Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1992, Blaðsíða 85

FRÁ STEPHANI GUTTORMSSYNI
85
„Pegar á fyrstu árum komust eldri bræður mínir í kynni við
unga námsmenn í Nýja Islandi. Sumir voru að byrja námsferil á
æðri skólum, aðrir komnir nokkuð á veg. I þeim liópi voru þeir J.
Magnús Bjarnason, Jón Kernested, Hjörtur Leó, Thorvaldson
bræður, Sveinn, Porvaldur og Þorbergur; Jóhann Sólmundsson,
Jóhannes Eiríksson, og ýmsir fleiri. Stefán bróðir minn má teljast
með þeim hópi. Flestir af þessum ungmennum náðu fundum
saman af og til. Það sem einkenndi allan hópinn var frábær
námsfýsi; þeir fóru ekki skólaveginn bara til að „komast áfram“,
þeir höíðu yndi af náminu sjálfu. Það var bersýnilegt, að baðstofu-
menningin, sem ég lýsti áður, var þjóðareinkenni. Þessir menn
voru hver frá c .u landshorni, svo að segja, og allir höfðu þeir yndi
af að tala um alls konar lærdóm. Enginn þeirra var held ég
kostaður til náms nema að örlitlum parti. Þeir unnu á sumrin fyrir
vetrarnámi og misstu oft tvær til fjórar vikur af skólaárinu.“
Víkur nú sögunni til fyrrnefnds bróður sr. Guttorms, Stephans
Guttormssonar, en um hann segir svo í Vestur-íslenzkum ævi-
skrám I, 150, að hann var fæddur 5. maí 1877 í Krossavík, en
„fluttist með foreldrum sínum vestur um haf 1893. Hóf nám í
Central Collegiate, Winnipeg, og lauk þriðja stigs kennaraprófi
1897. Stundaði síðan nám við Wesley College og lauk B.A. prófi
1904 með miklu lofi (magna cum laude). Hann hlaut silfurmedal-
íu fyrir hæstu einkunnir í stærðfræði. Lauk verkfræðiprófi frá
Manitobaháskóla 1916, einnig með loílegum vitnisburði, og hlaut
tvær gullmedaliur ásamt verðlaunum í peningum fyrir frábær
námsafrek. Hann vann síðan að landmælingum í Winnipegborg
og umhverfum hennar um fjörutíu ára bil... Skrifaði ýmsar
greinar í vestur-íslenzku blöðin á yngri árum.“
Fyrsta grein Stephans, sem mér er kunnug, nefnist „Fátt er of
vandlega hugsað“ og birtist í tímaritinu Svövu á Gimli 1898-1899,
bls. 49—64. Tilefni greinarinnar er saga Jóhanns M. Bjarnasonar,
Söfnuðurinn í Þistilhverfi, er birzt hafði þá nýlega í Lögbergi.
Stephan rís gegn þeirri staðhæfmgu söguhöfundar, að Islending-
ar hafi almennt minna af fegurðartilfmningu en aðrar siðaðar
þjóðir og hafi yfir höfuð lítið yndi af blómum. Grein Stephans
snýst upp í hugleiðingu um fegurðarskyn almennt, og bendir
hann á ýmis dæmi fegurðarskyns Islendinga, ekki sízt eins og það
birtist í tungu þeirra og skáldskap. En greininni lýkur hann með
þessari herhvöt til Vestur-íslendinga:
„Eg hefi farið fljótt yfir og rúmsins vegna sleppt mörgu úr, er ég