Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1932, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
17
fær okkur broddprik í höud. Við
göngurn til námubrunnsins. í sama
bili skýtur lyftunni upp iir myrkr-
inu, hlaðinni 4 kolavögnum. 2
menn hafa í einu vetfangi affermt
lyftuna. Við stígum inn. Leiðsögu-
maður kallar skipun sína til lyftu-
stjórans. Hávær högg dynja niður
í djúpinu. Merki til lyftustjórans
um að nýr farkláfur sje tilbúinn
þar niðri. Lyftan tekur snöggan
kipp, sígur fyrst hægt niður og
loks svo hratt sein kólfi væri skot-
ið. Dagsljósið hverfur, það er sem
við finnum jörðina sökkva undir
fótum okkar. Alt í einu bregður
eins og leiftri fyrir. „Námugöng
í 200 metra dýpt“, segir leiðsögu-
maður. Til hliðar í myrkrinu heyr-
um við eitthvað þjóta upp á við.
„Lyfta með kol“, segir leiðsögu-
maður. „Báðum farkláfunum, þeim
sem við erum í og þeim, sem við
heyrðum þjóta fram hjá, lyftir
sama vjelin“. Loks hægir lyftan á
sjer og nemur staðar. Björt raf-
ljós skína á móti okkur, svo að
við fáum ofbirtu í augun. Við
stöndum í hárri neðanjarðarhvelf-
ingu. Nokkrir verkamenn, sem
standa hjer tilbúnir að ferma far-
kláfinn, kasta á okkur kveðju:
„Glúek auf“, segja þeir. Það er
námumannakveðjan. Tugir vagna
sumir slaðnir kolum, sumir tómir,
standa á brautarteinum, sem liggja
að-og frá námubrunninum. Hver
af öðrum renna þeir inn í farfcláf-
inn, sem lyftir þeim upp á yfir-
borð jarðar. — Leiðsögumaður fær
okkur smálampa, sem við getum
hengt á þar til gerða hanka á jökk
um okkar — og svo er haldið inn
í óralangan gang, sem liggur út
frá þessari háreistu hvelfingu. Raf-
Ijós á stangli varpa daufri birtu
út í myrkrið. Við hrösum um
lausa steina, styðjum okkur við
prikin og þreifum okkur áfram með
múrveggjum gangsins. Traust okk-
ar setjum \úð á leiðsögumanninn,
sem öruggur stikar stórskrefóttur
áfrarn. Að nokkrum mínútum bðn-
um verður birt.an sterkari. Við
komum inn í bjart. og loftgott
lusthús. Hjer standa þriflegir liest-
ar við stall og háma í sig korn.
Sumir eru stórir og efldir kerru-
hestar, aðrir smávaxnir, svipaðir
íslensku hestunum. Hestum þessum
er beitt fyrir kolavagna hjer í nám
unum. Þeir litlu eru notaðir í
þrengstu göngunum, þar sem þeir
stórvöxnu komast ekki að. Aldrei
sjá þeir dagsbirtuna. Þeir eru æfi-
langir þrælar hjer í undirheimum.
Mjer verður á að liugsa til hest-
anna okkar íslensku, sem sæta
sömu örlögum í kolanámum Eng-
lands og Skotlands. — Leiðsögu-
maður hvetur okkur til að hraða
ferðinni. Enn höldum við inn í
göng, þreugri og dimmari en þau
fyrri. Hjer eru veggirnir ekki múr-
aðir. — Þjettstæðir, digrir bjálkar
varna berginu að lirynja saman.
Suma hefir ofurþunginn kubbað í
sundur, eins og væru þeir mjóar
eldspýtur og hefir þar öðrum stoð-
um verið skotið undir fargið til
hjálpar. — En enn þá liöfum við
ekki sjeð námumennina að vinnu,
enn höfum við ekki sjeð kola-
lögin, sem þetta völundarhús hef-
ir verið gert fyrir. — Tvo kíló-
metra göngum við. Loks er sveigt
inn í göng til hliðar. Högg og
dynkir dynja á móti okkur. Við
erum komnir að hjarta námunnar.
Svört rönd smígur á ská upp í
gegnum bergið; hún er á að giska
einn meter á þykt. Loftið er þungt,
blandið þykkum mekki kolaryks
og í gegnum rykmökkinn grillum
við, við skímu rafljósanna, vernr,
sem eru á sífeldu iði við kolarönd-
ina. Eru þetta hinir fölu skuggar
dánarheima, sem skáldin hafa lýst,
einhverjir syndaselir, sem refsi-
ncrnirnar hafa hnept lijer í þræl-
dóm? Nei, enn er það hin sístarf-
andi mannshönd, sem seilst hefir
eftir fjársjóðum í iðrum jarðar.
Verkamennirnir eru fáklæddir og
svartir sem negrar. Svitinn rennur
af þeim í lækjum. Þeir losa kolin
moð borum, sem knúnir eru með
bjettilofti. .Jeg fæ að taka mjer
einn borinn í hönd og reyna að
vinna með honum. Jeg fæ varla
Vuldið honum og eftir margar til-
raunir tekst mjer lpks að losa
nokkra mola. Einum þeirra sting
jeg í vasann til minja. Hver vagn-
inn er fyltur af öðrum, en hol J>au
sem verða, þegar kolin eru tekin
í burt, eru fylt með grjóti. — Frá
vinnustaðnum höldum við út í
göng svipuð hinum fyrri. Leið-
sögumaður vekur athygli á hill-
um, sein liggja yfir þver göngin,
yfir höföum okkar. A hillum þess-
am eru hrúgur af rnuldu stein-
duftí. Ef eldur brýtst hjer út, er
duft þetla notað, til þess að kæfa
með því bálið. --- Við og við bruna
vagnaleslir f*am hjá okkur. Verð-
nm við þá að þrýsta okkur þjett
upp að veggjunum, til þess að
\ erða ekki fyrir. Við erum þvi
C i'ðnir þreyttii af göngunni, er við
kemum aftur að sjálfum námu-
b unninum. E,i leiðsögiimaður vill
sý'. a okkur enn dýora niður í þessa
fu.ðulegu veröld. Við stígum iun
í lyftuna á ný eg sígum uiður í
göng, 500 metra undh yfirborði
jarðar. Svipað er hjer umhorfs og
i laginu fyrir ofan og jeg liefi þeg-
ar Jýst. Óialangir gangi.r hvíslast.
út fvá nánjubruuihnum, vagnalest-
ir bruna fram og aítur í stöðugri
hringi'ás. El'tír nokkra stund kom-
um við að stiga, sem liggur upp
þverhnýptan bergvegginn. — Við
krækjum lampanuin á mdli taun-
anna og' klifrum upp stigi.nn. Enn
þá ný vinnustöð. Það er sem við
værum staddir í risavaxinni inaura
þúfu eðu bí'vúpi1., 1 ar sein hvert
hólfið tekur við af ööru og alt iðar
af starfsömu lífi. I.eiðsögumaður
sjer að við ei um fani t: að þi'eytast.
Hann heldur með (kicur að námu-
brunninum. „Glúck auf“, köllum
við td vei kamannann i um leið og
við kveðjuni úndirheima, lyftan
þýtur upp. upp í dngsljósið. —•
Okkur er fylgt í baðldefana, þar
sem okkur er búin heit kerlaug.
Með naumi ídum fáun: við þvegið
af okkur kclirykið, som hefir
smeygt sjev inn í nasir okkar, eyru
og augu.
Miinst r i des. 19'H.
Jón Gíslason.
120 nv herskip.
í þingi Bar.d.u'íkjanna hefir ver-
ið lagt fram frv. um smíði 120
nýrra herskipa og er hostnaður-
inn áætlaður 610.250.000 dollarar.
Tvö af skipuni þessum (ru „móð-
urskip“ fyir flugvjelar, en hiu
eiga öll að kor.ui í staðinn fyrir
eldri herskip, san nú cru orðin
úrelt.