Lesbók Morgunblaðsins - 29.03.1931, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
91
því verki, sem fyrir höndum lá.
En varla getur erfiðari aðstöðu
"n á þessum stað og kom sjer
betur að hafa stæltan skrokk og
liðuga fætur, að koma verkefninu,
sem oft varð að bera á bakinu
yfir glerhált stórgrýtið til áfanga-
staðarins. Við slógum upp timb-
urskýli til að sofa í og matast, en
sváfum að mestu undir berum
himni uns því verki var lokið, því
meðferðis höfðum við aðeins eitt
lítið tjald, en unnum þama ná-
lægt 20 manna.
Eins og kunnugt er, strandaði
eimskipið „Goðafoss“, eign Eim-
skipafjelags íslands við Straumnes
á útmánuðum árið 1917. Það sama
ár, sumarið eftir að ,,Goðafoss“
strandaði, var upphaflega reistur
viti á Straumnesi. Vitinn var
járngrind, 20 metra há undir Ijós-
ker og lágu rimlastigar af járai,
sem ganga varð upp í ljóskerið.
Þótt grindin hefði oft verið máluð,
var liún tekin að ryðga mjög
mikið undir málningunni og kom-
in með ótal stærri og minni blöðr-
um og skellum. Auk þess var erfitt
og hættulegt fyrir vitavörðinn, er
býr norður í ' Rekavík, sem er
næsta bygð við Straumnes, og
kemur til vitans á 1—2 vikna
fresti, að þurfa að vetrinum, slit-
uppgefinn eftir illfæra leið, að
þurfa að klifra upp klökuga rimla-
stiga upp í 20 metra hæð, oft í
stormi eða roki, sem skekur og
hristir vitagrindina ásamt stigan-
um. Það bar líka við, að ísklump-
ar dyttu niður úr grindinni, lentu
á gasgeimaskýli vitans og brutu
það niður. Taldi því vitamála-
stjórnin rjettast að sjá við þessum
annmörkum og gera vitann upp
að nýju úr steinsteypu. Var nú
öll járngrind vitans vandlega ryð-
barin og hiíðflett og að því loknu
látan standa næstum óskert í
steinstevpuveggjunum. Til ryð-
börslunnar höfðum við meðferðis
bensínhrevfil í loftþrýstisambandi,
bákn mikið, er reyndist okkur
erfitt viðfangs, en þó gagnlegt
tæki.
Straumnes-vitinn, eins og hann
er nú að lokinni viðgerð, mun án
efa vera sterkasta bygging á land-
inu, þvi auk gömlu járngrindar-
innar, sem felst í heilu lagi í
steinsteypuveggjunum eru marg-
ar smálestir af steypujárni, tvö-
falt net af digru járni í öllum
veggjum og loftum.
Hrein brimsorfin basalt-möl og
sandur, er í allri steypunni. En
basalt er eins og menn vita ólíkt
sterkari steinn en dólerít, (grá-
steinn) sem er aðalefni steinsteypu
mannvirkja á Suðurlandi.
Þótt Straumnesvitinn sje nú
orðinn dýrt mannvirki, vandaður
og sterkur, getur verið álitamál
hvort gagnsemi hans er að sama
skapi meðan vitavörður er ekki
látinn sitja á Straumnesi, en það
er áríðandi ef vitinn á að geta
komið að fullum notum.
Vitinn stendur niðri á nesinu,
skamt yfir sjó, fyrir opinni norð-
anáttinni. Og þótt vitinn sje hár
í lofti berst særokið og löðrið alla
leið yfir ljósker vitans og setur í
stórhríðum vetrarins, ásamt úr-
komu loftsins, þykka ógagnsæa
storku yfir glerin, svo vitinn lýsir
mjög dauft eða hreint ekki neitt.
Gaslog vitans gefur stuttan blossa
4. hverja sekúndu. En loginn
þyrfti að vera sterkari og bloss-
inn lengri. Þegar sjógangur er
mikill eiga skip ilt með að greina
stutta blossa frá vita, sem stendur
á láglendi.
Vitavörður Straumnesvitans yrði
því að hafa aðseturstað á Straum-
nesi, ef vitinn á að gera tilætlað
gagn. Hitt er ekki annað en gagns-
lítið kák eins og verið hefir, þrátt
fyfir trúmensku og samviskusemi
þess manns, sem gæsluna hefir
á hendi, þar sem hann aðeins
kemur á staðinn 3—4 sinnum í
mánuði, þegar best lætur.
Eins og nú er liáttað, er löng
leið, illfær og hættuleg sem vita-
vörðurinn verður að fara og með
því vitar eru engin leikföng, gerð
til skrauts og skemtunar, verður
að krefjast þess, að þeir komi að
lilætluðu gagni. Á Straumnesi er
ekki einasta nauðsvn fullkomins
hljóðvita, er treysta megi á hvern-
ig sem veður væri, heldur þyrfti
þar einnig að vera stöð fvrir ná-
kvæmar veðurathuganir. samfara
mælinguni sjávarhita. strauma og
fleira.
Þetta er sá skanki íslands sem
næstur er grænlenska meginísnum
og veðurbreytinga gætir hjer fyr
en víða annars staðar af marg-.
konar ástæðum og með ýmislegum
hætti. Loftskeytastöðin á Hest
eyri er jiarna nærri, svo á Straum
nesi þyrfti ekki aflmikla útsend-
ingastöð eða kostnaðarsama. —
Mannlaus viti á eyðistað með úr-
eltum útbúnaði getur orðið hættu-
legri skipum, en enginn viti.
Straumnesvitinn er orðinn rík-
inu dýr stofnun. Viðgerðin kost-
aði marga tugi þúsunda, en gagn-
semi hans engu meiri en áður,
|jrátt fyrir hinn mikla kostnað.
Aðstaðan við verkið var öl!
fremur erfið. Möl og sand urðum
við að fá úr Aðalvík og flytj.i
að okkur á bátum. — Var j>að
stundum freinur svalksamt, en
gekk alt slysalaust. Maður kallar
|>að ekki sl}rs, jiótt stundum kamii
fyrir, þegar tekið var upp úr
bátnum, að útsogið rvkkti mönn-
unum, sem hjeldu í festarnar fram
af hálum hleinunum svo þeir
stungust á höfuðið beint. í kol-
grænt hyldýpið, og sást í iljar.
líkt og sagt er frá Hými jötni, er
hann hrökk fyrir borð í viðureign
jieirra Þórs við Miðgarðsorm.
Við urðum lxraustari og stæltari
með hverjum degi þótt við strit-
uðum alla daga frá 12—19 stundir
í sólarhring. og flesta sunnudaga
að meira eða minna leyti þegar
fært var veður. Einhuga samtök
okkar allra og góður fjelagsskap-
ur gerði okkur erfiðið svona ljett.
Ekki má heldur gleyma því, að á
vist með okkur voru tvær ungar
stúlkur, ljettlyndar og lífsglaðar
og áttu j>ær sinn þátt í því, að
glæða og viðhalda þreki okkar og
starfskröftum.
Þegar erfiðleikarnir steðjuðu
sem mest að okkur og alt virtist
undir högg að sækja, ákváðum við
— allir sem einn maður, að koma
verkinu af fvrir haustið og sigra
alla erfiðleika, en vanda þó til alls
eftir föngum. Þetta tókst. Milli
okkar fjelaganna ríkti samúð og
skilningur. sem gerði okkur erfið-
ið Ijett og tengdi okkur alla ó-
svnilegum böndum. Hjer vorn
menn saman komnir, sinn af
hverju landshorni. flestir einhvers
konar flækir.gar og skipbrots-
menn. Tíjer á þessum eyðistað