Vísbending - 03.03.1994, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
3.
mars
1994
9. tbl. 12. árg.
Afkoma fyrir-
tækja 1993 -
Fyrstu tölur
Benedikt Jóhcinnesson
Nú eru fyrstu aðalfundir fyrir-
tækja haldnir einn af öðrum og
þá verður smám saman Ijóst hver af-
koman var árið 1993 í ýmsum atvinnu-
greinum. Margir eru þegar orðnir
spenntir en aðalfundavertíðin er jól
áhugamanna um viðskipti og rekstur
fyrirtækja. Nú þegar er hægt að draga
nokkrar ályktanir um hvar helst verði
að leita hagnaðar eða taps á liðnu ári.
Hér á eftir verður rakið hvaða útkomu
má telja líklegasta miðað við þróun
ýmissa hagvísa. Þessari grein verður
fremur líkt við það þegar barn gengur
kringum jólatréð og giskar á innihald
pakkanna með því að líta á lögun þeirra
en að kíkt sé í pakkana sjálfa, þó vissu-
lega hafi greinarhöfundur reynt að rífa
pappírinn frá hér og þar.
Fjármálamarkaðurinn -
upp og niður
Afkoma bankanna verður líklegast
skárri en árið 1992 en þó er ekki við
því að búast að þeir skili miklum hagn-
aði. Mjög miklu hefur verið bætt í af-
skriftasjóði og þrátt fyrir að vaxtamun-
ur hafi verið öllu meiri en árin áður þá
verður bókhaldsleg afkoma bankanna
alls ekki viðunandi. Búnaðarbankinn
hefur þegar greint frá um 50 milljóna
króna hagnaði og búast má við að
Landsbankinn verði einnig nálægt
núlli. Ekki verður fullyrt að Islands-
banki nái að sýna hagnað. Sparisjóðum
mun almennt ganga betur en bönkum
eins og undanfarin ár, en á stöku stað
munu staðbundnir erfiðleikar setja
mark sitt á afkomuna. Fæstir sparisjóð-
anna hafa stórfyrirtæki í viðskiptum
og þeir hafa því losnað að mestu við
stóru skellinasemduniðhafaábönkun-
um. Hins vegar er líklegl að árið 1994
geti orðið sparisjóðunum erfiðara en
undangengin ár því atvinnuleysi og
minnkandi greiðslugeta almennings
fara nú að segja til sín.
Afkoma verðbréfafyrirtækja á liðnu
ári var betri en á árunum 1991-1992.
Það skýrist fyrst og fremst af þrennu:
Munmeiri veltu,miklu aðhaldi í rekstri
eftir erfið ár og hagnaði í kjölfar
vaxtalækkunarinnar. Mjög líklegt er að
arðsemi eiginfjár verði vel yfir 10%,
en til samanburðar hefur afkoman verið
í kringum núllið í tvö ár. Þegar hefur
verið skýrt frá á þriðja tug milljóna
króna hagnaði hjá Kaupþingi og
Landsbréfum.
Greiðslukortafyrirtækin hafa verið
rekin með góðum hagnaði undanfarin
ár og árið 1993 verður þar engin undan-
tekning. Eignarleigufyrirtækin hafa,
eins og bankarnir, orðið fyrir stórum
skellum vegna gjaldþrota viðskipta-
vina. Féfang og Lýsing hafa þegarkynnt
liðlega 20 milljóna króna hagnað en
lítilsháttar tap varð hjá Lind. Nokkurra
breytinga kann að vera að vænta hjá
eignarleigunum á næstunni. Lands-
bankinn hefur sem kunnugt er átt hlut
í tveimureignarleigufyrirtækjum, Lýs-
ingu og Lind. Glitnir er í eigu Islands-
banka en Féfang er eina eignarleigan
sent ekki er í meirihlutaeigu banka.
Tryggingafélögin skila
hagnaði
Eftir um það bil fimm ára stöðnunar-
og hnignunartímabil er útlit fy rir að árið
1993 verði annað hagnaðarár trygginga-
félaganna í röð. Líklega munu flest eða
öll hinna rótgrónari tryggingafélaga
skila svipuðum eða meiri hagnaði en
árið 1992, sem þó var allgott. Þau njóta
þess að hagsveiflur eru oft í öfugu
hlutfalli við afkomu tryggingafélaga.
I uppsveiflu er oft rnikill gangur á
mönnum og margir æða áfram af rneira
kappi en/orsjá. Tjón eru þá algeng og
oft stór. í kreppu virðast menn rólegri
og yfirvegaðri og lenda síður í óhöpp-
um. Einnig hefur hátt vaxtastig hjálpað
tryggingafélögum, sem eru að hluta til
gey mslustaður fyrir peninga viðskipta-
vinanna. Loks er að nefna að þegar
tryggingafélögin tóku upp breyttar
vinnuaðferðir við afgreiðslu skaða-
bótamálasíðlaárs 1991 drómjögúrbóta-
greiðslum, að minnsta kosti tíma-
bundið, en nú sér ef til vill fyrir endann
á því. Félögin hafa verið mjög heppin
því að í kjölfar iðgjaldahækkana í
bifreiðatryggingum dró úr tjónagreiðsl-
um, en oftast er atburðarásin þveröfug.
Það er athyglisvert að víða erlendis eiga
tryggingafélög nú í erfiðleikum, meðal
annars vegna mikilla tjóna vegna
náttúruhamfara.
✓
Utgerðin gengur skár en
búist var við
Mikið verðfall á sjávarafurðum og
aflabrestur eru kunnari en frá þurfi að
segja. Hins vegar njóta mörg útgerðar-
fyrirtæki góðs af tveimur gengis-
fellingum, annarri um mitt síðasta ár
og hinniskömmufyrirlokársins 1992.
Áhrifgengisfellingaáreikningsskil eru
að vísu nokkuð misvísandi. Vegna
mikilla skulda í erlendri mynt þá
versnar efnahagsleg staða yfirleitt strax
þegargengiðfellur. Á samatímaaukast
hins vegar tekjur fyrirtækisins. Árið
1993 gerðist það kannski í fyrsta sinn
að laun elta ekki gengisbreytingar
strax. Utgerðin naut því meiri tekna í
íslenskum krónum talið. Þótt sum
útgerðarfyrirtæki standi enn höllum
fæti þá er þó líklegt að afkoman sé
almennt betri en við var búisl. Nokkrar
útgerðir hafa hins vegar sett sig í
mikinn og óþarfan vanda með fjár-
festingu í stórum frystiskipum. Góð
loðnuvertíð verður til þess að bæta
mjög hag þeirra fyrirtækja sem frysta
eða bræða loðnu.
Aðrar greinar
Mörg undanfarin ár hefur verið
hagnaður hjá öllum olíufélögunum og
ekki er útlit fyrir að árið 1993 verði þar
nein undantekning. Arðsemi eiginfjár
olíufélaganna hefur verið fremur lítil
þótt heldur liafi hún skánað á síðustu
árum. Svo virðist sem sátt hafi verið
um „dempaðan" hagnað félaganna. Nú
hefur santkeppni orðið virkari rnilli
þeirra og líkur eru á því að hún aukist
enn ef Flutningsjöfnunarsjóður verður
lagður niður eða úr honum dregið eins
og um hefur verið rætt að undanförnu.
1 verslun er afkoman mjög misjöfn.
Stærstu verslanasamsteypurnar munu
• Afkoma fyrirtœkja
• Gœðastjómun eða
niðurskurður?
# Niðurskurður ríkisútgjalda