Alþýðublaðið - 19.09.1969, Blaðsíða 2

2 Alþýðublaðið 19 september 1969
VERÐUR
LÝDRÆDIÐ
OFAN Á í
GHANA?
O Ghana — Það islær eins konar Ijóma af því nafni
um all'a Afríku. í
Ghana, — sem áður hét Gullströndin — var fyrsta
nýlendan í Afríku, sem öðlaðist frelsi og sjálfsfor-
ræði. I marz 1957. Og það á þann íhátt, að vakti vonir
og eftirvæntingu í brjóstum allra Afríkubúa. Ghana
gegnir eiginlega isama hlutverki í Afríku og Indland
í Asíu það opnaði flóðgáttir, svo að straumur frelsis
og framfara flæddi yfir álfuna alla um tíu ára skeið
og skildi eftir ,sig rústir nýlendustefnunnar og f jölda
nýrra, sjálfstæðra ríkja á þeim rústum.
Svipmynd frá Ghana.
ÁHRIFAMIKILL
MAÐUR
Svona hlaut að fara í Afríku
— fyrr eða síðar. Að þetta
bar svona brátt að var eklki
sízt að þakka Qhana, eða rétt
ar sagt hinum dugmi'kla leið
toga þess, dr. .Kwame Nikr-
umah.
Sam stendur er vinsælast
að afgreiða mláhð með því að
hreyta ónotum í hinn afsetta
iforseta, sem nú býr í útlegð
h;j á vini sínum, Selkou Touré,
forseta Guineu. En hitt er ó-
imlótmælanleig staðreynd, að
hann hafur haft óimæld áhrif
á ihreyffingu þjóðernissinna
um alia Afríku.
Sj'á'lfur Ikomist ég í persónu
iegan kunjningsSkap við
marga unga afríska stjiórn-
imiáiamenn lá árunuim milli
1940 og 1950 ag á fyrstu ár-
um sjötta áratugsins. ÍÞá voru
þeir ungir og óþdklktir. Nú
feru þeir flestir orðnir leið-
togar þjóða sinna En mað-
úrinn sero þeir sóttu hug-
nyndir sínar og uppörvun til,
negar aðrar dyr reyndust lok
iðar, var einmitt fyrst og
'remst Kwame Nkrumah.
PAN-
. \FRÍKANISMINN£Í !
^að var semsé Nkrumah, sem
nótaði hugimynd núfímians
ím „pan-aifríkanismann“ svo
| íeínda, hugtalk sem valdið
1 lefur ófáum vonhrigðum með
il ungra og óþolinm'óðra
Afríkumanna, en sem enginn
jifrískur sljórnmálamagur
heifur til þessa vdgað að setja
sig upp á móti. Grundvallar-
'kenni'ng Nkrumalhs var — og
er — þessi: Afríka getur því
aðeins haft áhriif á gang
heimsmálanna, aðþjóðirhenn
ar standi saman. Að gera
álfuna að ikeppnisvell'li fyr'r
gæðinga erlendira stórvelda,
eins og raunin hefur orðið í
Asíu, er hið sarna pg endur-
vskja nýlenduistefnuna í
breyttri mynd.
SAMEININGARTÁKN
OG SIGURHERRA
Nlkrumah gerði sína alvar-
legustu slkyssu, þegar hann
sá sjálfan s'g sem sameining
artélkn og sigurherra allrar
Afríiku Hann s'á í eins kon-
ar g"ýju Bandarílki Afríku,
sem byggð væru á sameigin-
legum æðri stjórnarstoií'nun-
um, og sá draumur leiddi
hann afvega.
Þ'egar leglgja skal dlcim á
stjórnarstefnu Nkrumahs í
Ghana, hafa menn gjarna
bent á það, að hann 'hafi tefe-
ið við stjórnartauimuim í
landi, sem auðugt var að n'átt
úruauðlindum, en skilið við
það gjaldþrota, þegar honum
var vi'kið frá völdum árið
1966.
MARGT TIL
FYRIRMYNDAR
En elkRd er sanngjarnt að e'n
blína á þetta eitt — athuga-
semidalaust. Það er óvéfenigj.
anleg staðreynd, að Nkromóh
kom á fót svo vel ókipulögðu
fræðs'lukerfi í landi sínu, að
til fyrirmyndar mlá telja fyrir
alla Afrílku. Þá lét hann ríða
þéttriðið samgöngunet í land
inu — allt á nútímavísu —• og
lagði grundvöll að þjóðfélaigs
byggingu sem ‘hefði velferð-
arrilkið að marlkimiði. Og
þetta tclkst honum ag gera
'áu erlendls lánsfjár! Það er
ekkert veiramál, að milk'nn
hluta hinna efnahagslegu ó-
fara Ghana má fyrsl og
fremist refeja til hinna breziku
fjármálanáðunauta forsetans,
sem réðu honum að reyna að
styðja.st eimgöngu við eigið
fé við uppbygg ngu landsins
í stað þess ag leita lána til
lanigs t’ma erlendás fhá í því
augnamiði, eins' og önnur rí'ki
AfriJku hafa gert með góðum
árangri Hi'á þvf gat þvlí eklki
farið, að Ghana yrði i'lla úti,
þegar m'i’ i’ívægasta útflutn-
ingsvara lantílsins, Ikatoó ð, féll
í verði um meira en helmimg.
Ntorumeih var stórgáfaður
leiðtogi, en því verður etolki
ne tað, áð hann lét uim of
hnífast af e igiin frama pg
stórmenns&udraumu'pi'. Hann
var maður einþytotour, þoldi
illa mótaðgerðir >og heigndii
þeim löndum sínum umsvilfa
laust, sem ekki létu að hans
vilja, auk þevs sem hann stóð
'ávalít í ströngu vð þau
Afrfkurítoi, sem elkltoi tjáðu sig
reiðubúi.n ag sitja og standa,
eins og honum þcfcnaðist.
ÓGLEYMANLEGUR
PERSÓNULEIKI
Nkrumah hiefur verið lýst
sem v'nstrisinnuðum áfrí-
toÖnskum leiðfoga. En það er
alltaf einföld slkilgreining.
Han.n er álkafur þjóðernis-
sirni og sa.mein'ngar.sinni um
málefni Afríku. Hin námu
tenigsl hans við Sovétríkin
ko.mu. efcki til sögunnar fyrr
en hann hafð árangurslaust
lsitað fyrir sér um stuðning
við „kórónu sköpunarverfks
sín"“, Volta-vatnsviikjunina,
á Vesturlöndum
Þó að skiptar sikoðanir hafi
ver ð um Nkru ma'h innan
Einir.garsamtaka Afrfku,
OAU, þar sem t. d. Julíus
Nyerere frá Tanzamíu, réðist
heiflarle.ga á hann á síðasta
fundi afrís'kra þjóðaleiðíöga,
sem N.krum.ah fclk þátt í, voru
.fáir sem fögnuðu eða voru
ómortnir, þegar Nkrumah
var steypt af stóli. Og her-
forh.giastjórni'n, sem. þá tók
við vcldum., hefur víða hlot-
ið ’fremur kaðdiar kveðjur í
Afríku. Afríílkir þióðaleiðttog.
ar ei.ga lífca- erfitt .mteð að
'gleyma því. sem Nkrumah
gerði fyrir állfuna, þó ag þ&ir
haf: að ýmsu leyti orðig fyr-
ir vonbrigðum með.hann. Á
þag ja-fnt við um Nyerere,
Obote og Kaunda, svo að
nafnd séu nöfn 'notokurra
þeirra afrísku leiðtosa, sem
enn hefur ekfci verið steypt
Framhald á bls. 11.
□ Nokkuð hefur dregizt aðl
stjórnarflokkarnir tilnefnduí
menn á allsherjarþing samein-
uðu þjóðanna, en í gær barsfi
blaðinu tilkynning um nöfti
þeirra manna er munu sækja
allsherj arþingið af hálfu stjórn
málaflokkanna:
Jón G. Sólnes bankastjóri, '
Lúðvík Jósefsson, alþingism,
Tómas Árnason hæstaréttar-
lögmaður — og ’l
Uunnar Stefánsson viðskipta-
fræðingur. á
| Þeir sifja
| allsherjarþing !
I
I
I
I
| Bjargað effir
125 líma sund!
I
I
I
I
. 'I
□ Sl. föstudag bjargaði hraðl
báturinn Gnist norskum sjó-
manni, sem hafði komizt lífs afl
er flutningaskipið Margit sökld
í Skagerakssundli. Sjómaður-
inn hafði verið 25 klukkustund
ir á floti þegar hraðbáturinHi
fann hann. Fjórir af áhöfnl
Margit eru taldir látnir. 1
Kvenréltindakonur
I selja merki
® □ Kvenréttindafélag ís-
Ilands og stjórn Menningar- og
minningarsjóðs kvenna gengafl
fyrir merkjasölu á hverjtfi
Ihausti til að afla sjóðnum fjáí<
Stofnfé sjóðsins er dánargjöfl
Bríetar Bjarnhéðinsdóttur og
tilgangur hans er að styrkja ís«
Ilenzkar konur til náms. Áriflj
1946 voru fyrsta sinn veittií
styrkir úr sjóðnum og síðaal
á hverju ári. |
IMerkjasala er að þessu sinnfl
næstkomandi laugardag, og
verða merkin afgreidd í öllunfi
Ibarnaskólum borgarinnar og S
skrifstofu Kvenréttindaféiagi
íslands að Hallveigarstöðunfi
frá kl. 1 e. h. á laugardagimt(