Vísir - 12.10.1970, Blaðsíða 8
J
V í SIR . Mánudagur 12. október 1970.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. EyjóJísson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jön Birgir Pétursson
Ritstjóraarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Símar 15610 11660
Afgreiðsia- Bröttugötu 3b Sími 11660
Ritstjóra: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Askrlftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Visis — Edda hf. •
Meiri en nóg vinna
/Vtvinnuhorfur hér á landi eru nú betri en þær hafa
verið undanfarin þrjú ár. Atvinnuleysi og svartsýni
fyrri ára er að baki. í flestum, ef ekki öllum grein-
um atvinnulífsins er meiri eftirspurn en framboð á
vinnuafli. Og þeir, sem fylgjast bezt með þróun þeas-
ara mála, telja góðar horfur vera á nægri vinnu í ná-
inni framtíð.
Einkum er gróskan áberandi í iðnaði og bygging-
um. Félagsmönnum í Iðju, félagi verksmiðjufólks,
hefur fjölgað um rúmlega þriðjung á aðeins einu ári,
þrátt fyrir aukinn vélakost og meiri sjálfvirkni. Marg-
ir framleiðendur hafa vegna mannaleysis ekki undan
að afgreiða pantanir. Mest virðist vera um að vera í
fataiðnaðinum, sem er í ótrúlega hraðri framför.
Byggingaframkvæmdir voru fremur litlar á undan-
förnum árum. Samdrátturinn árin 1967 og 1968 kom
hart niður á iðnaðarmönnum. Þeir fóru tuguin saman
til nálægra landa í vinnu. Nú hafa málin snúizt svo
gersamlega við, að erfitt er orðið að fá iðnaðarmenn
í vinnu við byggingar. Þessi þensla stafar meðfram
af þeirri þörf, sem hlóðst upp á árunum, er bygg-
ingar voru tiltölulega litlar. En hún stafar líka af
meiri velmegun í þjóðfélaginu.
Skráningarreglur valda því, að alltaf er eitthvert
skráð atvinnuleysi, þótt ógerningur sé að fá fólk í
vinnu. Þess vegna eru nú skráðir tæplega 300 at-
vinnulausir á öllu landinu, þrátt fyrir góðærið. Og
menn verða að hafa í huga, þegar þeir skoða þessa
tölu, að laus störf eru miklu fleiri en þetta og skipta
líklega þúsundum.
Sé miðað við hina skráðu tölu 290 atvinnuleys-
ingja, nemur atvinnuleysið þriðjungi úr einu prósenti
af heildarmannafla þjóðarinnar. Það er mörgum sinn-
um lægra en í nálægum löndum og er vafalaust eitt-
hvert lægsta atvinnuleysishlutfall í heiminum, ef mið-
að er við sambærilega skráningu annars staðar. Á
Norðurlöndunum er atvinnuleysi 1—3% og í Banda-
ríkjunum 3—5%. Við erum því óvenjulega vel settir
í samanburði við aðrar þjóðir.
Fyrir tveimur árum, 1968, var skráð atvinnuleysi
um það bil sjö—átta sinnum meira en nú. Þessi mikla
breyting til batnaðar á skömmum tíma er eitt af
mörgum dæmum um hinn hraða afturbata í efnahags-
málum okkar í fyrra og í ár. Og enn virðist ekkert
'át vera á þessum framförum, svo að við getum horft
jörtum augum til framtíðarinnar, ef verðbólgan fer
kki úr böndum.
Atvinna dregst ævinlega dálítið saman á vetrum,
d. vegna minni byggingaframkvæmda. Það má því
mast við, að skráð atvinnuleysi hækki yfir hávetur-
inn og lækki síðan aftur næsta vor. Reikna má með,
að skráð atvinnuleysi fari upp undir 1000 menn eða
í um það bil 1%. Hins vegar er líklegt, að laus störf
verði samt fleiri, svo að umframeftirspum eftir vinnu-
afli haldist einnig yfir háveturiim.
i iiiiiiiiini
mmm
■■■■■■■■■■■■
Umsjón: Haukur Helgason.
□ Það var mikið tækni-
legt afrek, þegar rúss-
neska tunglfarið Luna
16 hélt aftur til jarðar
með handfylii af tungl-
ryki. í síðustu 18 mán-
uði höfðu Sovétríkin
virzt langt að baki
Bandaríkjunum í geim-
ferðum. Nú hafði það
gerzt, að Bandaríkin
höfðu skorið niður fjár-
veitingar til geimferða.
Bandaríkin ráðgera nú
„aðeins fjórar lendingar
á tungli í viðbót, og síð-
an ekki söguna meir, þar
til einhvem tíma í ó-
ræðri . framtíð, þegar
þeir hyggjast koma
geimstöð á braut.
Rússar urðu fyrir skakka-
föllum í geimferðaáætlun sinni
í fyrra þegar risaeldflaug sprakk
o-g eyöilagöi jafnframt mikinn
hluta stöövarinnar. Margs konar
HlfYpistöjt ,í rafi?eikniu®i.iRú»sannai.
og öðrum tækjum höfðu neytit
i,ap hanna,aS nýju f.jö'lmöFgi,,^^
stjórntæki sto. Nýju tækin voru
reynd í fyrrahaust. þegar þrjú
geimför Rússa voru á lofti án
sérstaks árangurs, segja vest-
rænir vísindamenn. Fyrir utan
læknisfræðilegar rannsóknir í
geimfarinu Soyus 9. Bandaríkja
menn hafa haft áhyggjur af þvi
aö geimfarar þeirra „stirðni"
en hvemig skyldi þaö vera
meöal rússneskra geimfara?
Efri myndin sýnir Lunu 16 f tilraun fyrir tunglferðina. Hún
bíður eftir því að vera kölluð á loft og beinir Ioftneti sínu,
þöktu gúmmí, að sólu. — Á neðri myndinni er Luna að lenda
á jörðinni.
Rússum að
. .. fiií fíhtíy . *
0 1 íori
mefin ?
Tunglferð Lunu 16 var mikið afrek
2000 milljarðar og
og þrjú mannslíf
Nú kemur Luna 16 og fram-
kvæmir fyrirhafoarh'tið flest það
sem kostaði Bandaríkin yfir
2000 miUjaröa króna og þrjú
mannsilíf að gera. Fyrirrennara
Lunu 16, Lumu 15 var ætlað í
fyrra að hrella þá Anmstrong og
fétega hans meö því að motoa
upp nokkru tunglryki og hafa
með sér degi áöur en fyrstu
mennimir stigu á mánagmnd.
Fimmtám mánuöir liðu frá för
Acmstrongs og Aldrins til tungls
ins og þar til Luna 16 hetfur
nú náð svipuðum sýnishomum
og þeir tóku. Tunglgrjót Banda
ríkjamanna hefur verið til sýn
is f Mosikvu. Takist Rússum hins
vegar að fylgja eftir með mörg
um Lunum, sem kortileggi tungi
ið og krafsi í yfirborð þess og
Slytji heim sýnishom frá háilend
inu, flatlendinu og innan úr gíg
um tungls, þá gæti farið svo að
Apoloferðimar féllu i skugg-
ann. Mörgum kynni þá að finn
ast, að rússnesfca Luna-áætlun
in væm hagstæðari. Menn
mundu segja, að Rússarnir næðu
sama árangri og Bandaríkja-
menn án þess að hætta manns-
itfum.
Áætlun Rússa
til 25 ára
Geimferðaáætlun Sovétrfkj-
anna hefur vissulega orðið fyrir
nægum skakkaföllum. Rússam
ir hafa hins vegar hugsað allt
að 25 ár fram í tímann. í geim
ferðaáætlun er þetta ekki órök
rétt, og þetta hafa forystumenn
bandarfsku áætlunarinnar verið
að reyna aö koma stjómmála-
mönnum f Washington í skiln-
ing um.
Þetta er ekki aðeins spuming
um peninga, þðtt þeir ,séu afl
þeirra hluta, sem gera skal. öll
skipuilagning í jafn stórum stfl
og könnun geimsins krefst, þarf
að vera gerð til langs tíma,
hivort sem fjárveitingar eru i
hámarki eða lágmarki. Geim-
ferðastofnunin bandaríska
NASA hefur ekki megnað að
gera áætlun til mjög langs tíma.
Þar hafa sikipzt á ár mikils á-
kafa og deyfðartimabil. Miklar
sveiflur hafa verið i fjárveit-
ingu.
„Þau eru súr“,
sagði refurinn
Margir vestrænir vísinda-
menn munu draga í efa, að Rúss
ar séu tilbúnir tiil margra Lunu
ferða á skömmum tíma. Það
krefst miki'ls á'lags á tækjabúr
að að framkvæma slikar feröir
með fu'llkominni nákvæmni
hvað eftir annað. Það er kostn
aöarsamara að senda mönnuð
geimför til tungls, en til lengd
ar kunna þær að gefa árangur
séu menn tiibúnir til að taka á-
hættuna. Rússar hafa oft borið
Bandaríkjamenn þeim sökum,
að þeir tefii mannslifum í ó-
þarfa hættu. Rússneskir visinda
menn hafa sagt að tunglið, sem
vísindalegt rannsóknarefni rök-
styðji ekki, að fjölda manns-
fífa sé hætt. Margir almennir
borgarar á Vesturlöndum munu
sammála þeim. Afstaða margra
til Apolloferðanna mundi breyt-
ast ef menn týndu lffi í tungjl-
ferð.
„Þau eru súr“, sagði refur-
inn, þegar hann náði ekki upp
í tréð. Gagnrýni Rússa með
þessum rölcum skiptir engu tnáli
þar sem þeir stefna sjáifir að
mönnuöum geimferðum. Hefði
tækni Rússanna ekki misheppn
azt, þá væri nú í fuillum gangi
risavaxin áætlun þeirra með
geimferðum manna. Rússnesk-
ar geimstöðvar væru á braut um
jörðu, og þær geimstöðvar eru
enn efst á blaði f Moskvu. Þær
eru einnig ofarlega á áætlun
Bandarfkjamanna, en þó ekki í
jafn stórum sniðum.
Minni yfirburðir
Bandaríkjanna
Takist Rússum fljótlega að
senda margar Lunur sínar til
tunglsins og safna mikiu vali
sýnishoma, gætu þeir skotið
Bandaríkjamönnum ref fyrir
rass. Það kann að. reynast hættu
legt bandarískum yfirburðum,
ef Bandarfkin minnka mjög fjár
veitingar til geimferða, eins og
þeit hafa nú gert. Hættan er
auðvitað meiri í lýöræðisrfki en
í rfki einræðis, að manntjón í
geimferöum skapi aimenna and
ctöðu við ge'mferðir, sem tefji
þær eða stöðvi. í einræðisríki
geta vaidhafar hunzað sifkt al-
mennjnffsá''t
Luna 16 sýndi, að yfirburðir
Bandaríkjamanna í geimferðum
eru ekki eins miklir og flastir
hefðu talið, og þeir yfirburðir
geta horfið næstu mánuði.