Lesbók Morgunblaðsins - 19.11.1950, Blaðsíða 1
43. tbL
Sunnudagur 19. nóvember 1950.
XXV. árgangur.
AlSltRVOLLIR
75 ÁR SÍÐAN HAIMN VAR FRIÐAÐUR
í DAG eru liðin 75 ár síðan myndastytta Thorvaldsens var afhjúpuð
á Austurvelli og völlurinn friðaður eins og hann er nú. Er því viðeig-
andi að minnast nokkuð á þennan blett og sögu hans.
5 l
Austurvöllur 1820 (mvndin gerð eftir málverki, sem talið er að Moltke greifi
hafi málað).
VIÐ skulum byrja á því að skreppa
200 ár aftur í tímann, til ársins
1750, og setja svo að þú sjert þá á
leið til Reykjavíkur. Þú kemur ríð-
andi sunnan af Öskjuhlíð. Norðan
við hlíðina verður fyrst fyrir þjer
ótræðismýri, sem kallast Breiða
mýri. Þar er engin gata heldur að>
eins troðningar á víð og dreif, og
liggur sums staðar í, einkum ef þú
ert svo óheppinn að rigningar hafi
gengið að undanförnu. Þegar yfir
mýrina kemur tekur við götuslóði
norður með nokkuð háu og grýttu
holti, en dalverpi og mýri á hægri
hönd. Handan við þetta dalverpi
nyrst sjerðu bæ. Það er Rauðará.
Þegar þú ert kominn nokkurn veg-
inn á móts við bæinn, beygir veg-
urinn til vinstri niður yfir stórgrýtt
holtið, og eftir nokkra stund ertu
kominn að afarmiklum grjótgarði,
sem nær utan frá sjó og skáhalt til
suðvesturs yfir holtið. Innan þess-
arar girðingar rís hár hóll, og á
honum stendur torfbær. Það er
Arnarhóll, þar sem Gissur lögrjettu
maður Jónsson býr.1") Þú kemur að
*) í „FortíS Reykjavlkur“ (Löngu-
hausarnir í Ánanaustum) hefir nafn
Giwurar misprentast; er hann þar
nefndur Grímur.
hliði á grjótgarðinum og þaðan
liggja djúpar og miklar traðir heim
að bænum og síðan skáhalt niður
hólinn út að sjó að lækjarósi, sem
þar er.
Þarna á Arnarhóli blasir við þjer
einkennilegt og svipþýtt landslag.
— Þú sjerð yfir víða kvos milli
tveggja hæða. Undir brekkunni að
austan liðast allmikill holbektur
lækur, og kemur úr stórri tjörn,
sem er syðst í kvosinni og nær
brekkanna á milli. En fyrir framan
tjörnina og alt út að gráum mal-
arkambi fram við sjó, er fagurgræn
sljetta og er heljar mikill grjót-
garður hlaðinn henni til varnar
rjett ofan við malarkambinn alla