Lesbók Morgunblaðsins - 18.11.1951, Blaðsíða 16
* LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
\ 54S
HAFRAVATNSRJETT — Rjettadagarnir hafa um aldir verið þjóðlegir há-
tíðisdagar íslendinga. Eftir hinn eriiða heyannatíma voru þetta nokkurs kon-
ar „lokadagar“ þar sem fólkið kom saman til að skemta sjer, til þess að fá
frjettir og til þess að heilsa fjenu, er nú kom bústið og sællegt eftir sumar-
dvöl á fjöllum. Með breyttum háttum í þjóðlifinu hefir þetta breyst nokkuð, en
þó eru rjettadagarnir enn merkisdagar. Og víða er rjettum þannig í sveit kom-
ið að fólk kemur þangað lika til að njóta þeirrar náttúrufegurðar, sem þar er.
Hjer er mynd frá Hafravatnsrjett. Hve marga Rcykvíkinga skyldi gruna að
þar sje jafn fagurt um að litast og raun ber vitni. Fram undan stafar sói á
spegilsljett Hafravatn, en handan við það rís ÍJlfarsfell. Norðan við vatnið má
lita marga sumarbústaði en rjettirnar standa undir gróinni brekku austan við
það. — (Ljósm. Ól. K. M.)
Evrarvinna.
Um 1870 var varla um aðra vinnu
að ræða hjer í Reykjavík, en ferm-
ingu og affermingu skipa. Var það
kölluð evrarvinna, eða að ganga á
eyrinni. Það var ekki ljett vinna, og
' vinnutími langur, venjulega frá kl. 6
r til 8 eða 14 stundir án matarhljes, því
f að verkafólkinu var færður matur, sem
r það svo gleypti í sig. Þá var miðað
' við dagkaup ,en ekki tímakaup, og
' var það smánarlegá lágt, einkum kaup
kvenfólks, sem gekk í eyrarvinnu. Öll
kornvara, kol og salt, var borið í pok-
um á bakinu, eða öllu heldur á höfð-
inu, en önnur vara á börum. Þegar
nú litið er til hins langa vinnutíma
og hins lága kaups, þá er auðsætt að
hjer var ekki um neina sjerlega eftir-
sóknarverða vinnu að ræða. En samt
er það víst að margar stúlkur, einkum
þær, sem voru orðnar rosknar og farn-
ar að missa von um giftingu, rjeðu
sig ekki i vist nema með því skilyrði
að þær mætti ganga á eyrinni um
sumarið. Yngri og laglegri ,,píurnar“
settu það aftur á móti sem skilyrði
fyrir vistráðningu, að þær fengi að
fara í Kollafjarðarrjett um haustið
(þar var venjulega mjög sukksamt) og
voru hestar pantaðir til þeirrar ferð-
ar dögum eða jafnvel vikum áður.
Vinnukonukaupið var þá 35 krónur á
ári, auk einhverra fata. — (Kl. J.)
Móðuharðindi og bólusótt.
Af afleiðingum móðuharðindanna
dóu í Reykjavík árið 1785 83 manns,
í Nessókn 36 og í Laugarnessókn 33
manns, eða í öllu prestakallinu 152,
„flest úr vesöld, niðurgangi og kreppu-
sótt“, segir kirkjubókin. Undir vetrar-
byrjun kom bólan og dóu nokkrir úr
henni;er um það svolátandi athugasemd
í kirkjubókinni: „Sú á þessu ári í land-
ið innkomna bólusótt, byrjaði fyrst á
Hvaleyri við Hafnarfjörð, hverja hjer
til lands flutti undirassistent úr Kefla-
vík, að nafni Christian Jacobæus, sem
um vorið reisti Forretningsferð til
Kaupmannahafnar með póstduggunni,
og dvaldi þar í mánuð, en á hingað-
reisunni aftur kom á land í Helsingja-
f eyri, og varð þar af henni inntekinn,
I og kom hjer aftur á land í August-
mánuði, færandi þá bóluna með segl-
dúksstykki, er haft hafði undir koju
sinni um borð, en seldi þá til manns
á Hvaleyri.*
Lausaf jártíund 1878.
í skýrslu, sem Indriði Einarsson
gerði um tíundarframtal manna hjer
á landi þetta ár (eða fyrir einum
mannsaldri) skiftir hann mönnum
þannig niður eftir framtali; 3712 fá-
tækir (eiga minna en 5 hndr.), 2208
geta komist af (6—10 hndr.), 402
bjargálna (11—15 h.) 437 efnaðir (16—
20 h.) 364 velmegandi (21—35 h.), 55
ríkir (35—50 h.) og 12 auðugir (yfir
50 hndr.) Þessir 12 menn voru: Árni
Gíslason sýslumaður í Skaftafellssýslu,
Skúli Gíslason prestur að Breiðaból-
stað í Fljótshlíð, Arnljótur Ólafsson
prestur að Bægisá, Halldór Jón6son
prófastur að Hofi í Vopnafirði, Jón
Pálmason bóndi að Stóradal í Húna-
vatnssýslu, Sigurður Gunnarsson
prófastur að Hallormsstað, Árni Sig-
urðsson bóndi að Höfnum á Skaga-
strönd, Eggert Briem sýslumaður í
Skagafjarðarsýslu, Jón Þórðarson pró-
fastur að Auðkúlu í Húnavatnssýslu,
Jón Þorsteinsson bóndi að Brekku-
gerði í Norður-Múlasýslu, Sigfús
Stefánsson bóndi að Skriðuklaustri,
Þorsteinn Þórarinsson prestur að Beru-
firði í Suður-Múlasýslu. — Árni
Gíslason sýslumaður var þá langauð-
ugasti maður að gangandi fje á ís-
landi. Hann tíundaði 134 hundruð, eða
rúmlega helmingi meira ,en sá, er
næstur honum gekk.
Silungurinn í Herdísarvíkurtjörn.
Árið 1861 var silungur fluttur úr
Hlíðarvatni í Ölfusi í tjörnina hjá Her-
dísarvík. Silungarnir voru fluttir í
opnu íláti og tókst það svo vel, að eftir
5 ár fór silungur að veiðast í tjörninni
og hefir veiðst þar meira og minm
á hverju ári síðan.