Vísbending - 22.12.2001, Blaðsíða 22

VÍSBENDING
2001:
Viðburðaríkt
ár í fjármálum
ríkisins
/
Arið 2001 voru gerðir allmargir lánasamningar fyrir ríkis-
sjóð á erlendum markaði. Tveir þeirra voru að fjárhæð
milljaður Bandaríkjadala hvor um sig.1 Hér verður
greint frá þessum samningum og öðrum samningum ríkissjóðs
um erlend lán. Seðlabankinn gerði jafnframt á árinu samning um
aðgang að erlendu lánsfé að fjárhæð 200 milljónir Bandaríkja-
dala.
Lánsþörf ríkissjóðs
Ríkissjóður getur þurft fé til starfsemi sinnar umfram það sem
aflað er með sköttum og gjöldum.
• Fyrst ber að nefna lánsfé til að endurnýja eldri lán að svo
miklu leyti sem þau eru ekki greidd upp.
• í öðru lagi ber að nefna lán til að fjármagna hallarekstur
ríkisins þegar þannig stendur á, en þetta hefur ekki átt við hér
á landi á síðustu árum.
• í þriðja lagi má geta um fé til fjárfestinga og endurlána.
Ólafur ísleifsson.
Lánsfjár ríkissjóðs er aflað á innlendum og erlendum markaði.
A seinni árum hefur innlendum markaði vaxið ásmegin og hann
hefur í auknum mæli sinnt eftirspurn eftir lánsfé. Eftir sem áður
þarf ríkissjóður á erlendu fé að halda til endurtjármögnunar.
Lántökur ríkisins erlendis
Seðlabankinn annast erlendar lántökur ríkisins samkvæmt
samningi fjármálaráðherra og bankans. Fer alþjóðasvið
bankans með framkvæmdina sem felst í að móta stefnu í lána-
málum og semja um kjör erlendra lána auk samskipta við erlend
matsfyrirtæki. Undanfarinn áratug hafa lánskjör ríkisins batnað
ár frá ári í takt við hækkað lánshæfrsmat. Allir helstu markaðir
standa ríkissjóði opnir. Arangur í lántökum og skuldabréfaútgáf-
um er lagður á alþjóðlegan mælikvarða. Vaxtakjör og árangur við
markaðssetningu skuldabréfa eru borin saman við önnur ríki og
sambærilega aðila. Umsagnir um helstu lántökur birtast í virtum
fjármálaritum. Miðað við þær umsagnir má ríkissjóður una bæri-
lega við árangurinn sem náðst hefur á liðnum árum. Mikilvægt er
að með hverri lántöku sé lagður grunnur að enn betri árangri næst
þegar farið er á markað.
Ríkissjóður sækir erlent lánsfé eftir þremur meginleiðum. Þær
eru útgáfur skuldabréfa og víxla á alþjóðlegum markaði og
bankalán. Bankalán hafa ekki lengur raunhæfa þýðingu fyrir ríkis-
sjóð sem hefur greiðan aðgang að alþjóðlegum skuldabréfamark-
aði sem gefur færi á hagstæðari lánskjörum. Hins vegar hefur rikis-
sjóður gagn af lánsheimildum, þótt ódregnar séu, sem grípa má
til hvernig sem árar á víxla- og skuldabréfamarkaði. Með því er
sýnt fram á tryggan aðgang ríkisins að lausu fé og getu til að
standast áföll á markaði. Ríkissjóður hel’ur samning um bankalán
að fjárhæð 250 milljónir Bandarikjadala. Hér ræðir um fjöl-
bankasamning sem gerður var árið 2000 og var endurnýjun og
stækkun á eldri samningi. Aðgangur ríkissjóðs að fé er sérlega
tryggur fyrir þá sök að í samningnum er ekkert neyðarákvæði
(force ntajeure) sem leysir banka undan skuldbindingu að reiða
fram fé sem lántaki óskar. Þetta styrkir stöðu ríkissjóðs gagnvart
lánardrottnum og matsfyrirtækjum.
Lánsfjáröflun ríkissjóðs styðst við lánshæfismat erlendra fyrir-
tækja. Einkunnir ríkissjóðs hafa hækkað á liðnum árum og skipa
honum í llokk með traustum lántakendum á heimsvísu. Lánshæfrs-
einkunn myndar umgjörð um vaxtakjör sem ráðast af markaðs-
skilyrðum á hverjum tíma. Rfkissjóður er að jafnaði hæst nretni
lántakandinn í hverju landi. Kjör á lánum hans mynda því við-
miðun fyrir aðra lántakendur. fslenskir bankar og atvinnufyrir-
tæki hafa notið góðs af góðum kjörum ríkissjóðs og þjóðarbúið
hefur sparað sér vaxtagreiðslur til erlendra lánveitenda. Seðla-
bankinn annast samskipti við alþjóðleg matsfyrirtæki. Má telja
að bankanum ásamt fulltrúum annarra stjórnvalda hafr tekist að
22