Lesbók Morgunblaðsins - 31.03.1957, Blaðsíða 8
196
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Nýlendan og verndarsvæðið Aden
VEGNA undirróðurs kommúnista hefir noklcuð borið á því að undan-
förnu, að óaldarflokkar frá Yemen og sandauðnum Arabaíu hafi ráð-
izt með ófriði inn á brezka vemdarsvæðið Aden, og síðan ganga
kærumálin á Breta fyrir illa stjórn þar og yfirgang. Er ekki enn séð
fyrir endann á þessu. Og þar sem Aden er oft getið í heimsfréttunum
mun marga fýsa að fá uppiýsingar um þetta land. Grein sú, er hé
fer á eftir, er rituð af Hermann F. Eilts, sem var sendiherra Bandr
rikjanna í Aden 1951—53.
EGAR Egyptar stöðvuðu sigl-
ingar um Súez-skurðinn í haust
sem leið, bitnaði það hart á öllum
höfuðborgum vestrænna þjóða,
sem svo mjög eiga afkomu sína
undir olíuflutningum. En hvergi
kom þetta þó harðar niður en á
brezku nýlendunni Aden, sem er
fyrir sunnan mynni Rauðahafsins.
Gengi sitt á þessi nýlenda að þakka
siglingum um Súezskurðinn. Hvert
einasta skip, sem fer milli Mið-
jarðarhafsins og Indlandshafs, á
leið um Aden og flest þeirra koma
þar við og hefir nýlendan stór-
tekjur af þeim. Þau kaupa þar kol,
olíu og vistir, og farþegar versla
þar geisimikið, því að allar vörur
eru tollfrjálsar í Aden. Og farþeg-
arnir eru margir, um 250.000 á ári.
Bretar lögðu Aden undir sig
1839. Þá voru þarna nokkrir leir-
koiar á víð og dreif undir sageggj-
uðum fjallshlíðum, og mun íbúa-
talan vart hafa numið 500. Nú
eiga þarna heima 4.400 Evrópu-
menn og 134.000 innfæddir menn.
Þarna er nýtízku olíuhreinsunar-
stöð og eru afköst hennar um 100
þús. tunnur á dag. Þar eru einnig
stór verslunarfyrirtæki. Ef svo
skyldi nú fara, að Súezskurði yrði
algjörlega lokað, þá bitna afleið-
ingar þess fyrst og fremst á Aden.
Og þá er hætt við að borginni
hnigni mjög, því að hún á allt
sitt undir siglingum um Súez-
skurðinn.
Nú hefir Aden þó meiri þýðingu
fyrir brezka heimsveldið heldur en
nokkuru sinni áður, síðan flug-
samgöngur komu. Ef til ófriðar
skyldi draga, þá er Aden nauðsyn-
leg lendingarstöð fyrir brezkar
flugvélar, sem fara milli Afríku og
Asíu. Brezki flugherinn hefir nú
Eyöimerkurbúi
bækistöð fyrir orustuflugvélar og
sprengjuflugvélar hjá Khormaks-
ar og flugvöll hjá Riyan.
Aden fylgir stórt verndarsvæði
og ráða þar fyrir soldánar og
Sheikar, og hafa brezku landstjór-
arnir ávallt stjórnað þarna með
lipurð. Annars er talað um að
vemdarsvæðin sé tvö, vestra og
eystra verndarsvæði. Vestra vernd-
arsvæðið er ófrjósamara en stærra
og ráða þar fyrir 18 innlendir höfð-
ingjar. Á eystra svæðinu eru 7
höfðingjar. íbúatalan er um 450
þús. á vestra svæðinu, en 350 þús.
á hinu.
Þetta er víðáttumikið land. Vest-
an að því liggur Yemen, að norð-
an eyðimörk og að austan Oman.
Um þetta svæði fóru fyrrum úlf-
aldalestir Salomons konungs,
klyfjaðar reykelsi og myrru frá
Hadramaut. Seinna fóru þarna um
lestir er fluttu varning, er átti að