Lesbók Morgunblaðsins - 22.02.1953, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
101
FUGL, SEM LEGGST í HÍÐI
Hér á landi var það einu sinni trú manna að fugiar legðust í híði og lœgi
i dvala allan veturinn i klettasprungum og gjótum, sbr. kvæðið um ló-
urnar sjö, sem maður fann sofandi í klettasprungu að haustlagi, og
hafði hver þeirra „lauf undir' tungu“. Hann tók eitt laufið og er hann
kom aftur að vit ja þeirra unr vorið, voru sex vaknaðar, en sú, sem lauf-
ið missti, lá dauð í klettasprungunni. — Þessi trú á að fuglar legðist í
híði, hefir verið víðar og er í t auninni 2000 ára gömul, þvi að síðan á
dögum Aristotelesar hafa menn trúað því að sumirfugiar legðust í híði.
A 18. öld ritaði enskur náttúrufræðingur, Gilbert White, margar grein-
ar um þetta og komst að þeirri niðurstöðu að þjóðtrúin væri rétt, sumir
fuglar, t. d. svölur mundu liggja í vetrardvala. En 1935 ritaði amerískur
náttúrufræðingur grein og sagði að það væri mesta vitleysa að fuglar
legðust í híði. Nú hefir þó Edmund C. Jaeger, prófessor við Riverside
College i Bandarikjunum, sannað að þjóðtrúin er rétt. Hann hefir fundið
fugl, sem leggst í vetrardvala. Þessi fugl er nefndur „poorwill11 og er
nafnið eftirherma af hljóði hans. Eru til nokkrar tegundir þessara fugla
og kölluðu landnemar þá „goatsuckers", cn það er sama og tilberi. —
Heldu þeir, þegar þeir heyrðu skrækina í fuglunum að næturlagí, að
þeir væri að stela nyt úr búpeningi. — Frásögn Jaegers af þessum fugli
er a þessa leið:
ÁRIÐ 1946 eyddi ég nokkru aí jólafrii
minu ásamt tveimur stúdentum í
Chuckwalla-fjöllum í Kaliforníu, en
þau etu rnitt á milli Salton Sea og
Colorado-árinnar. Þetta eru lág f jöl),
en snarbrött með mörgum giljum og
gljúfrum. Á þriðja degi vorutn við á
gangi i lágri sprungu. Annar stúdent-
inn vekur þá athygli mína á ofurlít-
illi trjárót, sem sé föst í holu, svo sem
2 V4 fet fyrir ofan sandbotninn i
sprungunni.
,.Nei, þetta cr ekki trjárót“, sagði
ég „Það er fugl — poorwill“.
Fuglinn var svo samlitur berginu,
að sérstaka aðgæzlu þurfti til þess að
koma auga á hann. Hann hreyfði sig
ekki og góða stund stóðum við þarna
og virtum hann fyrir okkur og tókum
nokkrar myndir af honum. Svo rétti
eg fram höndina og tók hann í lófa
ininn, en hann hreyfði sig ekki. Ég
strauk honum og velti lionum i lófa
mínurn, en ekkert lífsmark sást með
lionum og augun voru lokuð.
Ég ætlaði þa að setja fuglinn aftur
inn í holuna, en um leið opnaði hann
annað augað. og sáum við þá að hann
var ekki dauður.
Við höfðum ekki tíma til þess að
sinni að vaka þarna yfir honum, en
10 dögum seinna kom ég þangað aft-
ur, og var hann þá enn.kyrr í hol-
unni. Ég tók hann nú aftur i lófa minn
og þá var eins og hann andvarpaði.
Eg opnaði á honum annað augað og
þá tísti í honum eins og mús, og rétt
á eftir opnaði hann ginið, eins og
hann væri að geispa. Rétt á eftir rétti
hann úr báðum vængjum, svo að þeir
stóðu beint upp í loftið. Við horfðum
á þetta um stund, en svo lögðum við
vængina niður að bolnum. Um leið og
við slepptum þeim, rétti hann úr þeirn
aftur beint upp, svo að vængbrodd-
arnir námu hvor við annan. En ekki
opnaði hann augun.
Við létum'hann svo í lioluna aftur
og hagræddum honum þar. — Um
kvöldið vitjuðum við hans svo enn.
Hann lá þar eins og áður, nema hvað
fiðrið var dálítið úfnara. Maðurinn,
sem með mér var, tók hann i lófa sinn
og ætlaði að rétta mér hann. En þá
var eins og hann vaknaði. Hann þandi
út vængina og flaug upp í hríslu, sem
var um 40 fetum ofar í sprungunni.
Náðum við honum ekki aftur.
1
Seint i nóvember næsta ár kom ég
aftur á þessar slóðir, og þá liggur
hann eins og steindauður í sömu hol-
unni. Ég ákvað nú að gera frekari
athuganir á honum. Fyrst byrjaði ég
á þvi að binda um annan fótinn á
honum, svo að hann þekktist aftur.
Ég mældi likamshita hans og reyndist
hann vera 64,4 st. á Fahrenheit, en er
að réttu lagi 106 st. Síðan vitjaði ég
um hann hálfsmánaðarlega. Eg vóg
hann hvað eftir annað og furðaði mig
á þvi livað hann léttist lítið og hefir
því verið mjög hægfara bruni í
líkamanum. Líkamshitinn var dálitið
breytilegur, en komst aldrei yfir 67
stig.
Svo var það eitt kvöld i janúar er
við komum að honum, að hann lá með
opin augu. Ég brá upp ljósi rétt við
annað augað og lét skína í það nokkra
hrið, en hann kippti sér alls ekki upp
við það, og virtist sem hann yrði ekki
l'uglimi breylðist ekki þólt liaun væri tekinn