Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1959, Blaðsíða 139

STEFÁN EINARSSON
HALLDÓR HERMANNSSON
6. janúar 1878 — 28. september 1958
UPPHAFHALLDÓRS
Halldór Hermannsson var fæddur 6. janúar 1878 á Velli á Rangárvöllum; þá var þar
sýslumannssetur, en Halldór var sýslumannssonur. Völlur á Rangárvöllum er miðsvæðis
í hinu víða og fagra Njáluhéraði.
Foreldrar Halldórs voru Hermann[íus]* Elías Jó[h]nsson, sýslumaður á Rangár-
völlum, og Ingunn Halldórsdóttir, kona hans, frá Alfhólahj áleigu Þorvaldssonar. Þessi
Þorvaldur var líka langafi Ársæls Árnasonar og þeirra systkina, svo að þau Halldór og
Ingibjörg Árnadóttir, er hjúkraði honum 1953, voru þremenningar. Þótti honum mjög
vænt um þessa frænku sína. Faðir sýslumannsins var Jón Jó[h]nsson verzlunarstjóri á
Isafirði, en móðir hans var Guðbjörg, dóttir séra Jóns Hjaltalíns gáfumanns, skálds og
prests að Breiðabólstað á Skógarströnd, en hann var Oddsson lögsagnara Jónssonar
Hjaltalíns sýslumanns í Kjósarsýslu. Kona séra Jóns Hjaltalíns, móðir Guðbjargar, var
Guðrún Jónsdóttir prests í Bjarnanesi Bergssonar yngra (1725—84), en hann var
kvæntur Herdísi Hjörleifsdóttur Þórðarsonar prests og skálds síðast á Valþjófsstað. Af
honum eru margir austfirzkir fræðimenn komnir, þar á meðal latínuklerkurinn séra
Guttormur Vigfússon í Stöð. Jón verzlunarstjóri var Jónsson Magnússonar yngra á
Reykhólum og Guðrúnar Teitsdóttur sýslumanns Árnasonar, en hann var kominn í
beinan karllegg af Oddaverjum. En Jón Magnússon yngri á Revkhólum var kominn af
Magnúsi sýslumanni Jónssyni í Ogri og Hannesi hirðstjóra Eggertssyni.
Halldór Hermannsson bar heldur litla virðingu fyrir þeim forna sið að hefja æfi-
sögur með ættartölum, enda síður ástæða til nú með Æfiskrár við hendina. Hef ég því
hálfmórauða samvizku af að birta þessa glepsu úr ætt hans. Hún er sett til að sýna, af
hvers konar höfðingjum Halldór var kominn, en að hann væri sjálfur höfðingi duldist
engum, sem sá hann, og eru margir til frásagna um það. Næst Halldóri stendur sýslu-
maðurinn faðir hans, enda var Halldóri ætlað að lesa lög, og bræður hans urðu lög-
fræðingar. Fleira er af valdsmönnum, jafnvel hirðstjóri í ættinni, svo sem áður segir.
Góðum valdsmönnum á að vera létt um ráðagerðir, úrskurði og framkvæmdir. Það var
Halldóri alltaf. Afi Halldórs var kaupmaður, en Halldór mun hafa haft byrði gnóga
hagsýni og verzlunarvits; naut bókasafnið þess. Að engum manni dáðist Halldór meir
en að C. C. Rafn fyrir verzlunarhyggindi. Þá eru skáldprestar og fræðimenn ekki langt
* Nafnið Hermanníus hlýtur að vera úr vestfirzku rímnaumhverfi.