Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1952, Blaðsíða 9

Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1952, Blaðsíða 9
Cfertie WJandef: DÝRGRIPIR í ÞJÓÐMÍNJASAFNI MEÐ mikilli eftirvæntingu heim- sótti ég ísland í síðast liðnum septembermánuði. — í meðvitund hvers skólabarns í Danmörkn pr nafnið tengt við jökla, eldfjöll, laugar, hveri og hraun — sem alit er framandi og dularfullt frá sjón- armiði þeirra. Þegar í æsku kynnt- ist ég fornsögunum í dönskum skólabókum, og seinna var ég svo heppin, að skólastjóri minn hafði brennandi áhuga fvrir íslenzku sögunum, þótt hann væri dönsku- kennari. Seinna á ævibraut minni, þegar ég var farin að fást við rann- sókn á gömlum vefnaði og útsaum, fekk ég mikinn áhuga fyrir ís- lenzkum útsaum, og þetta jók löngun mína til þess að kynnast landinu. Því miður var viðdvölin of stutt. En ég fekk þó að sjá svip af land- inu alla leið frá Eyrarbakka norð- ur til Akureyrar. Ég sá fjöllin og fjörðuna og hið fagra litskrúð. Þar varð ég ekki fyrir vonbrigðum, en þetta varð til þess að mig langaði til að koma aftur og dveljast þá lengur á íslandi. Og þessi löngun jókst stórum þegar hin mikla undrasyn birtist mér. Það var í Þjóðminjasafninu, þegar ég sá vefnaðinn og útsauminn þar. Því að enda þótt ég hefði sannfærzt um það af nokkrum fallegum gíip- um, sem eru í KaupmannahöCn, að íslenzkur útsaumur hefði staðið á mjög' háu stigi, hafði ég ekki gert mér neina grein fyrir fjölbreytni hans, né vissi heldur hversu miklu Gertie Wandel af honum hafði verið bjargað frá glötun. Merkustu gripirnir eru að sjálf- sögðu í kirkjusafninu, sem nú er verið að koma fyrir, en Kristján Eldjárn þjóðminjavörður var svo vænn að leyfa mér að skoða. En í þeim hluta safnsins, sem þegar hefur verið komið fyrir á sínum stað í lúnum ágætu nýu húsakynn- um, er einnig fjöldi merkisgripa. Mest kom mér á óvart hve mikið var þar af fléttusaumuðum dúk- um. Þcir eiga ætt sína að rekja til fornra listaverka. Þeir eru án efa eftirlíkingar af hinum glitofnu tjöldum, en glitvefnaður hefur áð- ur verið algengur á Norðurlönd- um á miðöldum, og enn víðar. Hvort velnaður þessi er kominn til íslands úr austri eða suðri, er mjög erfitt að segja, því að í þess- um eftirlíkingum má glöggt sjá áhrif frá býzantiskum vefnaði og einnig svipar þeim til norskra og sænskra tjalda á miðöldum. Lita- valinu svipar mjög til hinna aust- urlenzku dúka. Það getur hafa verið gert af ásettu ráði, en það getur einnig stafað af því, að á .báðum stöðum voru notaðir jurta- litir. Með nákvæmri rannsókn mun mega finna að mynztrin á hinum íslenzkum teppum frá miðóldum eru komin bæði frá austri og suðri. En þjóðleg einkenni sín hafa þau vegna litanna og handbragðsins, sem er blendingur af fléttusaum og augnsaum (drottningarsaum). — Mynztrin hafa borizt land úr landi, hafa sætt mismunandi vinnubrögð- um og verið saumuð í mismunandi efni. Ekki verður neitt um það fullyrt hvort þau eru tekin eftir fyrirmyndum í bókum, eða eftir öðrum útsaumi. En í safninu má sjá hinar sömu myndir ýmist saum- aðar með fínasta þræði á hvítt léreft, eða með grófu ullarbandi. Þessi ruglingur á mynztrum veldur því að oft er erfitt að ákveða aldur munanna, en það vill nú svo vel til, að oft hefur sú er saumaði merkt handavinnu sína bæði með nafni og ártali, og þetta hefur ekki sizt verið siður á íslandi. Það er gott, því að ella mundi maður stundum ætla að handavinnan væri miklu eldri en raun er á. En það er eflaust í samræmi við að- dáun íslendinga á fortíðinni, að þar hafa hin sömu mynztur verið notuð öld eftir öld.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.