt, og væri
ekki við liæfi manns sem aldur
væri farinn að færast yfir. Auk
þess framkvæmdi Konráð fjölda
holskurða á sjúklingum, sem orð
ið hefði að flytja á sjúkrahús
til uppskurðar. Pessu voru hér-
aðsbúar óvanir; þessar lækiiis-
aðgerðir spöruðu þeim stórfé
og fyrirhöfn og lánuðust með
afburðum vel. Allt þetta olli
]>ví að héraðsbúar þóttust knúð
ir til að ráða sér sjálfir lækna
og kosta þá, gekk svo til (
héraðinu til síðustu ára að tveir
læknar voru í héraðinu. Pessiij
„praktiserandi" lækinar voru
ungir menn, og þóttu bera af
hinum eldri lækni, einkum hvað
snerti ýmsar nýjungar við lækn-
isaðgerðir, svo sem skurðlækn-
ingar o. fl., og þar að auki
var allt, sem þeir vel gerðu,
hafið upp til skýjanna, eins og
til að svala sér á Gísla Pét-
urssyni, vegrna hinnar upp-
blásnu gremju gegn honum.
IJessir læknar voru auk Konr-
áðs Konráðssonar, sem var í
héraðinu frá 1913—1917, Jón-
as Rafnar, Gunnlaugur Einars-
son, Guðm. Óskar Ein^rsson og
loks Lúðvík Norðdal, sem nú
er héraðslæknir á Eyrarbakka.
Hann settisl að á Eyrarbakka
3. marz 1922. Hann var lækn-
ir þar næstu 10 árin, eða til
1932 að hann varð læknir Reykj
ahælis í Ölfusi. Á því tímabili
framkvæmdi Lúðvík 120 hol-
skurði, þá er taldir eru tilstærri
skurða, auk fjölda smærri, á
sjúklingum, sem annars hefði
orðið að flytja á sjúkrahús í'
Reykjavík. Pessar læknisaðgerð
ir framkvæmdi Lúðvík heima
á Eyrarbakka við frábærlega
vonda aðstöðu, oft heima á
heimilum sjúklinganna. Eti lán-
uðust þó svo vel að allir slíkir
sjúklingar Lúðvíks fengu fu.la
heilsu.
Eftir að Lúðvík varð læknir
Framh. á síðustu síðu J
I(RISTINN PÉTURSSON:
Afvopnun
Og grasid óx.
— í gróðahug
/>eir gengust upp aö hnjámun,
en brgnin lágu brotum í,
og bitið uar úr Ijánum.
Suo hættu þeir
uið hegsláttinn
og hétu að friða stráin.
I}ó dæmdist rétl að dunda uið
að dengju gamla Ijáinn.
Og grasið uex.
— / gróðahug
þeir gegsast senn á tánum,
og brgna hú sem berserkir,
þóll bitið sé í Ijánum.